Μικροπράγματα
Από την _erin
Στις 13 Ιουλίου 1987 γίνεται στην Άρλ (Ν.Γαλλία) η πρεμιέρα του έργου Taurhiphanie [Ταυριπφάνεια] του Ιάννη Ξενάκη.
Το έργο αρχικά προοριζόταν ως ένα θέαμα με εκτελεστές κρουστών, ηλεκτρονικούς ήχους, φώτα και τη συμμετοχή ταύρων και ίππων [ο τίτλος εξάλλου συντίθεται από αυτές τις λέξεις: ταυρ-ιπ-φάνεια]. Η αρχική ιδέα του συνθέτη συμπεριλάμβανε και την αναμετάδοση ήχων από τους ταύρους με τη χρήση μικροφώνων, ώστε να ακούγεται η αναπνοή και οι βρυχηθμοί τους καθώς θα τρέχουν μέσα στην αρένα, ενώ ο Ξενάκης και οι βοηθοί του θα ανταποκρίνονταν ζωντανά στους ήχους αυτούς χρησιμοποιώντας το σύστημα UPIC*.
Τελικά οι τεχνικές δυσκολίες εμπόδισαν την ενσωμάτωση του διαδραστικού στοιχείου στην παράσταση και το έργο περιορίστηκε μόνο στη χρήση ηλεκτρονικών ήχων από μαγνητοταινίες. Η μουσική του Taurhiphanie είναι πυκνή και ενίοτε θορυβώδης, παραπέμποντας ενδεχομένως στους ήχους των ταύρων.
Iannis Xenakis – Taurhiphanie
Iannis Xenakis – Taurhiphanie (1987/88)
Taurhiphanie is a work for computer generated sound, realized on the UPIC System. Xenakis completed a final 2-channel version of Taurhiphanie in 1988 at CEMA…
*Το ηλεκτροακουστικό σύστημα UPIC δημιουργήθηκε το 1975 από τον ίδιο τον Ξενάκη [UPIC: Unité Polyagogique Informatique CEMAMu, Πολυαγωγική Πληροφορική Μονάδα του CEMAMu (CEMAMu : Centre d’Etudes de Mathématique et Automatique Musicales, Κέντρο Μελέτης Μαθηματικής και Αυτοματικής Μουσικής)]. Πρόκειται για μια επιφάνεια η οποία μετατρέπει σε ψηφιακές πληροφορίες το σχέδιο-γραφική παρτιτούρα που ο συνθέτης χαράσσει επάνω της με ένα ηλεκτρομαγνητικό μολύβι. Η επιφάνεια αυτή είναι συνδεδεμένη με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή ο οποίος είναι ειδικά προγραμματισμένος να «μεταφράζει» τις ψηφιακές πληροφορίες που λαμβάνει σε ήχους.
H ζωή του
Ο Ιάννης Ξενάκης (Βραΐλα, 1922 – Παρίσι, 2001) ήταν Έλληνας συνθέτης γεννημένος στη Ρουμανία. Σε ηλικία 10 ετών επιστρέφει με τους γονείς του στην Ελλάδα και δύο χρόνια αργότερα ξεκινά μαθήματα μουσικής (αρμονία και αντίστιξη) στην Αθήνα με τον Αριστοτέλη Κουντούρωφ (μαθητή του Alexander Skrjabin). Το 1940 εισάγεται στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ. Κατά τη διάρκεια του ΙΙου Παγκοσμίου Πολέμου παίρνει μέρος στην Εθνική Αντίσταση και εντάσσεται στο (παράνομο ακόμα τότε) Κ.Κ.Ε.
Iannis Xenakis – “Terretektorh” für Orchester – Cresc… Biennale für Moderne Musik
hr-Sinfonieorchester Dirigent: Matthias Pintscher Live aus der Böllenfalltorhalle, Darmstadt – 26.11.2011
Η συμμετοχή του στα Δεκεμβριανά του 1944 θα του στοιχίσει την απώλεια του αριστερού του ματιού και την παραμόρφωση της αριστερής πλευράς του προσώπου του, καθώς τραυματίστηκε σοβαρά από θραύσμα αγγλικής οβίδας. Το 1947 καταφέρνει να διαφύγει στη Γαλλία με πλαστός διαβατήριο καθώς εκκρεμεί εις βάρος του καταδίκη εις θάνατον. Αξίζει να σημειωθεί ότι εξαιτίας αυτού, ο Ξενάκης θα μπορέσει να επισκεφτεί ξανά την Ελλάδα μόνο μετά από 27 χρόνια, όταν πλέον του χορηγείται αμνηστία το 1974 από τη κυβέρνηση της μεταπολίτευσης.
Στο Παρίσι εργάζεται στο γραφείο του γνωστού αρχιτέκτονα Le Corbusier συνδέοντας έτσι το όνομά του με πολλά σπουδαία έργα [χαρακτηριστικότερο ίσως είναι το Περίπτερο της Philips για την διεθνή έκθεση των Βρυξελλών του 1958]. Ταυτόχρονα κάνει μαθήματα σύνθεσης διαδοχικά με τους Arthur Honegger, Darius Milhaud και Olivier Messiaen και διαθέτει όλο τον ελεύθερο χρόνο του στη μουσική δημιουργία. Έτσι όταν έρχεται η στιγμή της μεγάλης αναγνώρισής του ως αρχιτέκτονα, συμπίπτει με την καθιέρωσή του ως συνθέτη, κι από τα δύο επιλέγει το δεύτερο εγκαταλείποντας οριστικά την αρχιτεκτονική το 1959.
Iannis Xenakis – Metastasis
watch in full screen! Iannis Xenakis / Metastaeis from http://www.uni-ak.ac.at/~p0002015/vor0304/mp4/
Ο Ξενάκης ανήκει στην πρωτοποριακή γενιά των συνθετών που έφεραν την επανάσταση στη μουσική μετά τον ΙΙο Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρόλο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «αουτσάιντερ» στον ακαδημαϊκό μουσικό στίβο (καθώς η «κλασσική» μουσική του παιδεία είναι αρκετά ελλιπής), είναι ο πρώτος (από τους ελάχιστους) που κατάφερε να αντικαταστήσει επιτυχώς την παραδοσιακή μουσική σκέψη, με νέες ριζοσπαστικές ιδέες σε ότι αφορά τη σύνθεση. Είναι εξάλλου εκείνος που επινόησε τον όρο Stochastic music [Στοχαστική Μουσική] θέλοντας να περιγράψει τη μουσική σύνθεση που βασίζεται σε διάφορες διαδικασίες προερχόμενες από τα μαθηματικά, τη στατιστική και τη φυσική. Η μουσική του γλώσσα επηρέασε σημαντικά πολλούς κατοπινούς συνθέτες εντός και εκτός Ευρώπης, παραμένοντας ωστόσο μοναδική για την ασυμβίβαστη τραχύτητα και τη νοηματική της λιτότητα.
*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΟΥΙΖ: Μπορείς να ξεχωρίσεις τους διάσημους συνθέτες κλασικής μουσικής;
