Υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν σήμερα ότι δεν υπάρχει ρατσισμός;

Γράφει ο Γιάννης Σαλαούνης

Τετάρτη βράδυ. Ο καιρός ήταν ότι πρέπει για μια βόλτα (γιατί μέσα στο σπίτι με τόση ζέστη δεν παλεύεται, ας είμαστε ειλικρινείς). Οι επιλογές μου; Λίγες! Άλλωστε δεν είχα παρέα αυτήν την ημέρα και σίγουρα ελάχιστοι θα ήταν αυτοί που θα αποφάσιζαν όπως εγώ να δουν μια ταινία που έχει κυκλοφορήσει εδώ και 6 μήνες.

Μία από τις «συνήθειες» θα λέγαμε του θερινού κινηματογράφου της πόλης μου, είναι να προβάλει ξανά, σε συγκεκριμένες ημερομηνίες βέβαια, τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς που πέρασε. Μιας και δεν είχα δει λοιπόν το «Green book» του Peter Farrelly, ιδού η ευκαιρία! Σίγουρα, πολλοί από εσάς θα πείτε: «Καλά πάλι για το ‘Green book’ θα ακούσουμε; Ήδη έχουμε ακούσει τόσα για το έργο που κατάφερε άλλωστε να κερδίσει το όσκαρ της καλύτερης ταινίας» Και δίκιο θα έχετε. Παρ’ όλα αυτά όμως ο λόγος που γράφω το παρόν άρθρο δεν είναι φυσικά ούτε για να κριτικάρω την παρούσα ταινία (που ήταν φυσικά εξαίσια) αλλά ούτε και να μιλήσω για την πλοκή της. Αντιθέτως, αυτό που με ώθησε να γράψω, ήταν ένα μικρό περιστατικό που αν και για κάποιους μπορεί να αποτελέσει κάτι απλό, τουναντίον για εμένα ήταν κάτι διορατικό…

Σίγουρα όσοι έχετε δει την ταινία θα θυμάστε πολύ καλά την υπόθεση της. Για όσους δεν, απλά να έχετε υπόψη σας ότι η ταινία αυτή (με λίγα λόγια) αναφέρεται στην δημιουργία ενός δυνατού φιλικού δεσμού ανάμεσα σε έναν Ιταλοαμερικανό ονόματι Τόνι Λιπ  Βαλελόνγκα και τον Ντον Σίρλεϊ, έναν πλούσιο αφροαμερικανό τζαζ πιανίστα, ο οποίος προσλαμβάνει τον Τόνι ως οδηγό-μπράβο σε μια περιοδεία του στον Αμερικανικό Νότο του 1962. Ο ρατσισμός προς τους αφροαμερικανούς την εποχή αυτή είναι στα ύψη… Έτσι λοιπόν, ενώ είχα ήδη αρχίσει να τρώω τo ποπ-κορν μου και να πίνω το αναψυκτικό μου,  κατά την διάρκεια της ταινίας (συγκεκριμένα βρισκόμασταν πλέον στο χρονικό σημείο όπου η ταινία μας παρουσίαζε τις ρατσιστικές συμπεριφορές κατά του αφροαμερικανού πρωταγωνιστή της από άτομα που συναντούσε στην περιοδεία του) μια κυρία στο πίσω κάθισμα αναφωνεί: «Θεέ μου, πόσο πίσω ήταν τα άτομα εκείνη την εποχή; Δεν παίζει να ήταν τόσο ρατσιστές, τι υπερβολές είναι αυτές; Σήμερα οι άνθρωποι δεν είμαστε έτσι!» Κι όμως αγαπητή μου, όχι μόνο δεν είναι υπερβολές όλα αυτά αλλά η ΠΙΚΡΗ αλήθεια! Οτιδήποτε προβάλλει η ταινία αυτή σχετικά με τους αφροαμερικανούς, από το γεγονός ότι τους θεωρούσαν κατώτερα όντα μέχρι και το γεγονός ότι δεν ήθελαν να πηγαίνουν ούτε στις ίδιες τουαλέτες μαζί τους, είναι όλα αλήθεια. Να προσθέσω δε, ότι υπήρχαν και άλλα ακόμη που δεν ”χωρούσαν” να τα συμπεριλάβει η ταινία σχετικά με την ρατσιστική συμπεριφορά που παρουσίαζαν οι λευκοί στους αφροαμερικανούς. Ευτυχώς λόγω των σπουδών μου στο πανεπιστήμιο, διδάχθηκα αρκετά σχετικά με την ιστορία του ρατσισμού στην Αμερική και έτσι βοηθήθηκα στο να κατανοήσω ακόμη περισσότερο την γεμάτη αυτή από βαθιά νοήματα ταινία.

Μην μακρηγορώ όμως, επιστρέφω στην ταινία και το σχόλιο της κυρίας. Ας αναλογιστούμε λίγο το δεύτερος μέρος του δήθεν επιχειρήματος της. Το γεγονός δηλαδή ότι «οι άνθρωποι σήμερα δεν είναι έτσι», δηλαδή μάλλον θα εννοούσε ότι σήμερα οι άνθρωποι είναι πιο πολιτισμένοι, πιο ήρεμοι, πιο καλοσυνάτοι, πιο ανεκτικοί. Κι όμως κυρία μου δεν είναι καθόλου έτσι τα πράγματα. Φυσικά δεν θέλω να βάζω όλα τα άτομα στο ίδιο τσουβάλι. Συμφωνώ (και χαίρομαι πολύ συγχρόνως) ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι ανάμεσα μας που είναι όχι μόνο καλοί αλλά παραπάνω από καλοί. Πρόθυμοι να βοηθήσουν και να μην κατηγορήσουν άδικα ποτέ κανέναν. Χάρη σε αυτούς άλλωστε συνεχίζει να υπάρχει η ανθρωπιά. Όμως, πόσες ρατσιστικές επιθέσεις γίνονται κάθε μέρα; Πόσοι «πολιτισμένοι» και «καλλιεργημένοι» άνθρωποι πρωτοστατούν σε πορείες κατά των προσφύγων ή δεν δέχονται ούτε κουβέντα πάνω στο θέμα του να πάνε τα παιδιά τους στο ίδιο σχολείο με προσφυγόπουλα. Δυστυχώς ο ρατσισμός απλά μεταλλάσσεται κυρία μου, δεν εκλείπει. Ακόμη και στην πόλη μου, πολλές φορές άνθρωποι γύρω μου αναφέρονται σε άτομα διαφορετικής θρησκείας ή εθνικότητας με εντελώς χυδαίο και ταπεινωτικό κάποιες φορές τρόπο. Ίσως η κυρία αυτή να μην εννοούσε κυριολεκτικά αυτά που είπε, πολλοί μάλιστα δεν θα έδιναν καν σημασία στα λόγια της και θα συνέχιζαν κανονικά να βλέπουν την ταινία. Όμως, προσωπικά εμένα αυτή η φράση της με έκανε να αναρωτιέμαι, υπάρχουν αλήθεια άνθρωποι που θεωρούν ότι έχουμε προοδεύσει σε τόσο μεγάλο βαθμό; Ότι είμαστε πλέον τόσο πολιτισμένοι που δεν υπάρχει σήμερα έντονος ρατσισμός; Πολλοί πιστεύουν ναι, άλλοι όχι και τόσο…

Αλλά αρκετά είπα, ίσως να το σκέφτηκα περισσότερο από όσο πρέπει ή ίσως και να κάνω λάθος σε κάποια ζητήματα. Άλλωστε, τι ξέρω εγώ; Ένας 22χρονος απλός φοιτητής είμαι. Ο κινηματογράφος τελείωσε, το ίδιο και το ποπ-κορν μου και ίσως είναι ώρα να πάω για καμιά μπύρα με τους «διαφορετικούς» φίλους και φίλες μου τελικά.