Η πρώτη οικολόγος είχε απορριφθεί στην εποχή της ως «υστερική γεροντοκόρη, με γελοίες συναισθηματικές εκρήξεις»

Καθώς η Γκρέτα Τούνμπεργκ δέχεται ψηφιακό λιντσάρισμα και πολλοί θέλουν να την βγάλουν «άσχετη», «τρελή», ή «πληρωμένη», θυμόμαστε την αληθινή ιστορία και τον κανιβαλισμό που είχε υποστεί μια πρωτοπόρος του οικολογικού κινήματος – τότε που σχεδόν δεν υπήρχε καν η έννοια της οικολογίας.

Η Ρέιτσελ Κάρσον γεννήθηκε το 1907 στο Σπρίγνκντεηλ της Πενσυλβάνια και ξεκίνησε την καριέρα της ως θαλάσσια βιολόγος στο Γραφείο Αλιευμάτων των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ έγινε συγγραφέας πλήρους απασχόλησης τη δεκαετία του 1950. Το βιβλίο που εξέδωσε το 1951, Η Θάλασσα Γύρω Μας, κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου των ΗΠΑ και της εξασφάλισε οικονομική σταθερότητα. Άλλα δύο βιβλία της που έγιναν μπεστ-σέλλερ εξετάζουν τη ζωή στον Ωκεανό.

Στο τέλος των ’50s όμως, η Κάρσον έστρεψε την προσοχή της στα περιβαλλοντικά προβλήματα και πιο συγκεκριμένα στη ζημιά που πίστευε (και είδε τελικά δίκιο) ότι οφειλόταν στα συνθετικά εντομοκτόνα. Το 1962 εξέδωσε υπό αυτό το πρίσμα το βιβλίο Σιωπηλή Άνοιξη (Silent Spring), στο οποίο παρουσιάζει με λεπτομέρειες τη συστηματική δηλητηρίαση του περιβάλλοντος και υποστηρίζει ότι τα εντομοκτόνα μέσω της συσσώρευσής τους στην τροφική αλυσίδα βλάπτουν τον ανθρώπινο οργανισμό. Συγκεκριμένα υποστήριζε πως αν εξαιρεθεί το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού πολέμου, η μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα είναι η ρύπανση του ανθρώπινου περιβάλλοντος.

Το βιβλίο έγειρε ανησυχίες για το περιβάλλον σε μεγάλη μερίδα της αμερικανικής κοινωνίας και οδήγησε στην αλλαγή της εθνικής πολιτικής των ΗΠΑ για τη χρήση εντομοκτόνων που περιλάμβανε την απαγόρευση του DDT και άλλων εντομοκτόνων, ενώ αποτέλεσε έμπνευση για το περιβαλλοντικό κίνημα που οδήγησε στη δημιουργία της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ.

Η Κάρσον απεβίωσε τον Απρίλιο του 1964 στο Σίλβερ Σπρνγκ του Μέριλαντ.

Ήταν όμως τόσο εύκολα όσο παρουσιάζονται στο σύντομο βιογραφικό της;

Μέχρι να πείσει τελικά τις ΗΠΑ για την ανάγκη να προστατευθεί το περιβάλλον, δέχτηκε τεράστιο πόλεμο από πολλές πλευρές, γράφει το makers.

Καταρχάς, η βιομηχανία χημικών Velsicol μήνυσε τους εκδότες του βιβλίου και το περιοδικό New Yorker. Όταν η στρατηγική αυτή απέτυχε, ο χημικός γίγαντας ξεκίνησε μια διαφημιστική καμπάνια ύψους 250.000 δολαρίων με σκοπό να μειώσει την Carson και το έργο της. Προσπάθησαν να την γελοιοποιήσουν αποκαλώντας την υστερική, αντιεπιστημονική και άγαμη.

Λίγο αργότερα, ο πρώην Υπουργός Γεωργίας των ΗΠΑ έφτασε ν’ αναρωτιέται δημοσίως: «γιατί μια άτεκνη γεροντοκόρη ενδιαφέρεται τόσο για τη βιολογία;».

Το 1962, στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου με τη Σοβιετική Ένωση, η οποιαδήποτε κριτική προς τις ΗΠΑ χαρακτηριζόταν αμέσως ως μη πατριωτική ή φιλοκομμουνιστική. Ο πρώην Υπουργός Γεωργίας Ezra Taft Benson σε επιστολή του προς τον πρώην Πρόεδρο Dwight Eisenhower χαρακτήρισε την Carson ως «πιθανώς κομμουνίστρια». Η απειλητική επιστολή της Velsicol προς τους εκδότες υποστήριζε ότι εάν το κοινό απαιτήσει την εξάλειψη των φυτοφαρμάκων, «η προσφορά τροφίμων θα μειωθεί σε επίπεδα ανατολικού μπλοκ, δηλαδή θα είναι τόσο αναποτελεσματική όπως στα κομμουνιστικά κράτη».

Αν και δεν ήταν (τουλάχιστον ανοιχτά) κομμουνίστρια, η Carson ήταν σίγουρα λάτρης των «φυσικών τροφίμων» αρκετές δεκαετίες πριν την επικράτηση των βιολογικών και οργανικών τροφών στα ράφια των σουπερμαρκετ.

Οι κατηγορίες εναντίον της- ότι ήταν δηλαδή απλώς μια υστερική γυναίκα- εμφανίστηκαν τόσο στις σελίδες των γεωργικών περιοδικών όσο και στον λαϊκό Τύπο.

Οι γυναίκες θεωρούνταν λιγότερο ορθολογικές και πιο συναισθηματικές από τους άνδρες

Καθώς δεν ήταν μέλος κάποιου ανώτατου Ιδρύματος, η Carson θεωρήθηκε ερασιτέχνης που δεν κατανοούσε το θέμα όπως οι επαγγελματίες επιστήμονες, ή που παραμόρφωνε και παρερμήνευε την επιστήμη. Για τους επικριτές της, η συχνή χρήση όρων όπως «φύση» και «φυσική ισορροπία» την έκαναν να φαίνεται ως υπερβολικά συναισθηματική. Τα περιοδικά της εποχής χαρακτήριζαν τα λόγια της ως «υπερβολικά συναισθηματικά», τα επιχειρήματα της ως «άδικα, μονόπλευρα και υστερικά» και απέδιδαν την «συναισθηματική της έκρηξη» στην «εμμονική της προσκόλληση με την ισορροπία της φύσης».

Ακόμη και πιο ουδέτερες δημοσιεύσεις την έδειχναν να ποζάρει σε κήπους και αυλές παρά σε επιστημονικό περιβάλλον. Το περιοδικό Life δημοσίευσε μια ιστορία για αυτήν, συνοδευόμενη από φωτογραφίες της με παιδιά σε μια εκδρομή στη φύση.

Ντυμένη σαν νοικοκυρά και περιτριγυρισμένη από παιδιά, προέβαλαν την εικόνα μιας δασκάλας ή μιας νοικοκυράς, αν και το εξώφυλλο την έδειχνε να κοιτάει σε μικροσκόπιο. «Η Carson», λέει το άρθρο, «είναι ανύπαντρη αλλά όχι φεμινίστρια. Δεν ενδιαφέρεται για γυναίκες ή άνδρες αλλά για ανθρώπους».

Η Carson πάλεψε σκληρά. Σε ομιλία της στο Εθνικό Κέντρο Τύπου Γυναικών, υποστήριξε: «Όταν μιλάει μια επιστημονική οργάνωση, ποια φωνή πρέπει να ακούμε, εκείνη της επιστήμης ή της βιομηχανίας;»

«Το αδικαιολόγητο αδίκημα της ήταν ότι ξεπέρασε τη θέση της ως γυναίκα», έγραψε η βιογράφος της Linda Lear.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι το σύγχρονο περιβαλλοντικό κίνημα σχεδιάστηκε με βάση το πρωτοποριακό έργο της Carson.

Το «Silent Spring» είχε τεράστιο απόηχο όταν δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1962, επηρέασε το σύγχρονο οικολογικό κίνημα και οδήγησε στην απαγόρευση του χημικού DDT. Σήμερα, το βιβλίο αναφέρεται συχνά από την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ ως «θεμελιώδες».

«Το θάρρος της να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου και το οικολογικό της όραμα επηρέασε ανεξίτηλα το σύγχρονο περιβαλλοντικό κίνημα και μας προετοίμασε για την παγκόσμια κρίση που αντιμετωπίζουμε τον 21ο αιώνα», γράφει η Lear.

Με τον θάνατό της τον Απρίλιο του 1964, οι πωλήσεις της «Silent Spring» αυξήθηκαν ραγδαία και έφτασαν το ένα εκατομμύριο. Το 1980, της απονεμήθηκε μεταθανάτια το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας, το υψηλότερο πολιτικό αξίωμα στις ΗΠΑ, από τον Πρόεδρο Jimmy Carter.

*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

7 πράγματα που είναι σημαντικό να μας μείνουν απ’ την «υπόθεση Γκρέτα»