Up Stories
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποια είναι η εντυπωσιακή τοποθεσία που βλέπουμε στους τηλεοπτικούς μας δέκτες και χρησιμοποιείται ως σκηνικό στο Ελληνικό Master Chef;
Αυτά λοιπόν τα ερειπωμένα, σκουριασμένα και μισογκρεμισμένα πέτρινα κτίρια είναι τα παλιά Μεταλλεία Λαυρίου και αυτή είναι η άκρως ενδιαφέρουσα και σκληρή ιστορία που τα συνοδεύει.
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ:
Μεταλλεία Λαυρίου. Αυτή είναι η Μέκκα του Ελληνικού Master Chef. DJI Mavic Air. Greece Attica Lavrio
Lavrion Mines. The place where the Greek Master Chef shoots Mines de Lavrion. L’endroit où le maître cuisinier grec tire Lavrion Mines.
Η Λαυρεωτική γη μοιάζει με ένα ακατέργαστο διαμάντι. Υπέροχοι μικροί κολπίσκοι με καταγάλανα νερά και απέραντη θέα στο Αιγαίο Πέλαγος περιμετρικά ψηλοί ορεινοί όγκοι πλούσιοι σε χλωρίδα και πανίδα όμως ένα «μειονέκτημα»: Το υπέδαφός που είχε ορυκτό πλούτο, με αποτέλεσμα κάποιοι αυτό να το εκμεταλλευτούν και να προβούν στην εξόρυξή του, με αντίτιμο την ολοκληρωτική σχεδόν καταστροφή του όμορφου Λαυρίου. Οι συντηρητικές μεταλλευτικές και μεταλλουργικές δραστηριότητες άρχισαν εκεί από το 3500 π.Χ., παρουσιάζοντας έξαρση μεταξύ 6ου και 4ου αιώνα π.Χ. Στα τέλη του 2ου αι. π.Χ., τα περισσότερα μεταλλεία έκλεισαν και ελάχιστη εκμετάλλευση έγινε κατά τον 1ο αιώνα π.Χ.
Όλους αυτούς τους αιώνες η μεταλλεία ήταν συντηρητική, αν αναλογισθεί κανείς ότι γινόταν με τον κασμά, σφυρί και καλέμι και κάτω από λαδολύχναρα. Το 1864 άρχισε η νεότερη ιστορία της εντατικής εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων. Δημιουργήθηκε η πρώτη μεταλλουργική βιομηχανία με καμίνους τύπου καστιλλάνου, μικρά πλυντήρια κ.λ.π. Η γαλλική εταιρεία δημιούργησε μεταλλουργικές εγκαταστάσεις 45.000 τ.μ. στον Κυπριανό, όπου όταν τελείωσε η εκμετάλλευση, ήταν αποθήκες μιας τοξικής «βόμβας» 150 τόνων άκρως επικίνδυνων τοξικών ουσιών. Μέσα σε ένα μόνο κτίριο, αυτό του «Κονοφάγου», ήταν αποθηκευμένοι 9 τόνοι αρσενικού, 141 τόνοι μολύβδου, καδμίου και άλλων θανατηφόρων ουσιών, για τα οποία το κράτος ξοδεύει εκατομμύρια ευρώ για μελέτες, για την εξουδετέρωσή τους, για τον ενταφιασμό τους κ.λ.π.
Το 1865 ξεκίνησε η παραγωγή αργυρούχου μολύβδου από την επεξεργασία των αρχαίων σκουριών (σκουριές=απόβλητα) και το 1867 ακολούθησαν νέες εξορύξεις. Αν και οι αρχαίες εργασίες της εξόρυξης και εκκαμίνωσης ήταν σημαντικότερες σε έκταση, δεν μπορούν σε καμμία περίπτωση να συγκριθούν με τις καταστροφικές συνέπειες της νεότερης βιομηχανικής εκμετάλλευσης που ξεκίνησε το 1865 και τελείωσε το 1989, δηλ. πριν λίγα έτη. Πριν σας δείξουμε τις καταστροφικές συνέπειες, πρέπει να τονίσουμε ποια ήταν η συμπεριφορά της εταιρείας, όταν το 1867 ξεκινούσε τις εντατικές εξορύξεις. Υποσχέθηκαν σε φτωχούς κατοίκους ότι θα υπάρξει μία τεράστια ανάπτυξη, την οποία όντως υλοποίησαν κάνοντας σημαντικά έργα υποδομής (όπως σχολεία, νοσοκομεία, έφεραν τον πρώτο ηλεκτροφωτισμό, τις λάμπες βολταϊκού τόξου, έφεραν για πρώτη φορά το τηλέφωνο στην Ελλάδα, δημιούργησαν τον πρώτο αττικό σιδηρόδρομο που συνέδεε το Λαύριο με την Αθήνα). Στο Λαύριο, στο καφενείο «Η Ωραία Ελλάς», ελλείψει χρηματιστηρίου, έγινε εκεί η πρώτη χρηματιστηριακή πράξη στην Ελλάδα.
Έκαναν το Λαύριο τότε πόλο έλξης για χιλιάδες ανθρώπους από πολλά μέρη της Ελλάδος, που ζητούσαν να εξασφαλίσουν εργασία. Πράγματι η υποσχόμενη ανάπτυξη υλοποιήθηκε και έκανε το Λαύριο να έχει προσωρινά απροσδόκητες πρωτιές σε διάφορους τομείς. Εκεί υπήρξε και ο πρώτος εργατικός οικισμός, που οικοδομήθηκε απ’αρχής στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος κατά το πρότυπο μιας «company town». Το ελληνικό κράτος αρχίζοντας από το Λαύριο, θέλησε να αναπτύξει τις πλουτοπαραγωγικές του πηγές και τη βιομηχανία του. Έτσι το 1865 η μεταλλευτική εταιρεία εγκαινίασε πλήρες εργοστάσιο με 18 κάμινους, μικρά μεταλλοπλύσια, μηχανουργείο και δημιουργήθηκε η σημαντικότερη βιομηχανία στην Ελλάδα εκείνη την εποχή.
Το 1867 απασχολούσε 1200 εργάτες, τεράστιο αριθμό για τα μεγέθη της τότε απασχόλησης σε εθνικό επίπεδο. Οι δύο μεταλλευτικές εταιρείες του Λαυρίου καταστάθηκαν πλέον υπεύθυνες για την πόλη του Λαυρίου, που αριθμούσε ήδη 10.000 κατοίκους. Οι κατοικίες και τα καταστήματα ανήκαν στην ιδιοκτησία των εταιρειών, οι εταιρείες φρόντιζαν για την υγειονομική περίθαλψη με νοσοκομεία και φαρμακεία. Από το τέλος όμως του 1920 η εταιρεία άρχισε να βρίσκεται αντιμέτωπη με τη συνεχιζόμενη πτώση των τιμών των παραγόμενων μετάλλων και με την σταδιακή εξάντληση των κοιτασμάτων. Ταυτόχρονα όπως ήταν φυσικό, άρχισε να υποχωρεί η υποσχόμενη ανάπτυξη. Εν συνεχεία τα μεταλλεία υπολειτουργούσαν και το 1989 η εταιρεία διέκοψε οριστικά τη λειτουργία της. Έκτοτε οι αρμόδιοι φορείς ΙΓΜΕ, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο κ.λ.π., ανέλαβαν τη «νεκροψία» του «νεκρού» Λαυρίου.
Είναι λοιπόν γεγονός ότι όταν ξεκινούσαν οι μεταλλευτικές δραστηριότητες, υπόσχοντο ανάπτυξη (όπως υπόσχονται και σε εμάς στις Σκουριές Χαλκιδικής σήμερα), την οποία υλοποίησαν, όμως όταν η εταιρεία εδραιώθηκε κι έγινε «κράτος εν κράτει» με τεράστια οικονομική δύναμη λόγω του εξορυσσόμενου ορυκτού ελληνικού πλούτου, ήρθε σε σύγκρουση ακόμα και με το ελληνικό κράτος (έχει μείνει στην ιστορία ως «Λαυρεωτικό Ζήτημα», διεκδικούσε τα αρχαία μεταλλευτικά απόβλητα). Μετά το 1980 το Λαύριο αντιμετώπισε μεγάλη κρίση, λόγω της αποβιομηχάνισης σε όλη την Ελλάδα λόγω πτώσης των τιμών των μετάλλων και της εξάντλησης των κοιτασμάτων. Έτσι πάνω από 20% του πληθυσμού εγκατέλειψε την πόλη λόγω της ανεργίας.
ΘΑΝΑΤΟΙ ΜΕΤΑΛΛΩΡΥΧΩΝ ΑΠΟ ΧΑΛΙΚΩΣΗ
Οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των μεταλλωρύχων ήταν ιδιαίτερα σκληρές και άθλιες· γινόντουσαν αλλεπάλληλες απεργίες των εργατών για διεκδίκηση καλύτερων συνθηκών εργασίας. Τα «Λαυρεωτικά» αποτελούν μία κορυφαία στιγμή για το σύγχρονο εργατικό κίνημα στη χώρα μας. Οι μεταλλωρύχοι αποδεκατίζοντο από τη χαλίκωση, αφήνοντας πίσω χήρες και ορφανά. Αυτό ήταν η πρώτη συνέπεια της «ανάπτυξης». Πέθαιναν πρώτοι αυτοί που υλοποιούσαν την «ανάπτυξη» και δημιουργούσαν την υποδομή για να πεθαίνουν αργότερα και τα παιδιά τους, τα εγγόνια τους και τα τρισέγγονά τους, και να ρυπανθεί επικίνδυνα το 99% της Λαυρεωτικής γης.
