Μικροπράγματα
Γράφει ο Δημήτρης Μακρίδης
Παρασκευή 15 Ιουνίου σήμερα και πριν από 24 ακριβώς χρόνια φεύγει από τη ζωή ο Μάνος Χατζιδάκις. Αφιερώματα γεμάτα σχόλια και βιογραφικά στοιχεία θα ειπωθούν ξανά. Στίχοι και μουσική θα πλημμυρίσουν ραδιόφωνα, ωδεία καθώς και το διαδίκτυο. Καλλιτέχνες και συνεργάτες του θα μιλήσουν για αυτόν με πολύ κολακευτικά σχόλια. Τι θα γινόταν όμως αν επέστρεφε ο ίδιος αυτήν την Παρασκευή; Θα παρακολουθούσε κάτι από όλα αυτά ένας άνθρωπος που απεχθανόταν την εμπορία των αναμνήσεων πόσο μάλλον όταν αυτές αφορούσαν τον ίδιο;
Ο Μάνος δεν θα καθόταν να του φτιάξουν αγιογραφία κάποιοι στα γεράματα φιλότεχνοι. Κάποιοι που θα διπλοπαρκάρουν για να παραστήσουν τους ευαίσθητους για καμιά ώρα όταν είναι απαράδεκτοι στην καθημερινότητα τους. Ούτε θα άκουγε να μιλάνε άνθρωποι για αυτόν που δεν είχε αλλάξει ούτε χνώτο.
Θα ξεγλιστρούσε από τα αλληλολιβανίσματα και θα έπαιρνε τη λιτανεία των αυτοκινήτων κατευθυνόμενος προς τις νότιες υποβαθμισμένες συνοικίες. Για να πιάσει παλμό θα βρισκόταν στη λαϊκή της Παρασκευής. Παρών όχι μόνο ως καλλιτέχνης που τον ελκύει το αυθεντικό αλλά και ο ίδιος ως κομμάτι της αγοράς. Έχοντας το αστικό και το λαϊκό βίωμα δεν θα προσαρμοζόταν παριστάνοντας κάποιον άλλο. Όπως θα ήταν στη Παρασκευιάτικη της Δεξαμενής στην Αθήνα έτσι θα τον συναντούσες και σε αυτή των Προσφυγικών της Πάτρας. Θα απολάμβανε αυτή τη διαρκή κίνηση μέσα σε ελευθεριακό κλίμα ανάμεσα σε πάγκους γεμάτους ήχους και μυρωδιές. Κάτι όμως θα του έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Θα στεκόταν στις χαμηλόφωνες συζητήσεις των οικονομικών μεταναστών. Στα βλέμματα τους θα διέκρινε τη μαχητικότητα και τη συγκρότηση των Ελλήνων που βγήκαν από τον πόλεμο. Που χωρίς εξυπνάδες αλλά με κέφι και μαχητική διάθεση κοίταξαν μπροστά και οικοδόμησαν τη χώρα. Και οδήγησαν στην πολιτιστική άνθηση της δεκαετίας του ’60, δίνοντας στον ίδιο ορμή για να εκφραστεί μουσικά και πνευματικά.
Ίσως να έκανε μία στάση από το «Βυζάντιο» της πλατείας Ελευθερίας. Αυτή η λέξη σημαίνει για αυτόν πολλά. Σε κάποιο ομώνυμο μέρος ανδρώθηκε και διαμόρφωσε την ταυτότητά του. Θα συνέχιζε ψάχνοντας αν ακόμα υπάρχουν τα παλιά καφενεία. Χώροι που δεν έχουν χαρακτήρα αλλά χωράνε όλους τους χαρακτήρες. Μέρη που μέσω της συζήτησης φτιάχνεται ατμόσφαιρα και μπορεί ο καθένας να υπάρχει με οποιονδήποτε άνθρωπο.
Στην περιπλάνησή του θα έμπαινε σε κάποιο καφενείο, με την ελπίδα να μην έχει χαθεί οριστικά η παλιά του ταυτότητα. Οι θαμώνες θα τον κοίταζαν περίεργα, μπερδεμένοι αν βλέπουν κάποιον από την τηλεόραση ή ένα παλιό δημοτικό σύμβουλο. Βλέποντας τις μπύρες Φιξ να πηγαινοέρχονται θα χαμογελούσε σκεπτόμενος τη εφηβική του θητεία στο εργοστάσιο της ζυθοποιίας. Όλοι από κάπου γνωστοί, θα διαπληκτίζονταν για τα πολιτικά με φιλιππικούς της πυρκαγιάς. Θα έμπαινε στη συζήτηση απαντώντας στη πρώτη μπαρούφα που θα άκουγε. Ανδρείος πάντα, έτοιμος να υπερασπιστεί τις ιδέες του και να αντικρούσει το δέλεαρ της εποχής «Ευρωπαίοι και ευρώ στο τζάμπα». Βάζοντας τα πράγματα σε μία σειρά και τους μπερδεμένους θαμώνες στη θέση τους. Λέγοντας πως νιώθει Έλληνας αν αυτό σημαίνει Ευρωπαίος κι Ευρωπαίος αν αυτό συμπεριλαμβάνει την ελληνικότητα του. Η κουβέντα ίσως συνεχιζόταν με αμείωτη μεσογειακή ένταση που στο πρώτο τσούγκρισμα ευθύς θα εξανεμιζόταν.
Για αυτόν που δεν ήταν πότης, κάτι άλλο ήταν που θα τον ηρεμούσε. Το αεράκι του σούρουπου θα έφερνε στα αυτιά του ζεστές παιδικές φωνές. Σε αυτές θα ξεχώριζε τις μελωδίες του. Κάποια παράσταση θα πραγματοποιούνταν στο γειτονικό δημόσιο σχολείο. Τα παιδιά αποχαιρετούν τη σχολική χρονιά τραγουδώντας για φιλντισένια καραβάκια, για χαμένα όνειρα και θάλασσες πλατιές που τους περιμένουν στις διακοπές. Έτσι με ένα μαγικό τρόπο την ημέρα που έφυγε, την ίδια επιστρέφει κάθε χρόνο ο Μάνος Χατζιδάκις. Από φωνές γεμάτες ειλικρίνεια και με μία ψυχή ανοικτή έτοιμη να ρίξει επιδοκιμαστικές ματιές παντού όπως ήταν και ο ίδιος. Έτσι επιστρέφουν και όλοι οι πραγματικά μεγάλοι στα προαύλια των σχολείων αυτές τις μέρες. Από κάποιους μικρούς που μιλάνε για αυτούς, δείχνοντάς σε εποχές πλήρους απαξίωσης, το κανονικό τους μέγεθος. Κάθε τέτοια μέρα οι μικροί φωτίζουν με λάμπες νέον τα παλιά διανυκτερεύοντα καφενεία που συναντήθηκαν, αντάλλαξαν απόψεις, μάλωσαν και δημιούργησαν τη μεταπολεμική ιστορία όλοι αυτοί οι μεγάλοι. Παίρνοντας ερεθίσματα που είναι πολύ παραπάνω από τα πολύωρα επίσημα μαθήματα. Ανακαλύπτοντας στίχους και μουσικές χωρίς καθοδήγηση αλλά ως έμφυτο στοιχείο της ταυτότητάς τους. Μουρμουρίζοντας όλα αυτά τα τραγούδια και στο σπίτι, υπενθυμίζοντας στους μεγάλους με δύο στίχους ποια ήταν η χώρα και ποια η σημερινή παρακμή της.
Οι μικροί με τη σειρά τους θα μεγαλώσουν. Ως μεγάλοι τα ακούσματα των περισσότερων θα αλλάξουν. Αλλά ο Μάνος θα είναι πάντα παρών όταν το χρειαστούν. Με αυτή τη μουσική θα ξεκινάνε στα αεροπλάνα για μία καλύτερη τύχη. Με την μουσική αυτή θα επιστρέφουν είτε νοητά για μία ανάσα δροσιάς είτε πραγματικά. Αυτό άλλωστε ήθελε και ο ίδιος. Το έργο του να τους κινητοποιεί για να πραγματοποιήσουν τα δικά τους όνειρα. Και κάποιος άλλος να τα μαζέψει και να τα δώσει ξανά σε μουσική.
