Γιάννης Δημητρέλλος
Στις 19 Ιανουαρίου 1972, η τότε κυβέρνηση της Χούντας ανακοίνωσε πως επρόκειτο να κατασκευαστεί αεροδρόμιο – κατόπιν σχετικής προμελέτης – στην περιοχή των Σπάτων, το οποίο θα εγκαινιαζόταν το 1979. Ο χώρος του Ελληνικού θα γινόταν πάρκο αναψυχής. Χρειάστηκε κάτι περισσότερο από τρεις δεκαετίες για να πραγματοποιηθεί το συγκεκριμένο έργο στα Σπάτα, ύστερα από πολλές διαμαρτυρίες, ακόμα και αιματηρές συγκρούσεις. Αφήνοντας στην άκρη τις μικροπολιτικές θεωρίες συνομωσίας που εμπλέκουν την κυβέρνηση της Χούντας και εκείνες που ακολούθησαν κατά τη Μεταπολίτευση ως προς τη μελέτη και την κατασκευή του αεροδρομίου, υπογραμμίζουμε μια σημαντική πτυχή αυτής της ιστορίας: Η γη των Σπάτων που θα γίνονταν οι εργασίες ήταν αγροτική και η δέσμευση της από τις ανώτατες αρχές, θα στερούσε μεροκάματα από του ντόπιους. Η πρώτη μεγάλη σύγκρουση μεταξύ των αγροτών και της αστυνομίας, συνέβη τελικά στις 12 Φεβρουαρίου του 1976. Ήταν αναπόφευκτη. Δεν ήταν δυστυχώς, αναίμακτη.
Μαθαίνουμε από το blog spata-artemis:
«Ισχυρές δυνάμεις της χωροφυλακής με ρόπαλα, ασπίδες, μάσκες, δακρυγόνα, περικύκλωσαν το μικρό συμβολικό «φυλάκιο», που είχαν φτιάξει οι κάτοικοι για να διαδηλώσουν την απόφασή τους να μην αφήσουν τα κτήματά τους να γίνουν αεροδρόμιο.
Οι δυνάμεις της χωροφυλακής μαζί με τον εισαγγελέα έφτασαν στις 9:45 το πρωί και ζήτησαν από τον – συγκεντρωμένο γύρω από αυτό το «φυλάκιο» – κόσμο να διαλυθεί. Οι κάτοικοι απάντησαν ότι δεν θα φύγουν, ώσπου να φτάσει στο σημείο ο δήμαρχος, Δήμος Μπότσαρης, που, μαζί με τη Συντονιστική Επιτροπή Μεσογείων, είχε πάει στο Τεχνικό Επιμελητήριο, για να ενημερωθεί σχετικά με τα αποτελέσματα των εργασιών για το αεροδρόμιο.
Λίγο αργότερα, στις 10:00 το πρωί, η χωροφυλακή επιτέθηκε, εκτοξεύοντας δεκάδες δακρυγόνα και πυροβολώντας στον αέρα, ενάντια στους χίλιους περίπου Σπαταναίους, που είχαν στο μεταξύ συγκεντρωθεί.
Οι κάτοικοι οπισθοχώρησαν, τοποθετώντας τα τρακτέρ γύρω από το «φυλάκιο» για να το προστατεύσουν. Παράλληλα, όλες οι καμπάνες της πόλης χτυπούσαν πένθιμα.
Τελικά, το συνεργείο κατεδάφισης, που ήταν μαζί με τη χωροφυλακή, γκρέμισε το φυλάκιο των Σπαταναίων. Όμως, και ύστερα το γκρέμισμα, η δυναμική επίδειξη συνεχίστηκε, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να υποχρεωθούν να καταφύγουν στα αμπέλια για να σωθούν από τα δακρυγόνα.
Η αστυνομική παρέμβαση είχε ως αποτέλεσμα να προκληθούν συμπλοκές μεταξύ των κατοίκων και των δυνάμεων της χωροφυλακής. Πολλοί κάτοικοι των Σπάτων τραυματίστηκαν και αρκετοί μεταφέρθηκαν σε νοσοκομεία της Αθήνας.
Αργά το βράδυ ανακοινώθηκαν τα ονόματα των πέντε συλληφθέντων Σπαταναίων, οι οποίοι θα προσήχθησαν στον εισαγγελέα με την κατηγορία της αντίστασης κατά της αρχής».
«Παίζουν με τη ζωή μας»
«Ο αγώνας του λαού των Σπάτων για να μη γίνει το αεροδρόμιο στα Μεσόγεια είναι αγώνας ύπαρξης», δήλωνε στους δημοσιογράφους ο δήμαρχος των Σπάτων, αμέσως ύστερα από τα επεισόδια.
«Από το 1972 μας έχουν δεσμεύσει, με απόφαση του υπουργού Μεταφοράς, 42.000 στρέμματα που ούτε να καλλιεργήσουμε μπορούμε, ούτε να μεταβιβάσουμε. Με ποιο δικαίωμα η κυβέρνηση έχει αφήσει τόσες χιλιάδες οικογένειες χωρίς καμία περιουσία; Με ποιο δικαίωμα τις κοροϊδεύει τόσο ανέντιμα; Την ηθική ευθύνη για ό,τι έγινε σήμερα έχει ο υπουργός Μεταφορών, που παίζει με τη ζωή και την ύπαρξή μας» συνέχισε ο Δήμος Μπότσαρης».
Οι κατηγορίες σε βάρος των πέντε συλληφθέντων
Στο «Ριζοσπάστη» της 14ης Φεβρουαρίου η ποινική δίωξη για τα γεγονότα στα Σπάτα φιλοξενείται στην πρώτη σελίδα, μαζί με φωτογραφία των πέντε συλληφθέντων.
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας “Ριζοσπάστης” της 14ης Φεβρουαρίου 1976
«Τη Δευτέρα, 16 Φεβρουαρίου, θα γινόταν η δική τους. Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας θα αναζητούνταν οι ηθικοί αυτουργοί των επεισοδίων, καθώς και άλλοι φυσικοί αυτουργοί, εκτός από τους πέντε που παραπέμφθηκαν.
Ο εισαγγελέας που ασχολείτο με την υπόθεση είχε δηλώσει στο δήμαρχο Σπάτων και σε κοινοτάρχες των Μεσογείων, που εμφανίστηκαν στο γραφείο του, πως είναι ενδεχόμενο να ασκηθεί και εναντίον τους δίωξη, αν αποδειχτεί ότι αυτοί υποκίνησαν τα επεισόδια.
Οι κατηγορίες που διατυπώθηκαν σε βάρος των πέντε συλληφθέντων ήταν στάση, επικίνδυνες σωματικές βλάβες ή φθορές, εξύβριση, παρακώλυση συγκοινωνιών, βλασφημίες και παράβαση του νόμου «περί τεντιμποϊσμού».
Μετά την άσκηση της ποινικής δίωξης οι κατηγορούμενοι παραπέμφθηκαν στο αυτόφωρο και ζήτησαν αναβολή της δίκης τους, προκειμένου να προετοιμάσουν την υπεράσπισή τους.
Ο τότε υπουργός Δημόσιας Τάξης, Γ. Σταμάτης, σε δηλώσεις του, αναφέρθηκε στα επεισόδια των Σπάτων, μιλώντας για «μικρή ποσότητα δακρυγόνων, που δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τους Σπαταναίους».
«Το θέμα οδηγήθηκε σε εκρηκτικό, πλέον, αδιέξοδο» ανέφερε σε σχετική ανακοίνωσή του το Γραφείο Τύπου της ΕΔΑ, προσθέτοντας ότι «από την κυβέρνηση έλειψε η προσπάθεια κατανόησης και πειθούς».
Είκοσι χρόνια μετά, στις 5 Σεπτεμβρίου 1996, στο ίδιο σημείο έγινε η τελετή θεμελίωσης του αεροδρομίου από τον τότε πρωθυπουργό, Κώστα Σημίτη. Ο ίδιος το εγκαινίασε στις 27 Μαρτίου 2001».
Στην Αττική υπήρχε πρόβλεψη για δύο αεροδρόμια. Ένα στα Σπάτα κι ένα στην Ελευσίνα, εκεί που είναι σήμερα το στρατιωτικό. Τα δύο αεροδρόμια θα τα ένωνε οδός ταχείας κυκλοφορίας, η νυν Αττική οδός. Αυτή η πρόβλεψη υπήρχε από τέλη 50 αρχές 60 (Αι Αθήναι του Κ. Μπίρη). Απλά η σύμβαση με τη γερμανική Hochtief, κατασκευάστρια του αεροδρομίου, απαγορεύει τη λειτουργία δεύτερου αεροδρομίου εντός Αττικής. Ο λόγος που η Αττική Οδός υλοποιήθηκε τόσο γρήγορα είναι ότι η γη από την οποία θα περνούσε ήταν απαλλοτριωμένη από παλιά.