Μικροπράγματα
Γράφει η Ελισάβετ Φώσκολου
Ψυχολόγος, ΜΑ, Columbia University New York, Yποψ. Διδάκτωρ Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ
Η χώρα μας βρίσκεται σε συνθήκες καραντίνας (στρατηγική που χρησιμοποιείται για την αναχαίτιση της εξάπλωσης ενός λοιμώδους νοσήματος που προορίζεται για ανθρώπους ή ομάδες που δεν έχουν συμπτώματα, άλλα έχουν εκτεθεί σε λοιμογόνο παράγοντα). Με βάση την πορεία εξάπλωσης του ιού σε άλλες χώρες, στην Ελλάδα αναμένεται να δούμε πιο συχνά συνθήκες απομόνωσης. Η απομόνωση έχει τον ίδιο σκοπό με την καραντίνα αλλά προορίζεται για άτομα που έχουν μολυνθεί είτε θεωρούνται πιθανώς μεταδοτικοί.
Σε αντίθεση με την κοινωνική αποστασιοποίηση, που ορίζεται ως η αποφυγή της στενής επαφής με άλλα άτομα δηλαδή σε απόσταση μικρότερη των 1-2 μέτρων, τα άτομα που βρίσκονται σε απομόνωση καλούνται να αποφεύγουν δημόσιους χώρους, επισκέψεις και συναθροίσεις και να φέρουν ειδικό προστατευτικό εξοπλισμό (χειρουργική μάσκα, γάντια κτλ.) στις έκτακτες περιπτώσεις που θα πρέπει να βγούν από το σπίτι.
Αλλά ποιες είναι οι ψυχολογικές επιπτώσεις και οι επακόλουθες κοινωνικές επιπτώσεις;
To φαινόμενο “cabin fever” αναδύεται…
Το φαινόμενο αυτό δεν αποτελεί μια συγκεκριμένη πάθηση αλλά αναφέρεται στην κλειστοφοβική ευερεθιστότητα ή ανησυχία που δημιουργείται όταν ένα άτομο ή μια ομάδα βρίσκεται σε μια απομονωμένη τοποθεσία ή σε περιορισμένο χώρο για παρατεταμένο χρονικό διάστημα [1]. Αφορά καταστάσεις όπου το άτομο κατά την απομόνωση διακατέχεται από νευρικότητα και αρχίζει αντιλαμβάνεται τον περιβάλλοντα χώρο ως «φυλακή».
Ένα άτομο είναι πιθανό να αντιμετωπίσει το ψυχολογικό φαινόμενο “cabin fever” ακόμη και σε συνθήκες όπου βρίσκεται μακριά από τον πολιτισμό. Συμπτώματα είναι υπνηλία, υπερβολική καχυποψία, παράνοια ή και περιπτώσεις συναισθηματικού αδιεξόδου και αυτοκτονικότητας. Ακόμη, παρατηρούνται συχνά παράλογες αντιδράσεις όπως επιθυμία να εγκαταλείψει τον χώρο απομόνωσης ακόμη και αν το εξωτερικό περιβάλλον είναι αντίξοο για την επιβίωσή του.
Αυτές οι επιπτώσεις είναι εντονότερες σε άτομα που είναι απομονωμένα για μεγάλο χρονικό διάστημα, φοβούνται τη μόλυνση, έχουν περιορισμένες προμήθειες, λαμβάνουν ανεπαρκή πληροφόρηση, βιώνουν οικονομικές απώλειες και στίγμα.
Για τους ανθρώπους που αισθάνονται καλά, η απομόνωσή τους μπορεί αρχικά να προσφέρει μια νέα ανάπαυλα από τις καθημερινές ευθύνες. Ωστόσο, είναι πιθανόν η μακροχρόνια αδράνεια να οδηγήσει σε περισσότερη κατανάλωση αλκοόλ και οικιακή και ενδοοικογενειακή βία.
Αναλυτικότερα, μια ερευνητική βιβλιογραφική ανασκόπηση [2] συμπέρανε ότι σε συνθήκες πανδημίας εμφανίζονται μεγαλύτερα ποσοστά καταστροφολογίας και γνωστικής διαστρέβλωσης. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ψυχολογικές επιπτώσεις που παρατηρούνται είναι μεικτά αγχώδη και καταθλιπτικά συμπτώματα και συμπτώματα μετατραυματικού στρες. Ιδιαίτερα οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας μπορεί να είναι περισσότερο ευάλωτοι.
Αυτή η έρευνα μας υπενθυμίζει ότι η παροχή αξιόπιστων πληροφοριών σχετικά με τον ιό, τον κίνδυνο μετάδοσης, τη θνησιμότητα και τη λογική της καραντίνας, μαζί με τις επαρκείς προμήθειες και τη διευκόλυνση των κοινωνικών συνδέσεων, είναι τα μόνα αντίδοτα που μπορούν να μετριάσουν τις ανησυχίες των ατόμων καθώς και τις δυσλειτουργικές συμπεριφορές όπως η υπερβολική αποφυγή και ο στιγματισμός.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Τα σχέδια διαχείρισης έκτακτων καταστάσεων στο χώρο εργασίας θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ψυχολογική στήριξη του προσωπικού, επιτρέποντας στους εργαζομένους να εργάζονται από το σπίτι εάν είναι δυνατόν.
Mεμονωμένα, μπορούμε όλοι να αναλάβουμε δράση για να αποφύγουμε ή να μειώσουμε τις πιθανές συναισθηματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις του COVID-19.
-Ελέγξτε τον βαθμό/τρόπο έκθεσής σας στην ενημέρωση. Η πρόσβαση σε ακριβείς και ρεαλιστικές πληροφορίες σχετικά με την πανδημία θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποφυγή του φόβου και της υστερίας.
-Διατηρήστε μια ρουτίνα στην καθημερινότητά σας. H αίσθηση ότι ακολουθείτε συγκεκριμένο πρόγραμμα καθημερινά θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε αισθήματα ανεπάρκειας, αδιεξόδου ή μη παραγωγικότητας.
-Φροντίστε την νοητική σας κινητικότητα και ευεξία. Όσο εξασκείτε τις γνωστικές σας λειτουργίες έχετε λιγότερες πιθανότητες να κάνετε αρνητικές σκέψεις.
-Γυμναστείτε με μέτρο. Η σωματική άσκηση έχει αποδειχτεί πολύ βοηθητική στην αντιμετώπιση του στρες και των συναισθηματικών δυσκολιών.
-Διατηρήστε την επικοινωνία σας με άλλα άτομα. Στην επικοινωνία μας θα πρέπει να ανταλλάξουμε αξιόπιστες πληροφορίες με την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους μας. Με σωστή διαχείριση, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να μας βοηθήσουν να επιτύχουμε κοινωνική συνοχή και να συντελέσουν στη μείωση της συναισθηματικής απομόνωσης.
Bιβλιογραφία
[1] Rosenblatt, P. C., Anderson, R. M., & Johnson, P. A. (1984). The meaning of “cabin fever”. The Journal of social psychology, 123(1), 43-53.
[2] Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N., & Rubin, G. J. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. The Lancet.
*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η καραντίνα επηρεάζει την ψυχολογία σου; Υπάρχει τηλεφωνική γραμμή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης
