Μικροπράγματα
Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Εγώ σ’ ανάστησα με χώμα και νερό
Χελιδονάκι να ‘σαι μα κι αγρίμι
Να σ’ έχω αλφαβητάρι στον καιρό
κι ανέσπερο καντήλι μες στη μνήμη
Μα εσύ γυρεύοντας του ονείρου την πηγή
κοντά στων Ουρανών την Πλατυτέρα
βρήκες φτερά κι αρνήθηκες τη γη
τη σκοτεινή την πρώτη μας μητέρα
Έχετε ακούσει αυτήν την αρχαγγελική κραυγή από την ιέρεια Μαρία Φαραντούρη; Διαρκεί μόλις 1:17. Χωρίς συνοδεία οργάνων. Μια φωνή που σκίζει τον αέρα και μας καλεί να βρεθούμε κοντά στων Ουρανών την Πλατυτέρα, αρνούμενοι τη γη, τη σκοτεινή την πρώτη μας μητέρα.
Ο τίτλος αυτού του “θεοτοκίου”, είναι προφανώς εμπνευσμένος από την Πλατυτέρα των Ουρανών, δηλ. την εικόνα της Παναγίας που αγιογραφείται στο εσωτερικό άνω μέρος της κεντρικής κόγχης του Αγίου Βήματος (κοινώς Ιερού) των χριστιανικών ναών. Η κόγχη του Ιερού Βήματος, συνδέει το δάπεδο του ναού με τον τρούλο, συμβολίζοντας έτσι την ένωση της γης με τον ουρανό. Το ρόλο αυτόν της ενώσεως τον εκπληρώνει η Παναγία με τον υπερφυή τόκο της.
Η Πλατυτέρα των Ουρανών – Μαρία Φαραντούρη
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις Ερμηνεύει η Μαρία Φαραντούρη, από τον κύκλο τραγουδιών “Σκοτεινή μητέρα” που κυκλοφόρησε το 1986 Εγώ σ’ ανάστησα με χώμα και νερό χελιδονάκι να ‘σαι μα κι αγρίμι να σ’ έχω αλφαβητάρι στον καιρό κι ανέσπερο καντήλι μες στη μνήμη.
Στίχοι εγκόσμιοι και υπερκόσμιοι μαζί, αυτοί του Νίκου Γκάτσου. Μουσική γνησίως λαϊκή, ό,τι πρέπει για να ιστορήσει τη ζωή – σκοτεινή μητέρα, του Μάνου Χατζιδάκι. Το κείμενο σ’ αυτόν τον εξαιρετικό μα όχι τόσο γνωστό δίσκο με τίτλο Σκοτεινή Μητέρα, έχει γράψει ο Γιάννης Τσαρούχης. Ένα εγκώμιο στον «ψεύτη από ταλέντο» Μ. Χατζιδάκι. Και το κολάζ του εξωφύλλου ο Οδυσσέας Ελύτης! Τι υπέροχη αντιστροφή ρόλων!
Αυτός ο κύκλος τραγουδιών γράφτηκε για την Μαρία Φαραντούρη, που ερμηνεύει μοναδικά αυτή την ευλογημένη συνύπαρξη Γκάτσου – Χατζιδάκι. Γιατί η Φαραντούρη υπήρξε και βασική ερμηνεύτρια του Μάνου Χατζιδάκι, κι ας είναι ταυτισμένη περισσότερο με τον Μίκη Θεοδωράκη.
Η Μαρία Φαραντούρη μας λέει γι’ αυτόν τον ιδιαίτερο κύκλο τραγουδιών σ’ ένα σύντομο μα καίριο κείμενο που έγραψε πριν δέκα χρόνια στην Καθημερινή:
“Η Σκοτεινή Μητέρα, [Έργο 45 (1985-86)] είναι απόσταγμα πείρας δύο μεγάλων δημιουργών: του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου. Είχα την τύχη τότε να το τραγουδήσω στο δίσκο και στις περιορισμένες συναυλίες που ακολούθησαν, υπό τη διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη.
Η Σκοτεινή Μητέρα, παρά τις προθέσεις των δημιουργών της να γράψουν “απλά” τραγούδια, είναι ένα “ακριβό” λυρικό έργο, όπου αναδεικνύεται η πλούσια μελωδική γραφή του Χατζιδάκι και ο ποιητικός λόγος του Γκάτσου, φορτισμένος από τις διαψεύσεις μιας ζωής. Οι ακροατές, στους οποίους απευθύνεται, πρέπει να “βασανίζονται” από ευαισθησίες υπαρξιακές και πνευματικές ανησυχίες.”
Η ΠΛΑΤΥΤΕΡΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ-Μαρία Φαραντούρη
Από την συναυλία-αφιέρωμα στον Νίκο Γκάτσο,με αφορμή τα 100 χρόνια από την γέννηση του,στο μέγαρο μουσικής Αθηνών. Μουσικό σύνολο υπό τη διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη. Ερμήνευσαν οι: Μαρία Φαραντούρη,Αλκίνοος Ιωαννίδης και ο Βασίλης Γισδάκης.
Η “Πλατυτέρα των Ουρανών” των Χατζιδάκι – Γκάτσου είναι αναμφισβήτητα ένας ύμνος. Ένας ύμνος – “ανέσπερο καντήλι μες στη μνήμη”. Για την Παναγία, για κάθε μάνα, για κάθε ψυχή που “γυρεύει του ονείρου την πηγή”.
