Ευθύμης Κάλφας
Η Συνθήκη των Βερσαλλιών είναι η συνθήκη ειρήνης η οποία τερμάτισε επίσημα τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ανάμεσα στην Αντάντ και την Γερμανική Αυτοκρατορία, δημιουργώντας όμως κατά την άποψη πολλών ιστορικών το έδαφος για να ακολουθήσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και αυτό λόγω των τεράστιων οικονομικών αποζημιώσεων που απαιτήθηκαν από τους Γερμανούς.
Οι διαπραγματεύσεις
Χρειάστηκε να περάσουν έξι μήνες διαπραγματεύσεων στο Παρίσι ανάμεσα στη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, για να υπογραφεί το 1919 η Συνθήκη των Βερσαλλιών, η οποία εκτός από απώλεια εδαφών, απώλεια όλων των αποικιών αλλά και τον περιορισμό των στρατιωτικών δυνάμεων της Γερμανίας, εμπεριείχε και το θέμα των αποζημιώσεων. Αυτοί που διαπραγματεύτηκαν τη συνθήκη ήταν ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών Λόυντ Τζωρτζ, ο Γάλλος Πρωθυπουργός Ζωρζ Κλεμανσώ και ο Aμερικανός Πρόεδρος Γούντροου Γουίλσον. Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 231 (γνωστό και ως «άρθρο της πολεμικής ενοχής») η Γερμανία ήταν αποκλειστικά υπεύθυνη για όλες τις απώλειες και ζημίες που είχαν υποστεί οι Σύμμαχοι στη διάρκεια του πολέμου θέτοντας ταυτόχρονα τη βάση των αποζημιώσεων.
Η συνθήκη ταυτόχρονα όριζε και την ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών, γεγονός μείζονος σημασίας για τον Αμερικανό Πρόεδρο Γούντροου Ουίλσον. Η Κοινωνία των Εθνών επρόκειτο να διαιτητεύει τις διεθνείς διαφορές και έτσι να αποφεύγει μελλοντικούς πολέμους. Η Συνθήκη υποχρέωνε την Γερμανία να εγκαταλείψει εδάφη της στη Γαλλία και στην Πολωνία, να παραχωρήσει» τις αποικίες της στην Αφρική, στις νικήτριες Γαλλία και Αγγλία και να αποζημιώσει το Βέλγιο και τη Γαλλία με 34 δισ. δολάρια!
Οι αντιδράσεις
Στη Γερμανία η συνθήκη προκάλεσε σοκ γιατί πολλοί Γερμανοί θεωρούσαν άδικο να επωμιστεί μόνο η Γερμανία και οι σύμμαχοί της την ευθύνη για την έναρξη του πολέμου. Τον Ιανουάριο του 1921 το συνολικό ποσό που αποφασίστηκε ορίστηκε στα 269 εκατομμύρια χρυσά μάρκα, περίπου δηλαδή 32 δισεκατομμύρια δολάρια, χρήματα τα οποία η Γερμανία θα έπρεπε να καταβάλλει μέχρι το 1984. Αργότερα τον ίδιο χρόνο, το ποσό περιορίστηκε στα 132 δισεκατομμύρια μάρκα.
Παρά τη σοβαρότητα της, η διεθνής αυτή συνθήκη υπέστη σε μικρό χρονικό διάστημα τρομερές μεταβολές, αναθεωρήσεις αλλά και αλλοιώσεις! Το 1938 ίσχυαν ελάχιστοι όροι και ουσιαστικά μόνο όσοι είχαν να κάνουν με τις εδαφικές μεταρρυθμίσεις. Η Γερμανία από το 1938 έως το 1939 παραβίασε όλους τους εναπομείναντες όρους. Το τελευταίο βήμα ήταν η πλήρης ανατροπή της συνθήκης την 1η Σεπτεμβρίου του 1939 με την κήρυξη του πολέμου κατά της Πολωνίας και την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
