Ουρανοξύστες στη Θεσσαλονίκη;

Γράφει ο Χρήστος Ερμής Λαζάρου

Από μικρή ηλικία με γοήτευσαν η αρχιτεκτονική και τα κτήρια. Θυμάμαι στις 11 Σεπτεμβρίου 2001 ήμουν 4 χρονών και έκλαιγα βλέποντας στα δελτία ειδήσεων τους Δίδυμους Πύργους να καταστρέφονται στο νότιο άκρο του Μανχάταν. Δεν υπήρχε κάτι ιδιαίτερο σχετικά με αυτά τα κτήρια. Ουσιαστικά ήταν δύο γκρι κουτιά – ο αρχιτέκτονας εμπνεύστηκε το σχήμα τους από την Καάμπα της Μέκκας. Κι όμως εγώ τα λάτρευα γιατί ορθώνονταν με αυθάδη τρόπο πολύ παραπάνω από όλα τα υπόλοιπα εξίσου ψηλά κτήρια της πόλης και κυριαρχούσαν στο τοπίο.

Σήμερα είμαι φοιτητής αρχιτεκτονικής και έχω πλέον μια πολύ πιο ολοκληρωμένη και σφαιρική αντίληψη για την αρχιτεκτονική. Έχω μάθει να διακρίνω την ομορφιά σε κάθε αξιόλογο κτήριο οποιουδήποτε μεγέθους ανεξάρτητα από το πόσο ψηλά ορθώνεται. Δυστυχώς όμως αδυνατώ να σκεφτώ έτσι όσο βρίσκομαι στη Θεσσαλονίκη. Σίγουρα η πόλη μας διαθέτει ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα νεοκλασικά, εκλεκτικιστικά, αρτ νουβώ, αρτ ντεκό και τουρκικά κτίσματα, όπως επίσης και μερικά ρωμαϊκά, βυζαντινά και οθωμανικά μνημεία σαν τη Ροτόντα και το Λευκό Πύργο. Αυτά όμως τα κτίσματα στέκονται ολομόναχα και στριμωγμένα μέσα σε μια φουρτουνιασμένη θάλασσα από άχαρες και βρώμικες, τετράγωνες πολυκατοικίες.

Η πολυκατοικία είναι το βασικό κύτταρο της ελληνικής πόλης. Τη συναντάμε παντού και πάντα. Σαν βακτήρια τα κτήρια αυτά επεκτείνονται και πολλαπλασιάζονται προς κάθε κατεύθυνση μολύνοντας το χώρο. Η αισθητική τους είναι μοντέρνα αλλά δεν ανήκει σε κάποιο συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό στυλ.

Εδώ λοιπόν μπαίνει το ερώτημα: Τι πρέπει να κάνουμε για να βελτιώσουμε τη ζωή και την εικόνα της πόλης; Παραδοσιακά, ο Δήμος και διάφοροι άλλοι παράγοντες της πόλης απαντάνε λέγοντας πως οφείλουμε να αναδείξουμε το παρελθόν και την ιστορία του τόπου. Πολύ ασφαλής απάντηση. Κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει με αυτή τη λογική.

Το πρόβλημα όμως είναι ότι η Θεσσαλονίκη έχει θάψει το παρελθόν της εδώ και πολλές δεκαετίες. Απόδειξη αυτού είναι τα αρχαία που βρέθηκαν στα έργα του μετρό στην οδό Εγνατία. Το κέντρο της πόλης είναι γεμάτο με θαμμένα ερείπια και μνημεία κάτω από τις πολυκατοικίες. Οπότε τι κάνουμε; Κατεδαφίζουμε όλο το κέντρο για να βγάλουμε στο φως την αρχαία πόλη; Προφανώς αυτή δεν είναι εφικτή λύση.

Κάποιος άλλος θα μπορούσε να προτείνει να αντιγράψουμε το παράδειγμα των Σκοπίων. Εκεί η κυβέρνηση και ο δήμος ξόδεψαν περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ για να κάνουν το κέντρο των Σκοπίων να ομοιάζει με κλασσική μπαρόκ ευρωπαϊκή πόλη, τύπου Βιέννη. Γιγάντια κλασσικά κτήρια, τερατώδη αγάλματα, αψίδες και κίονες κατασκευάστηκαν παντού. Το αποτέλεσμα ήταν αισχρό. Ακόμα και οι πιο σκληροπυρηνικοί-εθνικιστές κάτοικοι συμφώνησαν ότι αυτή η ιδέα ήταν λάθος και kitsch. Ούτε και αυτή η λύση μας βολεύει. Με λίγα λόγια είναι πλέον πολύ αργά για να αναστήσουμε τη γοητεία της παλιάς Θεσσαλονίκης…

Έτσι λοιπόν το μόνο που μένει να κάνουμε είναι να κοιτάξουμε μπροστά. Να αποδεχτούμε την αλλαγή και να ψάξουμε για νέες ιδέες. Μέσα σε αυτό το mindset η πρώτη φλασιά που μου έρχεται να επιτρέψει η νομοθεσία την κατασκευή ουρανοξυστών.

Οι περισσότεροι θα πείτε κατευθείαν ΟΧΙ. Κι αυτό διότι:

1. Οι ουρανοξύστες είναι πολύ ακριβοί.
2. Δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στη σεισμικότητα της Ελλάδας.
3. Δεν ταιριάζουν με όλα τα υπόλοιπα χαμηλά κτήρια της πόλης.
4. Κρύβουν τη θέα προς τα κάστρα.

Time to debunk!

Σχετικά με το 1ο επιχείρημα παραδέχομαι ότι ένας ουρανοξύστης 30 ορόφων είναι πολύ πιο ακριβός από μια πολυκατοικία 5 ορόφων. Ωστόσο μεγάλο κόστος μπορεί να σημαίνει μεγάλο κέρδος. Εάν σχηματιστεί μια ομάδα από επενδυτές θα μπορούσαν εύκολα να χρηματοδοτήσουν ένα τέτοιο εγχείρημα και να βγάλουν πολλά κέρδη.

Το 2ο επιχείρημα καταρρίπτεται με μιας, βλέποντας το παράδειγμα χωρών όπως η Ιαπωνία, η Ταιβάν, ακόμα και η γειτονική Τουρκία η οποία δέχεται σχεδόν τους ίδιους σεισμούς με την Ελλάδα. Η σύγχρονη μηχανική έχει προχωρήσει πάρα πολύ και δε φοβάται τους σεισμούς.

Για το 3ο επιχείρημα συμφωνώ ότι εάν χτιζόταν ένας ψηλός ουρανοξύστης ανάμεσα σε χιλιάδες χαμηλές πολυκατοικίες, αυτό θα έμοιαζε δυσανάλογο και άσχημο. Εάν όμως υπήρχε πολεοδομικό σχέδιο για μια ολόκληρη περιοχή(complex) με ουρανοξύστες τότε δεν θα υπήρχε το ίδιο αισθητικό πρόβλημα.

Στη συνέχεια, η θέα από τα Κάστρα θα άξιζε πολλά περισσότερα εάν υπήρχαν ουρανοξύστες στην πόλη παρά τώρα που οι νέοι ανεβαίνουν πάνω στα τείχη και κοιτάζουν ένα τσιμεντένιο χάος.

Οι ουρανοξύστες θα έφερναν ελπίδα και αισιοδοξία μέσα στην πόλη. Θα έκαναν τους πολίτες να κοιτάξουν ψηλά και να αγνοήσουν την πεζή ασχήμια. Θα βοηθούσαν στην αποσυμφόρηση της πόλης και στη μείωση του φαινομένου που ονομάζεται urban sprawling το οποίο παρατηρείται έντονα στη Θεσσαλονίκη και κυρίως στην Αθήνα.

Εν κατακλείδι, είναι καιρός πλέον να δοκιμάσουμε κάτι καινούργιο. Οι υπόλοιπες λύσεις εφαρμόστηκαν για πολλά χρόνια και η πόλη παρέμεινε στάσιμη, βρόμικη και μίζερη.

Καιρός για αλλαγή.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

27 φανταστικές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης που τράβηξε και ανέβασε στο Instagram ο Φλιν