σε , ,

1453: Η πρώτη προσευχή του Μωάμεθ στην Αγιά-Σοφιά

Από ένα περιοδικό των Ελλήνων της Αλεξάνδρειας (1916)

Από ένα περιοδικό των Ελλήνων της Αλεξάνδρειας (1916)

Στο περιοδικό «Γράμματα» που έβγαζαν στην Αλεξάνδρεια Έλληνες της εκεί παροικίας  δημοσιεύεται το 1916, με τίτλο «Η θριαμβευτική είσοδος του Σουλτάνου Μωάμεθ στην Αγιά-Σοφιά (29 του Μάη του 1453)», μεταφρασμένο σε …βέρα δημοτική απόσπασμα από το βιβλίο του Γάλλου (μη σας ξεγελάει το όνομα) ιστορικού Leon Gustave Schlumberger (1844-1929) «Recits de Byzance et des Croisades” (αφηγήσεις από το Βυζάντιο και τις Σταυροφορίες), που είχε μόλις εκδοθεί.

γραμματα

Από το δημοσίευμα αυτό σας μεταφέρουμε ένα μικρό απόσπασμα που περιγράφει την είσοδο του Μωάμεθ του Β΄ του Πορθητή στην Αγία Σοφία (αφού βέβαια είχε αφήσει να προηγηθούν φοβερές σφαγές και πλιάτσικο στην Κωνσταντινούπολη ). Είναι η στιγμή που, μετά την πρώτη του προσευχή, η Αγία Σοφία μετατρέπεται σε τζαμί. Διατηρούμε τη γλώσσα και ορθογραφία (εκτός από τους τόνους) του πρωτότυπου. Ο κοκκινομάλλης και κοκκινογένης Μωάμεθ, που λίγο αργότερα θα στεφεί “Καίσαρ των Ρωμαίων”, πολύ νέος σε ηλικία, πολύγλωσσος και εξαιρετικά φιλόδοξος, θα φτάσει στην Αγιά Σοφιά περνώντας από τη γεμάτη πτώματα Πόλη.

«Ο Σουλτάνος, ξεκαβαλικεύοντας το άλογό του μπροστά στις πλατειές χάλκινες και ασημοκαπνισμένες πόρτες έκαμε μια μετάνοια και ταπεινώνοντας τον εαυτό του μπροστά στο Θεό που τούδινεν επιτέλους την περιπόθητη νίκη, επήρε μια χούφτα χώμα και το έρρανε πάνω στο σαρικωμένο κεφάλι του. Ύστερα σηκώθηκε και μπήκε μέσα στους υπέροχους θόλους. Ήταν η στιγμή εκείνη μια από τις πιο επιβλητικές στιγμές της ιστορίας.

Έτσι που ο νεαρός μονάρχης προχωρούσε μέσα στο θεσπέσιο περίβολο, που κηλιδώθηκε μ΄ έναν τέτοιο τρόπο από τις φριχτές εκείνες σκηνές της διαρπαγής και του φόνου, θαυμάζοντας σιωπηλός αυτό το πρωτόφαντο θέαμα, σαστισμένος από το άφθαστο μεγαλείο, παρετήρησε έναν από τους πολεμιστές του να σπάζει ένα καντρέττο μαρμάρινο του εξαίσιου λιθόστρωτου.  Τον αρώτησεν απότομα γιατί να κάνει ένα τέτοιο πράμα.  «Αυτό εδώ είναι μνημείο των Απίστων»  του αποκρίθηκεν ο φανατικός Τούρκος «κ’ εγώ είμαι βέρος πιστός!». Ο Μωάμεθ, που ήταν αρκετά έξυπνος  ώστε να καταλάβη την ωμορφιά της Αγιά-Σοφιάς, εδαιμονίστηκεν απ’ αυτή την απάντηση και βγάζοντας το γιαταγάνι του εχτύπησε το συνομιλητή του, λέγοντάς του ότι αν έδωσε τα σπίτια για διαρπαγή και το λαό για σκλάβωμα στο στρατό του, εκράτησε για τον εαυτό του και μόνο τα μνημεία της κυριευμένης Πόλης. Προσκάλεσε κατόπιν έναν ιμάμη, «έναν από τους βρωμερούς παπάδες του», λέγει ο Λατίνος χρονογράφος, και τον διάταξε να αναβεί πάνω στον χριστιανικό άμβωνα και εκεί μεγαλόφωνα να διαβάσει το σύμβολο της Μουσουλμανικής πίστης. Ο ίδιος ο Σουλτάνος, όρθιος πάνω στην Αγιά-Τράπεζα, γυρισμένος κατά τη Μέκκα, έκαμε την πρώτη του προσευχή. Από κείνη τη στιγμή έγινε τζαμί ο ξακουσμένος ναός της ΥΠΕΡΤΑΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΕΝΣΑΡΚΩΘΕΝΤΟΣ ΛΟΓΟΥ, που από τον ένδοξο Ιουστινιανό και τη σύζυγό του Θεοδώρα εχτίστηκε για τη δόξα της χριστιανικής θρησκείας.»

Ο συγγραφέας γράφει το έργο του το 1912, και λέει, μάλλον έχοντας κατά νου τον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο, ότι «μέλλεται να ετοιμαστεί πολύ σύντομα η υπέρλαμπρη χριστιανική εκδίκηση».   Το κείμενο μεταφράζεται τον Δεκέμβριο του 1916  (από τον Γ. Πουλάκη) και δημοσιεύεται στα «Γράμματα» εκείνης της χρονιάς, μεσούντος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και του Εθνικού Διχασμού. Φανταστείτε πώς έβλεπαν οι Έλληνες της Αλεξάνδρειας, την Ελλάδα χωρισμένη στα δύο… Αυτή την Ελλάδα που θα μπει στον Πόλεμο, μετά την επικράτηση του Βενιζέλου, θα είναι με τους νικητές, αλλά η «χριστιανική εκδίκηση» δεν θα έρθει, και η Μεγάλη Ιδέα θα καεί στις φλόγες της Σμύρνης. Ο ίδιος ο συγγραφέας θα πεθάνει το 1929, δηλαδή δεν θα ζήσει για να δει την μετατροπή της Αγια-Σοφιάς σε Μουσείο από τον Κεμάλ το 1934. Ούτε βέβαια, την καινούρια προσευχή του wannabe σουλτάνου Ερντογάν το 2020, καθώς… η Ιστορία κυλάει σαν τα κύματα της θάλασσας, ποτέ γραμμικά. Κι αυτές οι μικρές στιγμές της είναι πραγματικά ενδεικτικές.

Ο Leon Gustave Schlumberger

[Το τεύχος των Γραμμάτων (αριθ. 31-36 του 1916), όπου δημοσιεύεται ολόκληρο το κείμενο  υπάρχει στην ψηφιακή συλλογή «Κοσμόπολις» του Πανεπιστημίου Πατρών, όπου και η σειρά των τευχών του περιοδικού από το 1911 έως το 1919. Τα Γράμματα ήταν ένα παρεΐστικο έντυπο, που ξεκίνησε από μια ομάδα πέντε νέων της Αλεξάνδρειας – στο τεύχος αυτό φαίνεται υπεύθυνος ο Στέφανος Πάργας, ενώ… ένας ακόμη γνωστός μας φαίνεται ότι ήταν κοντά στην παρέα: Ο Κ.Π. Καβάφης…]

0 Comments
Ενσωματωμένα σχόλια
Δείτε όλα τα σχόλια

Τα Μικροπράγματα στο inbox σου!