Διασχίζοντας την Μιχαήλ Ιωαννού, στο ύψος περίπου της Καμάρας εκεί που ενώνει ο δρόμος με την οδο Αγαπηνού, θα συναντούσες στο αριστερό σου χέρι και πριν από λίγους μήνες ένα γωνιακό και πολύ βρόμικο ελεύθερο οικόπεδο 431 τετραγωνικών μέτρων που σχημάτιζε ένα περίεργο «γάμα». Ένας αναξιοποίητος χώρος στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, ανάμεσα σε ψηλές πολυκατοικίες, γεμάτος χόρτα, ακαθαρσίες και σύριγγες αφού αποτελούσε στέκι τοξικομανών.
Σήμερα το πάρκο δε θυμίζει τίποτα από την παραπάνω περιγραφή. Μια πρωτοβουλία των κατοίκων της περιοχής τόλμησε ένα αστικό πείραμα το οποίο κατάφερε να αλλάξει (και να συνεχίζει να αλλάζει) μια ολόκληρη γειτονιά δημιουργώντας από την αρχή ένα φανταστικό Πάρκο Τσέπης. Πώς όμως μια ιδέα, που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60 στη Νέα Υόρκη, υιοθετήθηκε από μια δραστήρια γειτονιά του κέντρου της Θεσσαλονίκης; Τι έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής και πως ονειρεύτηκαν το δικό τους «Πάρκο Τσέπης»; Μιλήσαμε με τον Περικλή Χατζηνάκο, μέλος της Πρωτοβουλίας της Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου και μας εξήγησε αναλυτικά παρακάτω.
Τι εννοούμε «Πάρκο Τσέπης»;
Τα Πάρκα Τσέπης έχουν αγκαλιαστεί από αρκετές πόλεις του εξωτερικού ήδη από το 1960. Μιλάμε ουσιαστικά για χώρους πρασίνου, μικρού συνήθως μεγέθους, οι οποίοι δημιουργούνται σε ξεχασμένα και εγκαταλελειμμένα τμήματα του αστικού ιστού, παρέχοντας ταυτόχρονα ελεύθερη πρόσβαση στο κοινό. Σκεφτείτε δηλαδή μια αναξιοποίητη αλάνα ή μεγάλα και ασχεδίαστα τμήματα γης σε κάποια γειτονιά τα οποία δεν έχουν κάποια λειτουργική χρήση στην καθημερινότητα των κατοίκων της γειτονιάς. Έχοντας ως στόχο την μηδενική επιβάρυνση του αστικού ιστού, τα «Πάρκα Τσέπης» εντάσσονται διακριτικά στο συνεχές σύστημα δόμησης, αναδεικνύοντας τα στοιχεία φυσικού περιβάλλοντος στο εσωτερικό των πόλεων, προσφέροντας παράλληλα στους πολίτες μια βόλτα χαλάρωσης στην φύση χωρίς ουσιαστικά να χρειαστεί να απομακρυνθούν μακριά από το σπίτι τους.
Πώς όμως αυτή η ιδέα, που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60 στη Νέα Υόρκη, υιοθετήθηκε από μια δραστήρια γειτονιά του κέντρου της Θεσσαλονίκης, τι έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής και πως ονειρεύονται το δικό του «Πάρκο Τσέπης»; Μιλήσαμε με τον Περικλή Χατζηνάκο, μέλος της Πρωτοβουλίας της Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου και μας εξήγησε αναλυτικά παρακάτω.
Πώς ξεκίνησαν όλα;
«Από μια διπλωματική εργασία», όπως μας είπε ο Περικλής. Προς τα τέλη του 2016 ένα μέλος της πρωτοβουλίας «Γειτονιά της Αλεξάνδρου Σβώλου» διάβασε τη διπλωματική εργασία δύο φοιτητών του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του ΑΠΘ αναφορικά με τη δυνατότητα ανάπτυξης ενός δικτύου Πάρκων Τσέπης στη Θεσσαλονίκη. Διπλωματική εργασία που έγραψαν οι φοιτητές Νίκος Καλλιγάς και Σπήλιος Ηλιόπουλους. Και κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα.
Οι φοιτητές, αφού ανέδειξαν τα οφέλη των Πάρκων Τσέπης, οραματίστηκαν τη δημιουργία ενός δικτύου τέτοιων πάρκων σε δέκα σημεία στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης. Σημεία τα οποία χαρακτηρίζονται από υψηλό συντελεστή δόμησης, είναι πυκνοκατοικημένα, στερούνται ελεύθερων δημόσιων χώρων και διαθέτουν από έναν χώρο όπου θα μπορούσε να δημιουργηθεί το πάρκο τσέπης. Η Πρωτοβουλία επικοινώνησε μαζί τους, συναντήθηκαν, έβαλαν «κάτω» τις ιδέες τους και έπιασαν δουλειά.
Μεθοδολογικά βήματα και βήμα – βήμα διαδικασία
Αυτό που παρατηρήσαμε από την πρώτη στιγμή, απ’ όσα μας μετέφερε ο Περικλής, ήταν ότι για την υλοποίηση του πάρκου ακολουθήθηκαν συγκεκριμένα μεθοδολογικά βήματα χωρίς να αφήσουν τίποτα στην τύχη του. Πραγματοποιηθήκαν ειδικά εργαστήρια, παρουσιάστηκαν σχετικές μελέτες, έγιναν δράσεις ενημέρωσης και κυρίως ανοικτές συνελεύσεις μέχρι να καταλήξουν στην τελική ιδέα. Όλα αυτά, βάση της ισότητας, της αλληλεγγύης και της οριζόντιας λειτουργίας του ίδιου του πάρκου, δημιουργώντας όλοι μαζί ένα σημείο αναφοράς, ένα χώρο συνάθροισης και ελεύθερης έκφρασης από και για την Γειτονιά.
Η ιδέα αυτή αγκαλιάστηκε αμέσως από ολόκληρη την γειτονιά. Η προοπτική δημιουργίας ενός τέτοιου πάρκου άλλωστε φάνταζε υπέροχη και μόνη στην ιδέα. Πολύ γρήγορα δημιουργήθηκαν ομάδες (ναι από τους ίδιους τους κατοίκους) οι οποίοι έκαναν αυτοψία στον χώρο του οικοπέδου που επιλέχθηκε κι έπειτα συνέθεσαν τις ιδέες για τον σχεδιασμό του, ανάλογα με τις ανάγκες χρήσης του καθενός ατομικά, αλλά και συλλογικά.
Πώς θα είναι όμως το πάρκο;
Μέσα από ένα ανοικτό κάλεσμα, η Πρωτοβουλία της Γειτονιάς Αλεξάνδρου Σβώλου, ζήτησε από νέα αστικά κινήματα, φοιτητές, ερευνητές επαγγελματίες και κατοίκους της Γειτονιάς, να καταθέσουν τις προτάσεις τους για το πώς οραματίζονται το Πάρκο Τσέπης που ουσιαστικά οι ίδιοι θα απολαμβάνουν. Ένας ανοικτός συμμετοχικός σχεδιασμός δηλαδή, κατά τον οποίον προέκυψε η τελική ιδέα.
Το Πάρκο Τσέπης θα χωρίζεται σε πέντε θεματικούς χώρους και μεταξύ άλλων θα υπάρχει ταΐστρα για αδέσποτα ζώα, θέσεις για ποδήλατα, δανειστική βιβλιοθήκη, εγκατάσταση barbeque (όπου θα μπορούν οι γείτονες να μαγειρεύουν και χώροι άθλησης), εξέδρα για συναθροίσεις και εκδηλώσεις. Ακόμη, όσοι συμμετείχαν στο συμμετοχικό σχεδιασμό πρότειναν να υπάρξει και λαχανόκηπος (ο οποίος θα λειτουργήσει σε συνδιαχείριση με σχολεία, προκειμένου να γνωρίσουν τα παιδιά την διαδικασία της καλλιέργειας και να επωφεληθούν από αυτήν).
Όλοι οι κάτοικοι μαζί
Στην αρχή το πάρκο καθαρίστηκε και διοργανώθηκε έκθεση ζωγραφικής μαθητών του 40ου δημοτικού σχολείου της γειτονιάς. Παράλληλα, έγινε ενημέρωση, μέσα από φυλλάδια και συζητήσεις, όλων των κατοίκων της περιοχής ενώ αναρτήθηκε και ένα πολύχρωμο πανό, που γράφει «Προσεχώς Πάρκο;».
Από τον προηγούμενο Δεκέμβριο όλοι οι κάτοικοι της περιοχής έχουν ξεκινήσει τις εργασίες, μετατρέποντας σταδιακά έναν ξεχασμένο χώρο σε πάρκο. Για μία κοινή προσπάθεια που αφορά την αναβάθμιση της ζωής τους πέρα από κάθε είδους επιβαλλόμενους διαχωρισμούς, προσπαθούμε με όλα τα μέσα, ακολουθώντας τις αρχές της αυτοοργάνωσης και της αυτοδιαχείρισης, θέλοντας να δείξουμε έμπρακτα ότι η οργάνωση των από-τα-κάτω μπορεί να λειτουργήσει με πραγματικό κοινωνικό αντίκτυπο ενάντια στην απομόνωση της κρίσης.
Η Γειτονιά της Αλεξάνδρου Σβώλου
H Επαφή με το Κοινό είναι μια Αρχή, η συνέχιση της επαφής είναι Πρόοδος και η από κοινού δουλειά είναι Επιτυχία! Πάνω από 1000 γείτονες ενημερώθηκαν και ενδιαφέρθηκαν! Συνεχίζουμε! Μείνετε…
Σε ποιον ανήκει τελικά αυτό το πάρκο;
Καλά όλα αυτά και οι όμορφες πρωτοβουλίες, όμως σε ποιον ανήκει αυτό το πάρκο και μέχρι πού μπορούν να φτάσουν οι κάτοικοι για την αξιοποίηση του. Ο Περικλής μας απάντησε:
Σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ελεύθερου οικοπέδου, το μεγαλύτερο τμήμα του ανήκει στην εταιρεία Κτιριακές Υποδομές ΑΕ (δημόσια υπηρεσία) και το υπόλοιπο στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Προ μηνών κάναμε μία συνάντηση με τον αρμόδιο αντιδήμαρχο και το αποτέλεσμα κρίθηκε θετικό.
Όπως μας ανέφερε αρκετές φορές ο Περικλής, η Πρωτοβουλία, επιθυμεί να χρηματοδοτηθεί το έργο είτε με δωρεές καταστηματαρχών είτε κατοίκων της περιοχής, πάντως όχι να δεχτούν χορηγία μεγάλης εταιρείας ή φορέα. Όλα εξάλλου γυρίζουν γύρω από την ιδέα της αυτο-οργάνωσης και της πρότασης ενός διαφορετικού μοντέλου ζωής στη μεγάλη πόλη, με συλλογικές αποφάσεις.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πρωτοβουλία της Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου αλλά και το Πάρκο Τσέπης Ιωάννου Μιχαήλ με Αγαπηνού γωνία μπορείτε να βρείτε εδώ.
Δεν κάνω πλάκα. Βούρκωσα.
Η ομορφότερη και καλύτερη είδηση εδώ και πάρα πολύ καιρό.
Μπράβο καταπληκτική ιδέα
Τέλεια ιδέα αλλά θεωρώ οτι στην Ελλάδα δεν έχει καμία τύχη.
(η φώτο απο το αντίστοιχο στη Ν.Υ είναι όνειρο θερινής νυκτός για εμάς, δυστυχώς)
Και εδώ barbecue … όχι άλλο κάρβουνο !!!
Εξαιρετική ιδέα!
Να δειτε που στην πορεια θα φτιαξουν κατι σαν φορεα και στο τελος ω του θαυματος θα διοριστουν ολοι στο δημοσιο!!Μακαρι βεβαια να κανω λαθος και η νεα γενια να αποδειχθει ελπιδοφορα!!!!Αλλα στην Ελλαδα ζουμε!!!
Φανταστικό, υπέροχο χίλια μπράβο σε όσους βοηθούν για την αποπεράτωση αυτού του πάρκου!
Εξαιρετικό. Και σ’ άλλα πολλά….
Πάρα πολύ καλή ιδέα θα το επισκεφτούμε θέλω και στην δική μου γειτονιά ένα
Είμαι απόφοιτος του ίδιου τμήματος κάποια χρόνια νωρίτερα… Και το μόνο που έχω να απαντήσω σε όλους τους καλοπροαίρετους που βλέπουν διορισμούς και όνειρα θερινής νυκτός, πως είναι πραγματικά η ΠΡΩΤΗ φορά που βλέπω να αξιοποιείται η δυναμική της σχολής μας!!!
Δυστυχώς ή ευτυχώς οι περισσότεροι συμφοιτητές έχουν μεταναστεύσει σε περιοχές όπου οι γνώσεις μας αποτελούν χρυσάφι… Για αυτό σας παρακαλώ πριν κρίνετε, μπείτε απλά στον κόπο να επισκεφθείτε την περιοχή και αν θέλετε μην βοηθήσετε!!!!!!!
Συγχαρητήρια σε όλους σας. Αξιόλογη κίνηση, ωραία ιδέα, όμορφο αποτέλεσμα.
Κάθε θαύμα για 3 μέρες.Λίαν προσεχώς και πάλι σκουπιδότοπος.Μακάρι να βγώ ψεύτης