Με αφορμή την έκδοση στις ΗΠΑ του 38χρονου Ρώσου Αλεξάντερ Βίνικ, γνωστού και ως «Mr Bitcoin» που αποφάσισε ο Άρειος Πάγος, για υπόθεση ξεπλύματος 4. δις δολαρίων (εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες) προσπαθήσαμε απλά και κατανοητά να εξηγήσουμε τι είναι το bitcoin, πότε ξεκίνησε και γιατί κάποτε θα σταματήσει να παράγεται.
1. Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά
Το Bitcoin είναι ένα 100% ψηφιακό νόμισμα. Δεν υπάρχει πουθενά σε καμία φυσική μορφή, κερμάτων ή χαρτονομισμάτων, δεν «κόβεται» από καμία συγκεκριμένη χώρα και δεν μπορεί να ελεγχθεί από καμία τράπεζα ή κυβέρνηση. Για το λόγο αυτό το Bitcoin θεωρείται από πολλούς η μεγαλύτερη αλλαγή στο χρηματοοικονομικό σύστημα εδώ και έναν αιώνα. Μεγαλύτερη, ενδεχομένως, και από την πρώτη εμφάνιση των πιστωτικών καρτών. Με απλά λόγια, η παραγωγή του, η αποθήκευση, η διακίνησή και όλες οι συναλλαγές με αυτό γίνονται αποκλειστικά σε ηλεκτρονική μορφή. Για να είμαστε πιο ακριβείς, το Bitcoin είναι ένα peer-to-peer σύστημα πληρωμών (δίκτυο που επιτρέπει σε δύο ή περισσότερους υπολογιστές να μοιράζονται τους πόρους τους ισοδύναμα) και ένα ψηφιακό συνάλλαγμα ανοιχτού κώδικα. Κάτι που πολλοί αγνοούν είναι πως το Bitcoin χρησιμοποιεί μεθόδους κρυπτογραφίας για τη δημιουργία και διαχείριση των χρημάτων, και για την επιβεβαίωση της εγκυρότητας των συναλλαγών. Πάντως, ένας από τους πιο ακριβείς τρόπους να ξέρουμε την τρέχουσα αξία του Bitcoin είναι η σελίδα http://preev.com/, η οποία εξετάζει πολλαπλά Bitcoin Markets και βγάζει το μέσο όρο της αξίας, με βάση τον όγκο συναλλαγών.
2. Πότε ακούσαμε γι’ αυτό πρώτη φορά;
Το 2008 έγινε η πρώτη επιστημονική δημοσίευση που περιέγραφε το Bitcoin. Ένα χρόνο αργότερα έκανε την πρώτη του λειτουργική εμφάνιση, με την κυκλοφορία του πρώτου client ανοιχτού κώδικα, και την δημιουργία των αντίστοιχων Bitcoins. Ο δημιουργός του αντίστοιχου λογισμικού και συγγραφέας της δημοσίευσης παρέμεινε ανώνυμος, χρησιμοποιώντας όμως το ψευδώνυμο Satoshi Nakamoto, ο οποίος μάλιστα είναι κάτοχος 1.000.000 Bitcoin. Κανείς δε γνωρίζει την πραγματική ταυτότητά του ή αν πρόκειται για ένα άτομο ή μία ομάδα. Στο διαδίκτυο τον αναζητούν ανάμεσα σε μαθηματικές ιδιοφυΐες, επιστήμονες των υπολογιστών, οικονομικούς κοινωνιολόγους με γνώσεις προγραμματισμού, και ομάδες κρυπτογράφων. Βέβαια υπάρχουν και θεωρίες που λένε ότι πίσω από το bitcoin κρύβονται πολυεθνικές εταιρείες όπως η Samsung, η Toshiba και η Motorola. Αυτό που γνωρίζουμε είναι πως ο Satoshi Nakamoto για μεγάλο διάστημα έδινε το παρών σε διάφορα forum σχετικά με το Bitcoin, απαντώντας μάλιστα σε ερωτήσεις. Τα ίχνη του χάθηκαν οριστικά την άνοιξη του 2012 και έκτοτε δεν έχει ξαναδώσει ψηφιακά σημεία ζωής.
3. Ποια ήταν η πρώτη και εντυπωσιακή συναλλαγή;
Από το 2009 μέχρι και τις αρχές του 2010 το Bitcoin δεν είχε καμία απολύτως αξία. Oι πρώτες συναλλαγές στις χρηματαγορές, ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2010, με την αξία του κάθε Bitcoin να μην ξεπερνάει τα 0,14 δολάρια. Εκείνο το διάστημα έγινε και η πρώτη εμπορική συναλλαγή με το νέο ψηφιακό νόμισμα. Ήταν Μάϊος του 2010, όταν ο προγραμματιστής Laszlo Hanyecs, από την πολιτεία Florida των Ηνωμένων Πολιτειών, έκανε μια δημοσίευση στο Forum BitcoinTalk.org, προσφέροντας 10.000 bitcoins σε όποιον του παράγγελνε δυο πίτσες. Τέσσερις ημέρες αργότερα ένας αγρότης από την πολιτεία Massachusetts δέχτηκε τη συναλλαγή. Ο Laszlo έλαβε τις δύο πίτσες «Τhe Works» από την αλυσίδα Papa John’s. Κανείς δεν θα μπορούσε να μαντέψει πως την άνοιξη του 2011, τα 10.000 εκείνα bitcoin που δαπανήθηκαν για δυο πίτσες θα έφταναν να αξίζουν 272.329 δολάρια. Υπεύθυνα για αυτό το αστρονομικό ποσό ήταν ένα άρθρο στο Forbes για το crypto-currency και μια δημοσίευση στο Gawker σχετικά με τη χρήση του bitcoin από εμπόρους ναρκωτικών τα οποία ενημέρωσαν τους αναγνώστες για το Bitcoin ανεβάζοντας το ενδιαφέρον και τη ζήτηση για το νέο νόμισμα, και άρα την αξία του. Αξίζει να αναφερθεί ότι στα τέλη του 2013 το Bitcoin είχε φτάσει να αξίζει μεταξύ 1200-1400 δολαρίων το καθένα κάνοντας εκείνη την πίτσα να αξίζει περίπου όσο ένα ιδιωτικό νησί!
4. Πώς πραγματοποιούνται οι συναλλαγές;
Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται κανείς ώστε να μπορεί να αποθηκεύσει τα Bitcoin του και να κάνει μ’ αυτά αγορές είναι ένα ψηφιακό «πορτοφόλι» το οποίο ονομάζεται Bitcoin wallet. Το πορτοφόλι αυτό μπορεί να βρίσκεται είτε ως πρόγραμμα στον υπολογιστή, είτε να φιλοξενείται σε κάποια ιστοσελίδα, ένα Bitcoin Exchange δηλαδή. Μέχρι εδώ τα πράγματα είναι απλά. Πάμε να τα δυσκολέψουμε λίγο. Κάθε Bitcoin wallet έχει μια μοναδική διεύθυνση, η οποία χρησιμοποιείται για να γίνονται οι μεταφορές Bitcoins ανώνυμα. Το σύνολο των Bitcoin είναι μοιρασμένο στα Bitcoin wallets των ατόμων και των εταιρειών που συμμετέχουν στο δίκτυο του νομίσματος. Γι’ αυτό λέμε πως το σύστημα είναι της μορφής peer to peer, καθώς εξαρτάται από τους χρήστες (peers) και όχι από κάποιο κεντρικό server π.χ. μιας τράπεζας. Κατά τη διάρκεια μιας συναλλαγής με Bitcoin, το σύστημα επιβεβαιώνει τις διευθύνσεις των δύο διαφορετικών wallets, δηλαδή του αγοραστή και του πωλητή. Στη συνέχεια, χρειάζεται να γίνουν κάποιοι περίπλοκοι μαθηματικοί υπολογισμοί, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η εγκυρότητα της συναλλαγής. Οι υπολογισμοί αυτοί είναι απαραίτητοι για τους αλγόριθμους κρυπτογράφησης που προστατεύουν το σύστημα, οι οποίοι βασίζονται σε μαθηματικά πρωτόκολλα ασφαλείας. Αφότου γίνουν αυτές οι πράξεις, κάθε έγκυρη συναλλαγή καταγράφεται. Τα δεδομένα της καταγραφής της συναλλαγής (block) προστίθεται σε ένα δημόσιο αρχείο καταγραφών (log) που ονομάζεται Blockchain.
5. Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα – Πώς λειτουργεί;
Ο τρόπος που λειτουργεί το όλο δίκτυο του Bitcoin είναι αρκετά τεχνικός και έχει να κάνει με ορολογίες που συναντώνται σε συστήματα κρυπτογράφησης (sha-256 hash functions, hashes, proof-of-work systems, cryptographic nonses κλπ). Η πιο κατανοητή εξήγηση που εντοπίσαμε έρχεται από το pcsteps.gr και την παραθέτουμε αυτούσια παρακάτω:
Το κλειδί για τη λειτουργία του Bitcoin είναι τα blocks και η επιβεβαίωση των συναλλαγών. Για να επιβεβαιωθεί κάθε συναλλαγή ως έγκυρη, θα πρέπει το block που την περιγράφει να “λυθεί” – δηλαδή, τα δεδομένα που περιέχει, με την κατάλληλη επεξεργασία, πρέπει να επιστρέφουν ένα μαθηματικό αποτέλεσμα συγκεκριμένης μορφής, που να αποδεικνύει τη γνησιότητα του block. Αυτό είναι σημαντικό για την ασφάλεια όλου του συστήματος, έτσι ώστε να μην μπορούν υπάρξουν πλαστά block για συναλλαγές που δεν έγιναν, να μην μπορούν να παραποιηθούν συναλλαγές με διαφορετικά ποσά ή, το σημαντικότερο, να μην μπορούν να γίνουν συναλλαγές με Bitcoin που δεν προέκυψαν από μια έγκυρη συναλλαγή. Μάλιστα, το σύστημα είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε κάθε νέο block να επιβεβαιώνει την αυθεντικότητα και του προηγούμενου block, σαν αλυσίδα (=chain, εξ ου και όλο το αρχείο καταγραφής ονομάζεται blockchain). Ταυτόχρονα, όμως, όσο μεγαλώνει η αλυσίδα, τόσο πιο περίπλοκη υπολογιστικά γίνεται η διαδικασία επίλυσης των blocks. Επειδή δεν υπάρχει ένας κεντρικός server που να αναλάβει τους υπολογισμούς, ο φόρτος εργασίας μοιράζεται στους χρήστες που θέλουν να συμμετέχουν ανώνυμα. Η διαδικασία επιβεβαίωσης των συναλλαγών μέσω της λύσης του κάθε blok ονομάζεται mining (από το mine=ορυχείο) και τα άτομα που συμμετέχουν ονομάζονται miners. Η ανταμοιβή τους που δανείζουν την επεξεργαστική ισχύ του υπολογιστή τους (και το ρεύμα που καίει) είναι να παίρνουν νέα Bitcoins με κάθε block που επιλύουν, καθώς και τις προμήθειες που προκύπτουν από τις συναλλαγές. Ουσιαστικά, η πλήρης επιβεβαίωση μιας συναλλαγής (η επίλυση του Block) δίνει σαν ανταμοιβή στον miner έναν αριθμό από bitcoins μαζεμένα
6. Γιατί μας βάζουν φρένο;
Και όσο εύκολο ακούγεται σε κάποιους το παραπάνω, άλλο τόσο δεν είναι! Όταν το Bitcoin πρωτοεμφανίστηκε, τα άτομα που αναλάμβαναν το Bitcoin Mining (την επίλυση των Block) ήταν πολύ λίγα και οι υπολογιστές τους ήταν κανονικής ταχύτητας – χρησιμοποιούσαν ουσιαστικά μέρος της επεξεργαστικής ισχύος του οικιακού τους υπολογιστή για να κάνουν το mining. Εκείνο το διάστημα, λοιπόν, ήταν δυνατόν κάποιος να τρέχει το πρόγραμμα για bitcoin mining στον υπολογιστή του, και να συγκεντρώσει σε σχετικά σύντομο διάστημα εκατοντάδες bitcoins. Εξ ου και τα 10.000 bitcoins για δύο πίτσες.
Πλέον, όμως, αμέτρητοι άνθρωποι ασχολούνται με το bitcoin mining. Κάποιοι που το έχουν πάρει πολύ σοβαρά, είτε έχουν επενδύσει σε υπολογιστές ειδικά για αυτή τη δουλειά, που να μπορούν να κάνουν τις μαθηματικές πράξεις με μεγάλη ταχύτητα, είτε σε ειδικές συσκευές που χρησιμοποιούν ειδικά σχεδιασμένο hardware και software για να κάνουν υπολογισμούς ταχύτερα από τους υπολογιστές.
Διαβάστε ακόμα: Μέσα στα τεράστια και απομονωμένα «ορυχεία» bitcoin της Κίνας
Σαν αποτέλεσμα, πλέον ένας υπολογιστής των 1000+ ευρώ, που να λειτουργεί όλο το 24ωρο κάνοντας Bitcoin Mining, μπορεί να χρειαστεί 3 μήνες ή και περισσότερο για να επιλύσει ένα και μοναδικό block.
Όσο περισσότεροι Bitcoin miners συμμετέχουν, με όλο και πιο ισχυρό εξοπλισμό, τόσο θα δυσκολεύει η όλη διαδικασία. Επιπλέον, το ίδιο το Bitcoin είναι σχεδιασμένο να κάνει τη διαδικασία να δυσκολεύει.
Τέλος, για να μην αυξάνονται ανεξέλεγκτα και ες αεί τα bitcoins, και άρα να παραμείνουν περιορισμένα, η αμοιβή για την επίλυση block είναι σχεδιασμένη κάθε τέσσερα χρόνια να πέφτει στο μισό. Μέχρι και το 2013 ήταν 50 bitcoin. Τώρα έχει πέσει στα 25. Το 2017 θα πέσει στα 12,5, το 2021 στα 6,25 κ.ο.κ.
7. Πότε θα έχουμε το τελευταίο Bitcoin;
Με βάση αυτό το μοντέλο, το έτος 2140 θα παραχθεί το τελευταίο Bitcoin (το τελευταίο ελάχιστο κλάσμα bitcoin, για την ακρίβεια), και ο συνολικός αριθμός των διαθέσιμων Bitcoin θα είναι ακριβώς 21 εκατομμύρια. Δεν πρόκειται να παραχθούν νέα Bitcoin μετά από αυτόν τον αριθμό, και οι αμοιβές για το Mining (για να συνεχίσει το σύστημα να λειτουργεί) θα προέρχονται αποκλειστικά από τις προμήθειες των συναλλαγών.
Τέλος, η ίδια η διαδικασία λύσης των Blocks είναι σχεδιασμένη για να δυσκολεύει. Υπάρχει μια τεχνητή παράμετρος δυσκολίας (που ονομάζεται “Difficulty”) σε κάθε block έτσι ώστε, ανά πάσα στιγμή, όσοι χρήστες και υπολογιστές κι αν κάνουν mining, όση επεξεργαστική ισχύ και αν έχουν, να λύνεται κατά μέσο όρο ένα block ανά δέκα λεπτά οπουδήποτε στον κόσμο. Το Difficulty αναπροσαρμόζεται κάθε 2016 λυμένα blocks, με βάση το χρόνο που πήρε να λυθούν από την προηγούμενη αλλαγή του difficulty. Χωρίς αυτά, όμως, το Bitcoin δεν θα είχε καμία αξία, και άρα το ίδιο το mining θα ήταν ανούσιο.
Γραφτηκαν πολλα αρθρα για bitcoin. Αυτο ειναι το πιο ΕΥΣΤΟΧΟ απο ολα!
Πολύ καλό και συνοπτικό άρθρο που είναι αρκετά εύστοχο. Αν κάποιος θέλει να μάθει για τα κρυπτονομίσματα και το bitcoin και ξεκινάει τώρα να αναζητά πληροφορίες, μπορεί να δεί ένα άρθρο που γράφτηκε στα Ελληνικά και περιέχει και ένα αναλυτικό βίντεο που εξηγεί τις βασικές έννοιες των κρυπτονομισμάτων: http://mikemingos.gr/11558-bitcoin-sixnes-erotiseis/