Δημήτρης Καβατζικλής
Υπάρχουν πράγματα στο σώμα σας που πιθανώς να μην γνωρίζετε ότι είναι γενετικές μεταλλάξεις. Ίσως επειδή είναι πλέον κοινά χαρακτηριστικά πολλών ανθρώπων ή επειδή δεν τα θεωρούμε μέρος της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους.
Κατά μία έννοια, αυτό ισχύει για τα πάντα. Αν πάμε πίσω στο εξελικτικό μας δέντρο θα δούμε ότι κάθε πλεονέκτημα που χαρακτηρίζει σήμερα τον άνθρωπο προήλθε από γενετική μετάλλαξη.
Να μερικά πράγματα που ίσως να μην γνωρίζατε ότι είναι αποτέλεσμα μετάλλαξης:
1. Η ικανότητα να πίνουμε γάλα
Πριν από περίπου 10.000 χρόνια, οι Ευρωπαίοι άρχισαν να εξημερώνουν ζώα, όπως οι αγελάδες και μια μετάλλαξη στο γονίδιο MCM6 οδήγησε τους ανθρώπους να παράγουν το ένζυμο λακτάση που τους επέτρεψε να πίνουν το αγελαδινό γάλα. Άλλες αγροτικές κοινότητες, όπως αυτές της Ινδίας, εξέλιξαν ξεχωριστά την ικανότητα να χωνεύουν το γάλα.
Μπορεί τώρα να θεωρούμε συνηθισμένο το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν και πίνουν γάλα, αλλά πρόκειται για μια μετάλλαξη που δεν πρέπει να θεωρούμε δεδομένη.
2. Φρονιμίτες
Οι φρονιμίτες είναι συχνά ενοχλητικοί, ειδικά αν χρειάζονται χειρουργική αφαίρεση, αλλά για τους σύγχρονους ανθρώπους, είναι ως επί το πλείστον άχρηστοι.
Είναι κληρονομιά από τους προγόνους μας που είχαν μεγαλύτερους γομφίους για να αλέθουν τις σκληρές τροφές που αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής τους. Οι σύγχρονοι άνθρωποι καταναλώνουν τροφές οι οποίες, λόγω της επιλεκτικής καλλιέργειας, είναι πολύ πιο μαλακές. Οι σιαγόνες μας είναι στενότερες και ως εκ τούτου, ένα τρίτο σετ γομφίων έχει αρχίσει να εξαφανίζεται από το είδος μας.
Περίπου το 40% των Ασιάτων, το 45% των Εσκιμώων Ινουίτ, το 10 έως 25% των λευκών Αμερικανών και το 11% των Αφροαμερικανών δεν έχουν τρίτο γομφίο. Η μετάλλαξη πιστεύεται ότι ξεκίνησε περίπου 350.000 χρόνια πριν, όπως αποδείχθηκε από απολιθώματα χωρίς γομφίους που βρέθηκαν στην Κίνα.
3. Κόκκινα μαλλιά
Μία από τις πιο γνωστές μεταλλάξεις. Μόνο το τέσσερα έως πέντε τοις εκατό των ανθρώπων έχουν αυτή τη μετάλλαξη, που είναι πιο συχνή στη Βόρεια Ευρώπη. Εξελίχθηκε από θετική επιλογή ή καλύτερα από την απουσία αρνητικής επιλογής σε ψυχρότερα κλίματα.
Κάποιοι ανησυχούν ότι το γονίδιο των κόκκινων μαλλιών μπορεί σύντομα να εξαφανιστεί, είτε λόγω της αυξημένης ποικιλομορφίας των γενετικών παραλλαγών λόγω της παγκοσμιοποίησης είτε λόγω της κλιματικής αλλαγής.
4. Μπλε μάτια
Η αλλαγή που οδήγησε το 8% των ανθρώπων παγκοσμίως να έχουν μπλε μάτια συνέβη σχετικά πρόσφατα στην ιστορία του ανθρώπου. Κάποτε όλοι οι άνθρωποι είχαν καστανά μάτια. Ερευνητές όμως ανακάλυψαν ότι η μετάλλαξη αυτή συνέβη περίπου πριν από 6.000 έως 10.000 χρόνια. Ο πρώτος άνθρωπος με μπλε μάτια στην ιστορία γεννήθηκε κατά πάσα πιθανότητα στην Ευρώπη.
Αυτό συνέβη λόγω μιας γενετικής παραλλαγής ενός γονιδίου που ονομάζεται OCA2, το οποίο άλλαξε την ποσότητα χρωστικής που παράγεται σε ξεχωριστές περιπτώσεις ατόμων, επιτρέποντας την εμφάνιση διαφορετικών αποχρώσεων του καφέ αρχικά, αλλά και άλλων χρωμάτων αργότερα.
