Ηλίας Τουμασάτος
Δημοσιεύουμε εδώ το τρίτο και το τέταρτο υπόμνημα της CIA για τα γεγονότα της 21ης Απριλίου 1967. Τα σχόλια δικά σας…
ΤΡΙΤΟ ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ
21 Απριλίου 1967 / OCI No. 0723/67
Κατάληψη της εξουσίας από τον Στρατό στην Ελλάδα
Αναφορά κατάστασης αρ. 3, ώρα 14.00 EST [σ.τ.μ. 22.00 ώρα Ελλάδος]
1. Η νέα ελληνική κυβέρνηση, με επικεφαλής τον ποινικό εισαγγελέα ο οποίος διεξήγε πολλές από τις ανακρίσεις των αριστερών αξιωματικών που κατηγορήθηκαν για το σχέδιο ΑΣΠΙΔΑ, έχει αναλάβει καθήκοντα και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος τον έχει ορκίσει. Μόνο τέσσερα ονόματα μελών της κυβέρνησης έχουν ανακοινωθεί μέχρι τις 18.30 τοπική ώρα. Αυτά περιλαμβάνουν, ως Πρωθυπουργό τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Στρατηγό Γρηγόριο Σπαντιδάκη. Υπουργό Δημόσιας Τάξης τον συνταγματάρχη πυροβολικού Νικόλαο Μακαρέζο. Υπουργό Εσωτερικών τον ταξίαρχο Στυλιανό Παττακό και Υπουργό Προεδρίας της Κυβερνήσεως τον συνταγματάρχη πυροβολικού Γεώργιο Παπαδόπουλο. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι ο Στρατηγός Σπαντιδάκης, όπως και ο Βασιλιάς, δεν ήταν ενήμερος για το πραξικόπημα έως ότου εκδηλώθηκε. Και ότι εκείνοι, όπως και πιθανόν άλλα ηγετικά στελέχη, χρησιμοποιήθηκαν από τη νέα κυβέρνηση απλώς για να «δανείσουν» νομιμότητα και γόητρο στη νέα κυβέρνηση
[ΛΕΙΠΕΙ ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 2 ΤΟΥ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΟΣ]
3. Οι περισσότερες αναφορές, ωστόσο, τονίζουν τον αυστηρό στρατιωτικό έλεγχο που ασκείται στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Η κυκλοφορία πεζών και αυτοκινήτων έχει απαγορευθεί χωρίς ειδική άδεια και οι δημόσιες συγκεντρώσεις απαγορεύονται. Πολλοί πολιτικοί, κομμουνιστές και δημοσιογράφοι έχουν συλληφθεί. Περίπου 700 άτομα τελούν υπό κράτηση. Αυτό πιθανώς αποτελεί ένδειξη ότι ένας γενικός κύκλος συλλήψεων προσώπων που θεωρούνται πιθανώς ανατρεπτικά στοιχεία έχει ξεκινήσει.
4. Η Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα αναφέρει ότι υψηλόβαθμα στρατιωτικά στελέχη, μολονότι γενικώς αποδέχονται το πραξικόπημα είναι αποθαρρυμένα. Οι «δευτερόβαθμοι» μεσαίοι και κατώτεροι αξιωματικοί που διηύθυναν το πραξικόπημα είναι «ενθουσιασμένοι». Επιπροσθέτως, η βασιλική αυλή αναφέρεται ότι είναι «βαθιά αποκαρδιωμένη» από τα γεγονότα της ημέρας.
5. Ο παράνομος, υποστηριζόμενος από τους κομμουνιστές σταθμός «Η Φωνή της Αλήθειας» (λείπουν λέξεις), έχει καταγγείλει το πραξικόπημα και ανέφερε ότι «σ’ ολόκληρη την επαρχία η δημοκρατική αντίσταση του λαού έχει ξεκινήσει». Προς το παρόν, αυτά είναι μόνον ευσεβείς πόθοι.
6. Η κυπριακή αντίδραση στο πραξικόπημα είναι επιφυλακτική. Ελληνοκύπριος εκπρόσωπος δήλωσε ότι η κυβέρνησή του σκόπευε να αποφύγει την ανάμιξη με οποιονδήποτε τρόπο στην ελληνική πολιτική σκηνή και κάλεσε τους ελληνοκύπριους να «παραμείνουν ψύχραιμοι». Οι Τουρκοκύπριοι έχουν διαβεβαιώσει τους αξιωματούχους των ΗΠΑ ότι δεν προτίθενται να προκαλέσουν δύσκολες καταστάσεις. Η Τουρκική κυβέρνηση φυσικά παρακολουθεί στενά την κατάσταση, αλλά δεν δείχνει καμία τάση να εκμεταλλευτεί το πραξικόπημα.
4ο ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ oci No 0806/67 / 21-4-1967
Κατάληψη της εξουσίας από το στρατό στην Ελλάδα
(Προσθήκη στην Αναφορά κατάστασης αρ. 3 – 17.00 EST [σ.τ.μ. 1.00 π.μ. της 22 Απριλίου ώρα Ελλάδας)
1. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος είπε στον πρέσβη Τάλμποτ ότι αναγκάστηκε να συνεργαστεί με τη στρατιωτική χούντα που βρίσκεται τώρα στην εξουσία στην Αθήνα. Δηλώνει ότι αποδέχθηκε τη νέα κυβέρνηση μετά από μια καταιγιστική πεντάωρη σύσκεψη με τους επικεφαλής του πραξικοπήματος, και τους χαρακτήρισε «ηλίθιους, ακροδεξιούς μπάσταρδους, που έχοντας αποκτήσει τον έλεγχο των τεθωρακισμένων, έχουν φέρει την καταστροφή στην Ελλάδα». Ισχυρίζεται ότι σκεφτόταν να διατάξει πιστούς στρατιώτες να πυροβολήσουν τα μέλη της νέας κυβέρνησης στην τελετή της ορκωμοσίας της στο παλάτι, αλλά εγκατέλειψε την ιδέα, συνειδητοποιώντας ότι το παλάτι του ήταν περικυκλωμένο από τανκς και άλλα στρατιωτικά οχήματα επανδρωμένα με στρατιώτες πιστούς στη χούντα.
2. Ο βασιλιάς έχει ρωτήσει τον Τάλμποτ αν υπάρχει καμία πιθανότητα πεζοναύτες των ΗΠΑ να αποβιβαστούν και να βοηθήσουν εκείνον και τους «στρατηγούς» του να επανακτήσουν τον έλεγχο. Ισχυρίζεται ότι οι Έλληνες στρατιώτες δεν θα ανοίξουν πυρ εναντίον των στρατιωτών των ΗΠΑ.
3. Ο Κωνσταντίνος πιστεύει ότι ο αρχηγός ΓΕΣ Σπαντιδάκης ήξερε σε γενικές γραμμές για το σχεδιαζόμενο πραξικόπημα, αλλά κατελήφθη εξ απήνης όταν εκδηλώθηκε χωρίς να δώσει το πρόσταγμα εκείνος. Σύντομα, ωστόσο, ο Σπαντιδάκης συμφώνησε να συνεργαστεί με τη χούντα καταλαμβάνοντας ως «αχυράνθρωπος» τη θέση του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης. Ο βασιλιάς είναι φοβισμένος για το τι θα συμβεί στη συνέχεια και υπέβαλε αίτημα στον πρέσβη Τάλμποτ να του παραχωρήσει ελικόπτερο για να φυγαδευτεί η βασιλική οικογένεια από το παλάτι του στο Τατόι βορειοδυτικά της Αθήνας.
[ΛΕΙΠΟΥΝ ΓΡΑΜΜΕΣ]
4. Ο Βασιλιάς ζήτησε επίσης από τον Τάλμποτ να προβεί σε διάβημα στη νέα κυβέρνηση, «επιμένοντας» να περιοριστεί στη διατήρηση της τάξης και να υπακούσει στις εντολές του Βασιλιά. Ο Τάλμποτ έχει συνάντηση με τον νέο πρωθυπουργό και σκοπεύει να παροτρύνει τη νέα κυβέρνηση να αποκαταστήσει την ομαλότητα.
*ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ:
