Ο εγκέφαλος του Αϊνστάιν ζύγιζε λιγότερο από το μέσο όρο (και μερικά ακόμα ενδιαφέροντα τρίβια για την ιδιαίτερη δομή του)

Ήταν 17 Απριλίου του 1955 όταν ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες του κόσμου εισάγεται στο νοσοκομείο Princeton με έντονους πόνους στο στήθος. Εικοσιτέσσερις ώρες αργότερα θα πεθάνει από ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Και ενώ δεν είχε γίνει καν γνωστός ο θάνατος στο ευρύ κοινό, κάτι πολύ περίεργο συνέβη στο νοσοκομείο όπου άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 76 ετών. Ο εγκέφαλος του Αϊνστάιν είχε πέσει θύμα κλοπής! Και κάπως έτσι ξεκινά μια μεγάλη περιπέτεια…

Η απομάκρυνση του εγκεφάλου

Ο παθολόγος Τόμας Χάρβεϊ, που είχε εφημερία εκείνη την ημέρα, επτά ώρες μετά τον θάνατο του μεγάλου επιστήμονα και πριν πάρει έγκριση από την οικογένεια ή τον διαχειριστή της διαθήκης του καθηγητή, αφαίρεσε τον εγκέφαλο του Αϊνστάιν για εξέταση.  Ο Χάρβεϊ πήρε τον εγκέφαλο και τον τεμάχισε με προσοχή σε 240 κομμάτια τα οποία τα βούτηξε στη ρητίνη και άρχισε να τα παρατηρεί στο μικροσκόπιο. Άλλα τα κράτησε και άλλα τα έστειλε ταχυδρομικώς σε άλλους επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και στον προσωπικό γιατρό του Αϊνστάιν. To μεγαλύτερο όμως κομμάτι του εγκεφάλου, το κράτησε για τον ίδιο. Το τοποθέτησε στη φορμαλδεΰδη και είχε βάλει σκοπό να ερευνήσει τι έκανε τον Αϊνστάιν τόσο ξεχωριστό. Για 23 χρόνια, έκρυψε τον εγκέφαλο από τον κόσμο στο υπόγειο του, αποθηκεύοντάς τον σε ψυγεία μπύρας, βάζα μπισκότων και δοχεία Tupperware.

Ακολούθως, έβγαλε τους βολβούς από τα μάτια του, τα οποία αργότερα δόθηκαν στον οφθαλμίατρο του Αϊνστάιν, Χέντρι Ανταμς (φήμες λένε ότι φυλάσσονται ακόμα σε χρηματοκιβώτιο στη Νέα Υόρκη). Το υπόλοιπο σώμα του δόθηκε για αποτέφρωση. Το 1998, λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό του, ο Χάρβεϊ αποφάσισε τελικά να παραδώσει τον απαχθέντα εγκέφαλο στο Εθνικό Μουσείο Υγείας και Ιατρικής του αμερικανικού στρατού, το οποίο βρίσκεται στο Μέριλαντ. Πολλές όμως από τις φέτες που είχε στείλει σε άλλους ερευνητές παραμένουν σήμερα αγνοούμενες.

Ποια ήταν όμως η επιθυμία του Αϊνστάιν;

Η απομάκρυνση του εγκεφάλου και των βολβών δεν ήταν μεταξύ των επιθυμιών του Αϊνστάιν. Μάλιστα, ο ίδιος είχε πει ότι ήθελε να αποτεφρωθεί με το μυαλό του στη θέση του και οι στάχτες του να σκορπιστούν κρυφά, προκειμένου να αποφευχθούν οι ειδωλολάτρες. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι ο Χάρβεϊ δεν είχε κανένα απολύτως δικαίωμα (ούτε ιατρικό ούτε νομικό) να διατηρήσει τον εγκέφαλό του. Δεν ήταν καν νευροχειρουργός. Η αρμοδιότητά του ήταν απλώς να προσδιορίσει τα αίτια του θανάτου του.

Ανατομία ενός εγκεφάλου

Ο εγκέφαλος του Αϊνστάιν ζύγιζε 1.230 γραμμάρια, λίγο λιγότερο από το μέσο όρο δηλαδή,  διαψεύδοντας οριστικά τη θεωρία ότι η νοημοσύνη σχετίζεται με το μέγεθος του εγκεφάλου. Ο βρεγματικός λοβός του Αϊνστάιν , ο οποίος σχετίζεται με την αντίληψη των μαθηματικών και του χώρου, παρουσίαζε ιδιαιτερότητες στις έλικες και τις αύλακες (τα αυλάκια του εγκεφάλου και τις προεξοχές ανάμεσα στα αυλάκια). Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό όμως είναι η περιπλοκότητα και το ασυνήθιστο μοτίβο στις αύλακες και τις έλικες όχι μόνο του βρεγματικού λοβού αλλά και του προμετωπιαίου φλοιού και του οπτικού φλοιού.

Ο προμετωπιαίος φλοιός, που ήταν ιδιαίτερα διογκωμένος στον Άινσταϊν, ευθύνεται για ανώτερες νοητικές λειτουργίες όπως ο προγραμματισμός, η επίλυση προβλημάτων και η αφηρημένη σκέψη που χρειαζόταν ο νομπελίστας για να απεικονίζει στο μυαλό του παραμορφώσεις του χωροχρόνου και άλλα φαινόμενα της Φυσικής. Άλλες ιδιαιτερότητες καταγράφονται σε περιοχές όπως ο σωματοαισθητικός φλοιός που επεξεργάζεται ερεθίσματα από το σώμα. Ιδιαίτερα διογκωμένη ήταν μάλιστα η περιοχή που αντιστοιχεί στο αριστερό χέρι, ιδιαιτερότητα που ίσως σχετίζεται με το ταλέντο του Άινσταϊν ως βιολιστή.

Θα φανταζόταν κανείς με βάση τα ευρήματα ότι ο Αϊνστάιν ήταν μεγαλοφυΐα επειδή διέθετε ασυνήθιστο εγκέφαλο. Οι ερευνητές όμως επισημαίνουν ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα αν ισχύει αυτό ή το αντίστροφο, αν δηλαδή ο εγκέφαλος του φυσικού ανέπτυξε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά λόγω του περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσε και λόγω των περίπλοκων προβλημάτων της Φυσικής με τα οποία καταπιάστηκε.

Περισσότερες πληροφορίες για το μυαλό του μεγάλου φυσικού μπορείτε να δείτε στο παρακάτω video

How Einstein’s Brain Is Different Than Yours

By any and all measures, Einstein was a genius. But what made him so different from any other person? Turns out his brain was wired in a very different way! Anthony takes a look inside to show you the ways in which Einstein’s brain was both different and similar to yours.

Ο Τόμας Χάρβεϊ πέθανε το 2007, αλλά πριν πεθάνει δώρισε τον εγκέφαλο στο νοσοκομείο του Πρίνστον, το ίδιο σημείο από όπου ξεκίνησε στο ταξίδι του, πριν από πενήντα χρόνια. Σήμερα, το μουσείο Mutter στη Φιλαδέλφεια είναι το μόνο μέρος στον κόσμο, όπου μπορεί κανείς να δει κομμάτια από τον εγκέφαλο του Αϊνστάιν.