Ευθύμης Κάλφας
Η Έλλη Σεραϊδάρη, γνωστή ως Nelly’s από την αγγλική υπογραφή της, ήταν η πρώτη Ελληνίδα φωτογράφος, η τέχνη της οποίας θαυμάζεται μέχρι και σήμερα. Κρατώντας πάντα τη φωτογραφική μηχανή και σε συνδυασμό με το έμφυτο ταλέντο της, η αγαπημένη φωτογράφος κατάφερε να απαθανατίσει μοναδικές εικόνες. Αυτή είναι η πολύ ενδιαφέρουσα ζωή της.
Τα πρώτα χρόνια
Η Έλλη Σεραϊδάρη γεννήθηκε στο Αϊδίνι, αλλά εγκαταστάθηκε με την οικογένεια της στη Σμύρνη μετά την καταστροφή του Αϊδινίου. Μετά το σχολείο μετέβη στη Δρέσδη για να σπουδάσει ζωγραφική, όμως την κέρδισε η φωτογραφία, στην οποία στράφηκε με δασκάλους τον Ούγκο Έρφουρτ διάσημο πορτρετίστα της Δρέσδης και τον Φραντς Φίλντερ. Το πρώτο της εργαστήριο θα το φτιάξει επί της οδού Ερμού και εκεί θα ασχοληθεί με τη φωτογράφιση πορτρέτων και θεματικών ενοτήτων κατ’ ιδίαν ή επί παραγγελία του Υπουργείου Πολιτισμού.
Τα έργα της
Η Έλλη Σεραϊδάρη απαθανάτισε με ζωντάνια πορτρέτα προσφύγων αλλά και σημαντικών προσώπων της εποχής της, όπως ο Κωστής Παλαμάς και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ιδιαίτερη θέση στο έργο της κατέχουν οι γυμνές ή ημίγυμνες φωτογραφίσεις στην Ακρόπολη της Μόνα Πάεβα, πρώτης μπαλαρίνας της Opera Comique, οι οποίες μάλιστα είχαν προκαλέσει σκάνδαλο στην κοινωνία του μεσοπολέμου, όταν δημοσιεύθηκαν το 1929, στο γαλλικό περιοδικό Illustration. Ορισμένες από τις γνωστότερες φωτογραφίες της Nelly’s, επίσης, έχουν σαν θέμα τους την Κρήτη και τους Κρητικούς.
To Υπουργείο Τύπου και Τουρισμού της δικτατορίας Μεταξά της είχε αναθέσει το 1939 να διακοσμήσει με τις φωτογραφίες της το Ελληνικό περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση της Νέας Υόρκης. Τότε η φωτογράφος χρησιμοποίησε φωτογραφίες από τη σειρά «Παραλληλισμοί» όπου συνέκρινε προσωπογραφικά βοσκούς και χωριατοπούλες με κούρους και κόρες για να αποδείξει τη φυλετική συνέχεια των Eλλήνων. Παρόλο που αρκετοί κριτικοί θεώρησαν τους παραλληλισμούς της αφελείς και αρκετοί τους συνέδεσαν με τη ναζιστική ιδεολογία της εποχής (το Τρίτο Ράιχ και ο “Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός” του Μεταξά), η ίδια η Nelly ήταν εξαιρετικά περήφανη γι’αυτούς, και μάλιστα επιθυμούσε να τους εκδώσει σε αυτόνομο λεύκωμα.
Στο εξωτερικό
Η Έλλη Σεραϊδάρη φωτογράφισε τις Δελφικές γιορτές του Σικελιανού και της γυναίκας του Εύας Πάλμερ το 1927 και κατ’ αποκλειστικότητα το 1930, ενώ το 1936 μετέβη στο Βερολίνο για να φωτογραφίσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το ξέσπασμα του Β’ Π.Π. τη βρήκε στις ΗΠΑ, όπου έμεινε αναγκαστικά σχεδόν 27 χρόνια από το 1939 μέχρι το 1966. Σύμφωνα με τη διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κατερίνα Κοσκινά
«Η πόλη της Νέας Υόρκης έδωσε στη Nelly’s και τη δυνατότητα να καταγράψει σημαντικές στιγμές από την οικοδόμησή της και να αποτυπώσει στιγμιότυπα από την κίνηση των δρόμων και των πλατειών της. Έτσι, με δύο σημαντικότατες φωτογραφικές σειρές, το “Easter Parade” και τους “Δρόμους”, κατέπληξε το νέο δάσκαλό της και απέδειξε ότι εκτός από το να εκτελεί παραγγελίες είναι σε θέση να δώσει μια νέα δυνατότητα ανάγνωσης της αρχιτεκτονικής.
Το 1966, επιστρέφοντας στην Ελλάδα, έμεινε με τον σύζυγό της Άγγελο Σεραϊδάρη στη Νέα Σμύρνη διαμορφώνοντας το διαμέρισμά της σε φωτογραφικό μουσείο. Το 1989 δημοσίευσε την αυτοβιογραφία της. Δώρισε το μεγαλύτερο κομμάτι του έργου της στο Μουσείο Μπενάκη. Για το συνολικό έργο της, τιμήθηκε με το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος, καθώς και με το Βραβείο Γραμμάτων και τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών ενώ εξέδωσε πολλά λευκώματα με φωτογραφίες της και παρουσίασε τα έργο της σε πολλές εκθέσεις. H Έλλη Σεραϊδάρη πέθανε στη Νέα Σμύρνη Αττικής , στις 17 Αυγούστου του 1998.
Η ΕΡΤ τιμώντας τη μνήμη της μεγάλης Ελληνίδας φωτογράφου ψηφιοποίησε και παρουσιάζει την εκπομπή «Μονόγραμμα» και συγκεκριμένο το επεισόδιο που ήταν αφιερωμένο στην Έλλη Σεραϊδάρη. Μπορείτε να το δείτε εδώ
