Δημήτρης Καβατζικλής
Για πάνω από έναν αιώνα οι άνθρωποι έκαναν ουρές για να εμβολιαστούν κατά της πολιομυελίτιδας, της ευλογιάς, της ιλαράς, της παρωτίτιδας, της ερυθράς, της γρίπης και άλλων επιδημικών ασθενειών. Και το έκαναν αυτό επειδή είχαν εντολή από τα σχολεία τους, τους χώρους εργασίας, τις ένοπλες δυνάμεις και άλλους θεσμούς, οι οποίοι έχουν την υποχρέωση να χρησιμοποιούν την επιστήμη για την καταπολέμηση των ασθενειών. Ως αποτέλεσμα, οι θανατηφόρες επιδημίες άρχισαν να εξαφανίζονται στον ανεπτυγμένο κόσμο, διαβάζουμε στο openculture.
Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που διαμαρτύρονται σήμερα για τους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς εμβολιάστηκαν ήδη (υποχρεωτικά) κατά της πολιομυελίτιδας, της ευλογιάς, της ιλαράς, της παρωτίτιδας, της ερυθράς κ.λπ., και σχεδόν κανένας από αυτούς έχει προσβληθεί από αυτές τις κάποτε κοινές ασθένειες. Το ιστορικό επιχείρημα υπέρ των εμβολίων μπορεί να μην είναι το πιο επιστημονικό όμως η ιστορία μπορεί να λειτουργήσει ως αξιόπιστος οδηγός για την κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Το 1796, ο Σκωτσέζος γιατρός Edward Jenner ανακάλυψε πώς μια ένεση ανθρώπινου βιολογικού υλικού μολυσμένου που περιείχε την ευλογιά των αγελάδων θα μπορούσε να προσφέρει ανοσία στους ανθρώπους. Για τα επόμενα 100 χρόνια μετά από αυτή την ανακάλυψη, η αντίσταση στον εμβολιασμό εξελίχθηκε σε ένα μαζικό κίνημα. Υπήρξε μια απόρριψη του εμβολιασμού για πολιτικούς λόγους και θεωρήθηκε ως μια άλλη μορφή τυραννίας.
Οι φόβοι ότι οι ενέσεις με την ευλογιά των αγελάδων θα μετέτρεπαν τους ανθρώπους σε μεταλλαγμένους σατιρίστηκε ήδη από το 1802 από τον σκιτσογράφο James Gilray. Κι ενώ το κίνημα κατά του εμβολιασμού μπορεί να φαίνεται σχετικά νέο, η άρνηση των εμβολίων είναι τόσο παλιά όσο και οι ίδιοι οι εμβολιασμοί.
Η μέθοδος του Jenner, που ονομάστηκε variolation, τέθηκε εκτός νόμου το 1840 καθώς την αντικατέστησαν ασφαλέστεροι εμβολιασμοί. Μέχρι το 1867 στην Αγγλία, όλα τα παιδιά ηλικίας ως 14 ετών έπρεπε να εμβολιαστούν υποχρεωτικά κατά της ευλογιάς. Προέκυψε εκτεταμένη οργή, ακόμη και μεταξύ επιφανών γιατρών και επιστημόνων που συνεχίστηκε για δεκαετίες. Ωστόσο, η ευλογιά κόστισε αμέτρητες ζωές. «Περισσότερες από 400.000 ζωές ετησίως κατά τον 19ο αιώνα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας», γράφει το Atlantic.
Ο ρόλος των τσαρλατάνων γιατρών
Τότε, όπως και τώρα, οι τσαρλατάνοι γιατροί έπαιξαν το ρόλο τους στην άρνηση εμβολιασμού. «Η απογραφή του 1841 στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξε ότι το ένα τρίτο των γιατρών δεν είχαν τα κατάλληλα προσόντα». Ανάμεσα στις πολλές φλογερές διαλέξεις, καρικατούρες και φυλλάδια που εξέδωσαν οι αρνητές του εμβολιασμού, ένα φυλλάδιο του 1805 από τον William Rowley, μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου της Αγγλίας, ισχυρίστηκε ότι η ένεση της ευλογιάς των αγελάδων θα μπορούσε να καταστρέψει ολόκληρο το γενεαλογικό δέντρο του ασθενούς: «Ποιος θα παντρευτεί με τον κίνδυνο οι απόγονοί του να πάσχουν από τρομερές ασθένειες;», αναρωτιόταν.
Ο ρόλος της θρησκείας
Τότε, όπως και τώρα, η θρησκεία ήταν ένας ακόμη κινητήριος παράγοντας. Το κίνημα του εμβολιασμού που διοχετεύει σε ανθρώπινα σώματα το υλικό ενός ζώου θεωρήθηκε άθρησκο, βλάσφημο και ιατρικά λάθος. Όσοι προσφέρθηκαν εθελοντικά να εμβολιαστούν ακολουθούσαν τους θεσμούς της επιστήμης και της κυβέρνησης. «Τον 19ο αιώνα, οι άνθρωποι έκαναν ερωτήσεις σχετικά με τα δικαιώματα, ιδιαίτερα τα δικαιώματα της εργατικής τάξης. Υπήρχε μια αίσθηση δυσπιστίας, ότι η ανώτερη τάξη προσπαθούσε να τους εκμεταλλευτεί», αναφέρει η ιστορικός Kristin Hussey.
Η βαθιά δυσπιστία προς τους θεσμούς φαίνεται να είναι πλέον ενδημική στο τρέχον πολιτικό μας κλίμα, και πολλά από αυτά που λέγονται μπορεί να είναι απολύτως δικαιολογημένα, αλλά κανένας ιός δεν έχει εξελιχθεί για να νοιάζεται για την πολιτική, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις ή τα συναισθήματα για την εξουσία και τα ατομικά δικαιώματα. Χωρίς τον εμβολιασμό, οι ιοί εκμεταλλεύονται την έλλειψη ανοσίας μας χωρίς κανέναν οίκτο.
