Ευθύμης Κάλφας
Στις 15 Μαρτίου του 2018, συμπληρώνονται 50 χρόνια από το θάνατο μιας ξεχωριστής πολιτικής προσωπικότητας, ενός ιδιαίτερα αγαπητού για την απλότητα με την οποία προσέγγιζε τον κόσμο, την σταθερότητα των απόψεων αλλά και τις ιστορικές παρεμβάσεις του. Ο Γιάννης Πασαλίδης εκλεγόταν συνεχώς βουλευτής Θεσσαλονίκης μέχρι και τη δικτατορία και είναι γνωστός, εκτός των άλλων, καθώς διετέλεσε πρόεδρος της προδικτατορικής ΕΔΑ από ιδρύσεώς της και έως τον θάνατό του.
Την Πέμπτη 15 Μαρτίου, μια επιτροπή Πρωτοβουλίας, που δημιουργήθηκε για να τιμηθεί η μνήμη του, θα καταθέσει στεφάνι στον τάφο του, στα νεκροταφεία της Καλαμαριάς. Ταυτόχρονα η επιτροπή προγραμματίζει και σειρά άλλων εκδηλώσεων όπως, πολιτικό μνημόσυνο, στις 27 Απριλίου 2018, στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης, αλλά και μεγάλη έκθεση αρχειακού υλικού και ντοκουμέντων που θα γίνει το προσεχές φθινόπωρο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων.
Ποιος όμως είναι ο Γιάννης Πασαλίδης και γιατί από τους περισσότερους θεωρείται μια από τις πιο κορυφαίες πολιτικές προσωπικότητες στην ιστορία της Ελλάδας; Παρακάτω παρουσιάζουμε την πολυτάραχη ζωή του με τη σειρά.
1. Σπουδές και πολιτική δράση
Ο Γιάννης Πασαλίδης, Πόντιος στην καταγωγή, γεννήθηκε στην Κουταΐδα του Καυκάσου, το 1885 από αγρότες γονείς. Το 1896 άρχισε τις σπουδές του στο ρωσικό γυμνάσιο της Τιφλίδας, κι όταν το τελείωσε, σπούδασε ιατρική στην Οδησσό την οποία και τελείωσε ενώ έκανε ειδίκευση στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας. Ο Πασαλίδης είναι γνωστός στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας, καθώς διετέλεσε πρόεδρος της προδικτατορικής ΕΔΑ από ιδρύσεώς της και έως τον θάνατό του. Με το εργατικό κίνημα συνδέθηκε πολύ νωρίς και το 1903 προσχώρησε στις τάξεις του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος της Ρωσίας (ΣΔΕΚΡ). Γρήγορα γίνεται στέλεχος των σοσιαλδημοκρατών, πράγμα που του στοιχίζει την αποβολή του από το πανεπιστήμιο. Στις κομματικές διαμάχες τάσσεται σταθερά με το μέρος του μεγάλου Ρώσου θεωρητικού Γεωργίου Πλεχάνοφ, του οποίου ήταν ένθερμος θαυμαστής, και τελικά προσχωρεί στους μενσεβίκους.
2. Ο γιατρός των φτωχών
Ένα ταξίδι στη Γερμανία το 1909 θα τον εντυπωσιάσει περισσότερο για την ελευθερία της διακίνησης σημαντικών βιβλίων και των ιδεών. Επιστρέφοντας στη Ρωσία, θα συνεχίσει τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας, από όπου θα πάρει και το πτυχίο της ιατρικής. Αργότερα θα ειδικευτεί στη γενική χειρουργική και τη μαιευτική. Η φήμη του εξαπλώνεται λόγω των ιατρικών του ικανοτήτων αλλά και των δωρεάν υπηρεσιών που προσφέρει σε φτωχές οικογένειες, αναδεικνύοντας τον σε «γιατρό των φτωχών». Από το 1923 έως το 1930 υπηρετεί ως διευθυντής του «Ρωσικού Νοσοκομείου» της Θεσσαλονίκης ενώ την ίδια περίοδο λειτουργεί και τη δική του μαιευτική κλινική.
3. Η πολιτική υποστήριξη από την γυναίκα του
Ο Γιάννης Πασαλίδης αναδεικνύεται σε πολύ σημαντικό παράγοντα της πολιτικής ζωής του τόπου αντιπροσωπεύοντας τον ελληνισμό της Καυκάσου στις επαφές του με την Ελληνική Κυβέρνηση. Το 1914 η Μαρία Σπυράντη, απόφοιτος του παρθεναγωγείου Τραπεζούντας, γίνεται η σύζυγος αλλά και μόνιμη συνεργάτης των κοινωνικών και πολιτικών του αγώνων. Έπειτα από τον γάμο τους, θα εγκατασταθούν στο Σοχούμ, πόλη με έντονη την παρουσία του ελληνικού στοιχείου. Μαζί θα κάνουν τρία παιδιά.
Η επανάσταση του 1917 θα βρει τον Πασαλίδη έντονα πολιτικοποιημένο. Αξίζει να αναφερθεί ότι στις εκλογές για την ανάδειξη τοπικής Βουλής στη Γεωργία εκλέγεται βουλευτής με το κόμμα των μενσεβίκων ενώ ταυτόχρονα ορίζεται υπουργός Εξωτερικών της Γεωργίας. Το 1921 όμως, οι μπολσεβίκοι επικρατούν στη Γεωργία, σχηματίζουν δική τους κυβέρνηση και ο Πασαλίδης διαφεύγει στο Βερολίνο, όπου διαμένει ως το 1922 χωρίς να ασχοληθεί με την πολιτική. Συμπληρώνει απλά τις σπουδές του.
4. Πώς βρέθηκε στην Ελλάδα;
Η Γεωργία ξανακαλεί τον Πασαλαλίδη να επιστρέψει πίσω και να αναλάβει την προηγούμενη του θέση. Εκείνος απατώντας αρνητικά αποφασίζει να εγκατασταθεί πλέον στην Ελλάδα. Αφού εγκαθίσταται στη Θεσσαλονίκη, δραστηριοποιείται πολιτικά και στις εκλογές του 1923 εκλέγεται βουλευτής στην εκλογική περιφέρεια της Θεσσαλονίκης, με τη Δημοκρατική Ένωση του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, Στη Συντακτική Εθνοσυνέλευση του 1924, ο Πασαλίδης δηλώνει ότι μετέχει ως «σοσιαλιστής, εκπρόσωπος του λαού» ενώ με πολλές προσπάθειες του ίδιου, ιδρύεται η Ομοσπονδία Γεωργικών Συνεταιρισμών Μακεδονίας.
ΕΡΤ3 – ΜΙΚΡΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ “ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΣΑΛΙΔΗΣ”
“Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΤΩΝ ΦΤΩΧΩΝ” Η ΕΡΤ3 φέρνει στο φως τα αρχεία του Ιωάννη Πασαλίδη.
Πέθανε στις 14 Μαρτίου 1968 φρουρούμενος από τα όργανα της Χούντας, που τον είχε θέσει σε κατ’ οίκον περιορισμό. Τελευταία επιθυμία του ήταν να ταφεί στο κοιμητήριο της Καλαμαριάς, η οποία θεωρείτο προέκταση της γης του Πόντου, που οι πιο πολλοί κάτοικοί της είχαν γεννηθεί εκεί ή κατάγονταν από αυτόν.
