Ευθύμης Κάλφας
Δύο άνδρες και μία γυναίκα με κωδικό όνομα «Μάξιμος Σαράφης», «Ιωάννης Αναστασίου» και «Αικατερίνη Κελέση» ισχυρίζονται πώς γνώριζαν τις κινήσεις του Κωνσταντίνου Φρουζή, και λένε πως έκανε παράνομες πληρωμές. Οι μάρτυρες κατέθεταν σχετικά με το σκάνδαλο Novartis από τα τέλη Νοεμβρίου έως και την Κυριακή 4 Φεβρουαρίου, την ημέρα του συλλαλητηρίου στην Αθήνα. Τι εννοούμε όμως προστασία μαρτύρων, ποια διαδικασία ακολουθείται και πότε ξεκίνησε να εφαρμόζεται πρώτη φορά στην Ελλάδα;
Ας τα εξετάσουμε όλα από την αρχή
Πότε ξεκίνησε η προστασία μαρτύρων στην Ελλάδα;
Πρώτη φορά που η Ελλάδα ξεκίνησε να εξετάζει τα ζητήματα προστασίας ανθρώπων που καταγγέλλουν παράνομες πράξεις ήταν το 2001. Εκείνη τη χρονιά ο θεσμός των προστατευόμενων μαρτύρων εισήχθη με τον νόμο 2928/2001 με τον οποίο αντιμετωπίστηκε το φαινόμενο των «εγκληματικών» και «τρομοκρατικών» οργανώσεων. Ένας νόμος μου εφαρμόστηκε στη δίκη των μελών της «17 Νοέμβρη» αλλά στη δίκη της Χρυσής Αυγής, το κουβάρι της οποίας ξετυλίχτηκε χάρη στις καταθέσεις των πέντε προστατευόμενων μαρτύρων.
Σύμφωνα με το άρθρο 9 του Ν.2928/2001, για τις πράξεις της συγκρότησης ή συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση μπορούν να λαμβάνονται μέτρα για την αποτελεσματική προστασία από πιθανή εκδίκηση ή εκφοβισμό των ουσιωδών μαρτύρων και των υπαιτίων των πράξεων της συγκρότησης εγκληματικής οργάνωσης ή συμμορίας ή της συμμετοχής σε αυτές, μόνο αν αυτοί καταστήσουν δυνατή με αναγγελία στην αρχή την πρόληψη της διάπραξης ενός από τα σχεδιαζόμενα εγκλήματα ή με τον ίδιο τρόπο συμβάλλουν ουσιωδώς στην εξάρθρωση της εγκληματικής οργάνωσης ή της συμμορίας και των οικείων τους.
Αξίζει να αναφερθεί ότι μέχρι το 2010 ο νόμος περιλάμβανε μερικά μόνο αδικήματα. Έπρεπε να έρθει ο νόμος 3875/2010 ώστε η ένταξη σε καθεστώς προστασίας μαρτύρων να επεκταθεί και για τις αξιόποινες πράξεις εμπορίας ανθρώπων και παράνομης διακίνησης μεταναστών. Το αδίκημα της δωροδοκίας ήρθε να προστεθεί 4 χρόνια αργότερα, σε νέα τροποποίηση με τις διατάξεις του Ν. 4254/2014 (σσ: εντάχθηκε ο θεσμός των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος), όπου η ένταξη σε καθεστώς προστασίας μαρτύρων επεκτάθηκε και για τις αξιόποινες πράξεις όπως η δωροδοκία, ακόμη και εάν δεν τελέσθηκαν στο πλαίσιο εγκληματικής οργάνωσης, σε μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, σε ιδιώτες και σε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο συμβάλλει ουσιωδώς στην αποκάλυψη των ως άνω αξιόποινων πράξεων.
Πώς προστατεύεται ο μάρτυρας;
Οι μάρτυρες αποτελούν πολύτιμο μέσο απόδειξης σε κάθε ποινική δίκη, αλλά συχνά ο φόβος για τη ζωή και ασφάλεια των μαρτύρων, αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα από το να καταγγείλουν μία σοβαρή αξιόποινη πράξη. Πως τους προστατεύει η πολιτεία;
- Η φύλαξη με κατάλληλο προσωπικό της αστυνομίας
- Η κατάθεση με χρήση ηλεκτρονικών μέσων ηχητικής και οπτικής ή μόνο ηχητικής μετάδοσής της
- Η μη αναγραφή στην έκθεση εξέτασης του ονόματος, του τόπου κατοικίας, γέννησης και εργασίας, του επαγγέλματος και της ηλικίας και η μεταβολή των στοιχείων ταυτότητας.
- Τα μέτρα προστασίας λαμβάνονται με τη σύμφωνη γνώμη του μάρτυρα, δεν περιορίζουν την ατομική του ελευθερία πέρα από το αναγκαίο για την ασφάλειά του μέτρο και διακόπτονται αν ο μάρτυρας το ζητήσει εγγράφως ή δεν συνεργάζεται για την επιτυχία τους.
Ποια είναι η διαδικασία;
Ο ρεπόρτερ του Star, Βαγγέλης Γκούμας, στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων που μεταδόθηκε την Τετάρτη 7/2, εντόπισε και μίλησε με άνθρωπο, ο οποίος βρίσκεται σε πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων για άλλη δικαστική έρευνα. Ο άνθρωπος αυτός περιέγραψε αναλυτικά όλα όσα ισχύουν για το καθεστώς προκαλώντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Ο μάρτυρας για κάθε μετακίνηση του τηλεφωνεί σε έναν ειδικό αριθμό στην προστασία μαρτύρων και από εκεί στέλνουν αστυνομικούς για συνοδεία. Όπως λέει, «Η ζωή σου αλλάζει για πάντα. Τα στοιχεία τα γνωρίζει μόνο η ΓΑΔΑ, όταν πας για απολογία, καταθέτεις σε έναν κλειστό χώρο με μικρόφωνα παρουσία εισαγγελέα. Στο δικαστήριο καταθέτεις με βιντεοκλήση, αλλοιωμένη φωνή κτλ»
Star – Ειδήσεις 7.2.2018 – βράδυ
Με την Μάρα Ζαχαρέα – συμμετέχει η Κάτια Μακρή Πατήστε “Subscribe” στο startvgr, για να έχετε άμεση ενημέρωση για τις νέες εκπομπές και δελτία που ανεβαίνουν στο YouTube Playlist: https://www.youtube.com/playlist?list=PLCg0cLoEdHTwDf-CrvPPTpp3A17G_mPa5 Δείτε τα δελτία και τις εκπομπές του Star στο http://www.star.gr/tv/#starnews
