Ευθύμης Κάλφας
Ένα από τα πιο δυναμικά πρόσωπα της χριστιανικής ιστορίας είναι αδιαμφισβήτητα η Κασσιανή, κυρίως λόγω του ότι «αντιμίλησε» στον τότε αυτοκράτορα του Βυζαντίου Θεόφιλο. Αρκετοί πάντως είναι αυτοί που συγχέουν την Κασσιανή με την αμαρτωλή γυναίκα στην οποία αναφέρεται το τροπάριο της, γνωστό και ως «ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα», το οποίο ψάλλεται το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης. Τι όμως ισχύει τελικά;
Χρονολογικά, η γέννηση της Κασσιανής τοποθετείται κάπου ανάμεσα στα 805-819 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη. Η Κασσιανή ήταν γόνος μιας φεουδαρχικής οικογένειας και μάλιστα ο πατέρας της κατείχε σημαντική θέση στην Αυλή του παλατιού των Βλαχερνών. Όπως αναφέρουν οι βυζαντινοί χρονικογράφοι Συμεών, Γεώργιος Αμαρτωλός και Λέοντας Γραμματικός, η Κασσιανή συνδύαζε την εξυπνάδα με την σωματική ομορφιά, έτσι μόνο τυχαία δε θα μπορούσε να ήταν η συμμετοχή της στην τελετή επιλογής νύφης για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο. Μια επιλογή που έγινε με τα αυστηρότερα κριτήρια κάτω από την προσωπική επίβλεψη της μητριάς του Θεόφιλου, Ευφροσύνη.
Τι συνέβη στην τελετή;
Η τελετή, φέρεται να έγινε κάπου ανάμεσα στα 821-830 μ.Χ. και σύμφωνα με τα έθιμα της εποχής, ο αυτοκράτορας επέλεγε την σύζυγο του προσφέροντας της ένα χρυσό μήλο. Όπως μας μεταφέρουν οι ιστορικοί της εποχής, η Κασσιανή μάγεψε τον αυτοκράτορα, ο οποίος την πλησίασε και της είπε: «Από μία γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα κακά», αναφερόμενος στο Προπατορικό Αμάρτημα. Η Κασσιανή, πηγαίνοντας κόντρα στο ανδροκρατούμενο καθεστώς της εποχής που ήθελε τη γυναίκα να σιωπά μπροστά σε τέτοιες δηλώσεις, του είπε: «Άλλα και από μία γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα καλά».
Συγκεκριμένα ο διάλογος, όπως υποστηρίζουν οι ιστορικοί ήταν:
-Εκ γυναικός τα χείρω.
-Kαι εκ γυναικός τα κρείττω.
Ο αυτοκράτορας απέρριψε την Κασσιανή, δίνοντας εν τέλει έδωσε το χρυσό μήλο στη Θεοδώρα από την Παφλαγονία, η οποία έγινε και σύζυγος του.
Η τελευταία της συνάντηση με τον Θεόφιλο
Στη συνέχεια η Κασσιανή ίδρυσε ένα κοινόβιο στα δυτικά της Κωνσταντινούπολης του οποίου μάλιστα έγινε και η πρώτη ηγουμένη. Το μοναστήρι αυτό σύμφωνα με την παράδοση, επισκέφθηκε μετά από πολλά χρόνια ο αυτοκράτορας Θεόφιλος ο οποίος εξακολουθούσε να είναι ερωτευμένος μαζί της και επιθυμούσε να την συναντήσει για μια τελευταία φορά. Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα της Μητροπόλεως Κατερίνης, η Κασσιανή, ήταν στο κελί της γράφοντας το περίφημο «Τροπάριο της Κασσιανής» και μόλις αντιλήφθηκε την παρουσία του, παράτησε τις σημειώσεις και έφυγε να κρυφτεί.
Ο Θεόφιλος βρήκε το χειρόγραφό της μισοτελειωμένο στη φράση «ων ποδών έν τώ παραδείσω Εύα το δειλινόν» και συμπλήρωσε ο ίδιος τα παρακάτω λόγια «κρότων τοις ωσίν ηχηθείσα τω φόβω εκρύβη», κάνοντας έναν καθαρά υπαινιγμό στο φόβο της Κασσιανής από την παρουσία του ίδιου. Η Κασσιανή δεν έσβησε τα πρόσθετα λόγια, αλλά συμπλήρωσε ως εξής «Αμαρτιών μου τα πλήθη και κριμάτων σου αβύσσους τις εξιχνιάσει, ψυχοσώστα Σωτήρ μου; Μη με την σην δούλην παρίδης, ο αμέτρητον έχων το έλεος»,.
Σύμφωνα πάντως με την μεταγραφή του Έλληνα λογοτέχνη Φώτη Κόντογλου, η Κασσιανή και ο Θεόφιλος έγραψαν:
– «…αυτά τα πόδια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό, (τελευταία γραμμένη φράση)
– τ’ άκουσε να περπατάνε, από το φόβο της κρύφτηκε ( η φράση που συμπλήρωσε ο Θεόφιλος)
– Των αμαρτιών μου τα πλήθη και των κριμάτων σου την άβυσσο, ποιος μπορεί να τα εξιχνιάσει, ψυχοσώστη Σωτήρα μου; Μην καταφρονέσεις τη δούλη σου,
εσύ που έχεις τ’ αμέτρητο έλεος» (η φράση της Κασσιανής).
Πέτρος Γαϊτάνος ΄΄Το τροπάριο της Κασσιανής΄΄ Petros Gaitanos The hymn of Kassiani
Πέτρος Γαϊτάνος ΄΄ Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίες ΄΄ ( δοξαστικό αποστίχων Μεγάλης Τρίτης ) ήχος πλάγιος Δ΄ Official Από την 3πλή Κασετίνα ” Ωδές αρχαγγέλων ” Συλλογή με τους καλύτερους ύμνους DVD ” Τα Θεία Πάθη ” Μαγνητοσκόπηση της συναυλίας που δόθηκε στον Ιερό Ναό της Του Θεού Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, στις 7 Απριλίου του 2001.
Ποια ήταν τελικά η «ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα»;
Στην Κασσιανή αποδίδονται περίπου 45 έργα, με το πιο γνωστό κείμενο της να είναι το «τροπάριο της Κασσιανής», στο οποίο μιλά για μια πόρνη που προσφέρει μύρα στον Ιησού, πριν τον ενταφιασμό Του. Το συγκεκριμένο τροπάριο, δημιούργησε διχογνωμίες στους κόλπους της Εκκλησίας, καθώς για αρκετό καιρό πολλοί πίστευαν ότι η «ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα» του τροπαρίου, είναι είτε η Κασσιανή είτε η Μαρία Μαγαδαληνή. Κάτι τέτοιο όμως δε θα μπορούσε να ισχύει για τρεις λόγους.
Πρώτα απ’ όλα γιατί η Κασσιανή γεννήθηκε κάπου 800 χρόνια μετά τον Χριστό, άρα δε θα μπορούσε να είναι η πόρνη του τροπαρίου. Η ζωή της πάλι, δεν ήταν σε καμία περίπτωση τέτοια που να μπορούσε να «ταυτιστεί» με την πόρνη ενώ όσον αφορά την Μαρία Μαγδαληνή, εκείνη ήταν μια γυναίκα δαιμονισμένη κατά το Ευαγγέλιο, που αφού ο Χριστός την απελευθέρωσε εκείνη Τον ακολούθησε μέχρι την τελευταία στιγμή. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Ευαγγελιστής Λουκάς που περιγράφει στο Ευαγγέλιο του την σκηνή που αλείφει τα πόδια του Ιησού με το πιο ακριβό μύρο, δεν διέσωσε το όνομα της για να μην την στιγματίσει.
