Δημήτρης Καβατζικλής
Η Ανθούσα Παλάσκα, γνωστή ως Ανθούσα Ρουζού ή Ανθούσα Ρουζιού, ήταν προσωπικότητα της Ελλάδας του 19ου αιώνα, γνωστή μετά τη χηρεία της για τη θορυβώδη παρουσία της στον εξώστη των συνεδριάσεων της Βουλής και την υποστήριξή της στον πρωθυπουργό Δηλιγιάννη.
Γονείς της Ανθούσας ήταν ο στρατιωτικός Χρήστος Παλάσκας και η γυναίκα του Μαρία, όπως διαβάζουμε στο λήμμα της Βικιπαίδειας. Η Ανθούσα ήταν το μεγαλύτερο παιδί της οικογένειας, ενώ μικρότερος ήταν ο αδελφός της Λεωνίδας, γεννημένος το 1819 στα Ιωάννινα, τόπο καταγωγής του πατέρα τους. Μετά το θάνατο του πατέρα της κατά το 1822 από στρατιώτες του Οδυσσέα Ανδρούτσου, ο φίλος του πατέρα της Ιωάννης Κωλέττης, πήρε υπό την προστασία του την οικογένειά του, τη γυναίκα του Μαρία, την Ανθούσα και τον μικρό Λεωνίδα.
Το 1835 η Ανθούσα παντρεύτηκε τον Αλέξανδρο Ρουζιού, Γάλλο προστατευόμενο του Κωλέττη. Έμεναν στο σπίτι στην οδό Κυδαθηναίων 11-13, στην Πλάκα (στο οποίο το 1930 ιδρύθηκε το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο Μερλιέ). Ο σύζυγός της το 1842 διορίστηκε πρόξενος της Γαλλίας στη Σύρα. Το 1843 ο Αλέξανδρος και η Ανθούσα αγόρασαν το αγρόκτημα του Χαρβατίου, εφαρμόζοντας νέες καλλιεργητικές μεθόδους και στο οποίο έχτισαν μεγαλοπρεπή οικία, στην οποία το ζεύγος Ρουζού οργάνωνε συχνά δεξιώσεις για την αθηναϊκή υψηλή κοινωνία. Απέκτησαν τρία παιδιά: την Μαρία Εβελίνα το 1837, τον Ιούλιο ντε Ροζού το 1842 και την Σοφία Ιουλία το 1846.
Από το 1849 ο Αλέξανδρος αρχίζει να έχει προβλήματα υγείας, αλλά η υγεία του επιδεινώνεται τα επόμενα χρόνια και δεν μπορεί να βρίσκεται στη Σύρο. Στο μεταξύ τα χρέη του μεγαλώνουν. Για να περισώσει το 1/3 του Χαρβατίου που ήταν υποθηκευμένο σε αυτήν, η Ανθούσα τον χωρίζει λίγες ημέρες πριν πεθάνει.
Η παρουσία της στην πολιτική
Ο άνδρας της, Αλέξανδρος ντε Ρουζιού πέθανε το 1852 στην Αθήνα σε ηλικία 43 ετών και η Ανθούσα ήταν γνωστή ως χήρα Ροζού. Στη συνέχεια, η Ανθούσα έγινε γνωστή για το ρόλο της στο θεωρείο της Βουλής, ως υποστηρικτής και οπαδός του Δηλιγιάννη. Αναφέρεται ότι ήταν παρούσα περισσότερο και από τους ίδιους τους βουλευτές στις συνεδριάσεις της βουλής και συμμετείχε, άλλοτε επιδοκιμάζοντας υψηλόφωνα τον Δηλιγιάννη ή αποδοκίμαζε τους πολιτικούς της αντιπάλους.
Παρά τα συντηρητικά τα ήθη της εποχής, που ήταν άκρως φαλλοκρατικά και η θέση της γυναίκας ήταν κυρίως μέσα στο σπίτι, μια γυναίκα, η Ροζού, συμπεριφερόμενη σαν χούλιγκαν της εποχής, άφησε… όνομα, με την ακραία συμπεριφορά της στα λαϊκά θεωρεία του Κοινοβουλίου.
Είχε δημιουργήσει μάλιστα τέτοια φήμη γύρω από το όνομά της και την εκρηκτική συμπεριφορά της, που το έδρανό της στα θεωρεία του Κοινοβουλίου είχε γίνει μόνιμο και ιδιόκτητο, ο μικρός παράδεισός της, αφού καμιά άλλη κυρία δεν τολμούσε να το καταλάβει, γιατί ήξερε ότι θα άκουγε τα εξ αμάξης. Και ήταν πολλές οι κυρίες του καλού κόσμου, που σύχναζαν τότε στη Βουλή. Ήταν ένα μοναδικός τόπος για να επιδείξουν τα καινούργια φορέματά τους και τα κοσμήματά τους. Συνήθως ήταν σύζυγοι ή αδελφές πολιτικών, που ήθελαν να θαυμάσουν τους δικούς τους ανθρώπους και να κάνουν συνάμα σημαντικές κοσμικές εμφανίσεις.
Σε κάποια περίπτωση μάλιστα, οι άλλες νεαρές κυρίες που σύχναζαν στα θεωρεία, διατύπωσαν τα παράπονά τους σε ένα νεαρό κοινοβουλευτικό συντάκτη, που ήταν ο… Κωστής Παλαμάς, ο οποίος υπέγραφε τα κείμενά του με το ψευδώνυμο «Κουτρούλης»!!! Έγραψε λοιπόν στο «Μη χάνεσαι» του Βλάση Γαβριηλίδη (21 Νοεμβρίου 1882) το ακόλουθο κείμενο:
«Το κενόν θεωρείον των Κυριών μου ενθυμίζει την Κυρίαν Ροζού, προς ήν έχω καθήκον να υποβάλω παράπονα, αλλ’ ευώδη παράπονα, καθ’ ό εξελθόντα από ρόδινα χείλη. Και λοιπόν: δεν πρέπει να είναι τόσον ζηλότυπος του παραδείσου της, εν ώ καθ εκάστην εγκαθιδρύεται, ώστε να διαμφισβητεί μίαν προς μίαν τας άλλας κυρίας… Αν ομιλούν εκεί, η βασίλισσα Ροζού επιβάλει σιωπήν. Αν σιωπούν, η βασίλισσα Ροζού θέλει και καλά να την ακούουν. Αν ανοίξουν κανέν παράθυρον η βασίλισσα κρυώνει. Αν το κλείσουν τότε καψώνει. Η βασιλεία της Ροζούς τα έβαλε με την αυτοκρατορίαν της νεότητος».
Αλλά και λίγους μήνες αργότερα (29-1-1883), όταν γνώρισε καλύτερα τα καθημερινά καμώματα της Ροζούς, είχε γράψει ως Κουτρούλης «Η Ροζού πλέον είναι ο επιούσιος άρτος».
Η Ροζού ήταν οπαδός του Δηλιγιάννη και αντίπαλος του Χαρίλαου Τρικούπη.
Με χαρακτήρα θυελλώδη και εκρηκτικό, επενέβαινε από τα θεωρεία και παρά τις απαγορεύσεις, καθύβριζε όσους πολιτικούς δεν συμπαθούσε. Η παράδοση διέσωσε, ότι:
-Τον Χαρ. Τρικούπη αποκαλούσε «φορομπήχτη» και «πακετάκια».
-Τον Γεώργιο Θεοτόκη, αποκαλούσε «σκαρπινάκια» γιατί φορούσε γυαλισμένα σκαρπίνια και ατσαλάκωτα επίσημα ρούχα ως γνήσιος Κερκυραίος κόντες. «Σιγά μην σπάσεις τα αυγά κόντε Σκαρπινάκια» ωρύετο η Ροζού όταν αυτός ανέβαινε στο βήμα για να αγορεύσει. Ο δημοσιογράφος Α.Χ. Χαμουδόπουλος αφηγείται ότι ο Γ. Θεοτόκης στη Βουλή, κυριολεκτικά μιλούσε… με το γάντι. «Στο βήμα της Βουλής, ανέβαινε γαντοφορεμένος κι έβγαζε τα χειρόκτια όταν άρχιζε να αγορεύει»!!!
-Αντιπαθούσε τον Σιμόπουλο, υπουργό Οικονομικών στα αντίπαλα κόμματα του Δηλιγιάννη. Τον ονόμαζε «Βεελζεβούλ» κάνοντας στο σημείο του σταυρού και ζητώντας να τον… ξορκίσουν.
-«Πατατράκα» είχε αποκαλέσει στον Στέφανο Δραγούμη, γιατί θεωρούσε ότι οι αγορεύσεις του, ήταν δημοκοπικές.
Μαζί της ασχολούνταν οι σατυρικές εφημερίδες, όπως ο Ρωμηός του Σουρή που την ανέφερε στα έμμετρα κείμενά του τόσο συχνά που ο Ηλίας Α. Συνοδινός (Μώμος Πατρεύς) σε έμμετρο σατυρικό κείμενό του σημειώνει για τις αναφορές στη Ρουζού από τον Ρωμηό. Χαρακτηριστικά σημειώνεται ότι η Ρουζού ήταν ανάμεσα σε αυτούς που αποτελούσαν καθημερινά θέματα της σατυρικής εφημερίδας «Ασμοδαίος», ενώ ήταν απαραίτητη στις γελοιογραφίες του Άστεως, του Ροΐδη και του Άννινου.
Σε αυτές τις γελοιογραφίες, ο Χρήστος Αγγελομάτης αναφέρει ότι παρουσιάζεται χαρακτηριστικά «με τις κορδέλες που στολίζουν το καπελλίνο της, με το ομπρελλίνο της ή το μανσόν της». Στο βιβλίο του Δημήτρη Καμπουράκη «Μια σταγόνα ιστορία» του 2013 χαρακτηρίζεται με τον σύγχρονο (πολύ μεταγενέστερο από την εποχή της) όρο «χούλιγκαν», ως η «η μεγαλύτερη πολιτική χούλιγκαν της ελληνικής ιστορίας», επειδή έκανε άνω κάτω τη βουλή με τη συμπεριφορά της, ανάμεσα στα άλλα καταφερόμενη εναντίον του πρωθυπουργού Χαριλάου Τρικούπη.
Η πολιτική της δραστηριότητα ήταν γύρω και μετά το 1880, οπότε εμφανιζόταν στην Αθήνα ως μια κυρία μεγάλης ηλικίας, φιλάρεσκη και ιδιόρρυθμη, με χρωματιστά φουστάνια, φτερά κ.ά. Στις διαδηλώσεις υπέρ του «Κορδονάρχη» Θεόδωρου Δηλιγιάννη ήταν επικεφαλής μαζί με τον Τσελεπιτσέρη, τον περίφημο αλβανό σημαιοφόρο, κραδαίνοντας την ομπρέλλα της και φωνάζοντας το θούριο της εποχής:
«Το κορδόνι, το κορδόνι,
την ελιά την ξεριζώνει»
και συνέχιζε μισά γαλλικά – μισά ελληνικά «Αλλόν, μεζ ανφάν ! Κορδονοκουμπάρος !» (μετάφραση: εμπρός παιδιά μου)
Στη Βουλή, στο θεωρείο των κυριών, είχε δική της θέση, την οποία δεν έπαιρνε καμιά άλλη και παρακολουθούσε με προσοχή τις συνεδριάσεις, επιδοκιμάζοντας ή επιδοκιμάζοντας του βουλευτές, βγάζοντάς τους και παρατσούκλια. Τον Δηλιγιάννη εκθείαζε ιδιαίτερα φωνάζοντας «Μπράβο αηδόνι της Βουλής, Ζήτω ο Εθνάρχης». Ενδεικτική για την ένταση με την οποία καταφερόταν είναι η γελοιογραφία του Άννινου, κατά την οποία παρουσιαζόταν να κουβαλά δυο πιστόλες στις τσέπες της με υπότιτλο: «Οιωνός θυελλώδους εν τη Βουλή συζητήσεως».
Κάποια στιγμή ελέγετο μάλιστα, ότι έβαλε λεφτά από την τσέπη της για να κατασκευάσει ένα άρμα, που παρίστανε ένα καΐκι…. ντυμένο με ένα γαλανόλευκο κορδόνι, αφού το Κορδόνι ήταν το σήμα κατατεθέν του κόμματος του Δηλιγιάννη. Πίσω, ερχόταν ένα δίτροχο κάρο που έσερνε ένα τεράστιο πήλινο δοχείο γεμάτο με κλαδιά ελιάς. Η ελιά ήταν το σήμα του Τρικουπικού κόμματος. Μπροστά υπήρχε ένας ψωραλέος γάιδαρος, που ανάποδα στα καπούλια του κουβαλούσε ένα ομοίωμα του Χαρ. Τρικούπη. Ακολουθούσαν πίπιζες, νταούλια και ένα σμάρι νεαρών, που σε κάθε νεύμα της Ροζούς τραγουδούσαν σκωπτικά τραγούδια.
«Ξύπνα καημένε βασιλιά
να πιεις καφέ με γάλα
να δεις και τον Τρικούπη σου
στο γάιδαρο καβάλα…».
Θρυλείται, ότι η Ροζού δεν ήταν ωραία γυναίκα. Κοντή με μεγάλο κεφάλι. Αδύνατο κορμί και πόδια σαν καλάμια. Φορούσε σκανδαλωδώς κοντύτερη φούστα από ό,τι επέτρεπαν τα ήθη της εποχής, που επέβαλαν μήκος φορέματος, ως τον αστράγαλο. Ήταν όμως πνευματώδης και ετοιμόλογη. Είχε γνώσεις και κυκλοφορούσε και στα κοσμικά σαλόνια της εποχής.
Ο Δηλιγιάννης την εκτιμούσε και πολλές φορές μετά τις ολονύκτιες συνεδριάσεις της Βουλής, την έπαιρνε στην άμαξά του για να την πάει στο σπίτι της.
Η φήμη που την περιέβαλε ήταν τόσο μεγάλη, που και οι άλλοι πολιτικοί αρχηγοί συγχωρούσαν τους χουλιγκανισμούς της.
Σε κάποια περίπτωση, το Φεβρουάριο του 1880 η Ροζού, έκανε πάλι φασαρία από το θεωρείο των κυριών. Αγόρευε ο Δ. Ράλλης εναντίον του Οικονόμου, όταν η Ροζού άρχισε να φωνάζει «Ω! ω! ω!» και να κάνει χειρονομίες αποδοκιμασίας.
Ο προεδρεύων διέταξε τον αξιωματικό της Φρουράς να τη βγάλει έξω.
Εκείνη απτόητη όμως, προειδοποιούσε με περισσή αναίδεια:
-Είμαι Γαλλίς, δεν ημπορείτε να με διώξετε!
Τότε ο Τιμολέων Φιλήμων, που μάλλον την γνώριζε και αντελήφθη ότι μπορεί να υπάρξει κάποια διπλωματική εμπλοκή των Γάλλων, σηκώθηκε και κραύγαζε:
-Μην την εγγίζετε, μην την εγγίζετε!!!
Έτσι η Ροζού, που κατάλαβε τη δύναμη της ξένης υπηκοότητας, συνέχισε την γνωστή συμπεριφορά της.
Το 1882, ο Κωστής Παλαμάς γράφει με το ψευδώνυμο Κουτρούλης στο περιοδικό Μη χάνεσαι αναφερόμενη σε αυτήν ως «βασίλισσα Ροζού» για τα παράπονα των άλλων νεωτέρων κυριών του θεωρείου, οι οποίες διαμαρτύρονται ότι είναι «ζηλότυπος του παραδείσου της» επιβάλλοντας τη σιωπή ή ζητώντας να ανοίξουν ή να κλείσουν τα παράθυρα, κλείνοντας με το κείμενο: «Η βασιλεία της Ροζούς τα έβαλε με την αυτοκρατορίαν της νεότητος».
Η μεταθανάτια φήμη της
Πέθανε σε μεγάλη ηλικία, σαράντα χρόνια μετά το θάνατο του συζύγου της, στις 27 Δεκεμβρίου 1890, αφήνοντας φήμη μιας γραφικής φιγούρας της αθηναϊκής ζωής. Ο Σουρής, της αφιέρωσε ποίημα στον Ρωμηό, που τέλειωνε ως εξής:
Έσβησε κι εκείνη όπου τόσην φήμη
εις τους κύκλους όλους είχε τ’ όνομά της
κι ο “Ρωμηός” δακρύζει στη λευκή της μνήμη
δεν θ’ ακούσει πλέον το κελάηδημά της
Θα κυττάζει γύρω μέσ’ στα θεωρεία
μήπως εις κανένα τη Ρουζού του δει,
μα θα είναι όλα σκοτεινά και κρύα,
της Ρουζού η γλώσσα δεν θα κελαϊδεί,
Πας και συ, γυναίκα κοσμοαγαπημένη
κι έχω εις τ΄ αλήθεια και για σένα λύπη…
η φωλιά σου πάντα στη Βουλή θα μένει,
μα το χελιδόνι απ’ αυτήν θα λείπει
Η φήμη της κράτησε για πολλά χρόνια μετά το θάνατό της. Είναι χαρακτηριστικό, ότι όταν τον Ιανουάριο του 1922 έγιναν μέσα στη Βουλή επεισόδια με… συμμετοχή κάποιας κυρίας από το θεωρείο, ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Αργασάρης Λομβάρδος, υποσχέθηκε να επιβάλει την τάξη στα θεωρεία, αλλά και στις παρεκτροπές των ρητόρων.
Η «Εστία» στις 22 Ιανουαρίου 1922, έγραφε χαρακτηριστικά: «Δεν θα είναι δε το έργον του κ. Λομβάρδου υπερβολικά δύσκολον. Αν η ασχημοσύνη εγκατεστάθη εις τα θεωρεία και αν το θάρρος έφθασεν εις τοιούτον σημείον, ώστε και από το θεωρείον των κυριών μια μαινομένη Ροζού να λάβει μέρος εις την συζήτησιν, ο Πρόεδρος έχει εις την διάθεσίν του τους κλητήρας της Βουλής και ολόκληρον στρατιωτικήν δύναμιν, η οποία εις έν νεύμα του είναι υποχρεωμένη να δώση εις την αίθουσαν την όψιν που της αρμόζει».
Το 2014, παρά το γεγονός ότι είχαν περάσει πάνω από 100 χρόνια από την παρουσία της Ρουζού στα θεωρεία, επισκέπτρια στα θεωρεία της Βουλής η οποία τραβούσε την προσοχή, χαρακτηρίστηκε ως «σύγχρονη Ρουζού».
*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
