Δημήτρης Καβατζικλής
Για τους μελετητές και τους ιστορικούς τέχνης ο Μυστικός Δείπνος του Λεονάρντο Ντα Βίντσι είναι ένα από τα ενδιαφέροντα και μυστήρια έργα τέχνης της Αναγέννησης. Έχουν γίνει αμέτρητες μελέτες και έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες για την τεχνοτροπία, τους συμβολισμούς, αλλά και τα κρυμμένα μηνύματα που πιθανώς κρύβει το έργο. Πάντως οι περισσότεροι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο πίνακας είναι περισσότερο προϊόν της εποχής του και της ιδοφυΐας του Ντα Βίντσι, παρά μια αληθοφανής απεικόνιση της ιστορίας της Βίβλου.
Να 12 ιστορικές ανακρίβειες στον «Μυστικό Δείπνου» του Ντα Βίντσι
1. Τα πρόσωπα μοιάζουν περισσότερο με Δυτικοευρωπαίους παρά με κατοίκους της Μέσης Ανατολής
Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι δεν ήταν ο μόνος καλλιτέχνης που απεικόνισε τον Ιησού και τους αποστόλους του με δυτικοευρωπαϊκά χαρακτηριστικά. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες στην ιστορία χρησιμοποίησαν αυτή την εκδοχή του Ιησού, τόσο πολύ μάλιστα, που πλέον θεωρείται η πιο συνηθισμένη. Οι ερευνητές πιστεύουν επίσης ότι θα ήταν μάλλον απίθανο ο πραγματικός Ιησούς να είχε μακριά μαλλιά, ειδικά στην εποχή του. Επιπλέον, τα μοντέλα που χρησιμοποίησε ο Ντα Βίντσι για τον πίνακα ήταν προφανώς από την περιοχή του, την κεντρική Ιταλία κι όχι από την περιοχή του σημερινού Ισραήλ.
2. Παρά το όνομα του, το Δείπνο λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της μέρας
Σύμφωνα με τα Ευαγγέλια, ο Μυστικός Δείπνος έγινε μετά το εβραϊκό Πάσχα όπου, σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση, το αρνί σφάζεται το πρωί και το γεύμα ξεκινά μετά το ηλιοβασίλεμα. Στον πίνακα του Ντα Βίντσι όμως, ξεχωρίζει ο γαλάζιος ουρανός και τα σύννεφα της μέρας. Μπορεί λοιπόν το όλο σκηνικό να είναι χρονικά ανακριβές, αλλά ταιριάζει απόλυτα με τις τάσεις της αναγεννησιακής τέχνης που ήθελε τα θέματά να φαίνονται όσο το δυνατόν πιο φυσικά.
3. Οι μαθητές φορούν ρούχα της Αναγέννησης κι όχι της Ρωμαϊκής περιόδου
Ο Ντα Βίντσι έφτιαξε τον πίνακα για το δικό του κοινό, αντικατοπτρίζοντας τις αξίες και τις τάσεις της εποχής του. Παρόλο που οι Αναγεννησιακοί καλλιτέχνες δεν είχαν πρόσβαση στα έργα παλαιότερων εποχών, οι χιτώνες της κλασικής εποχής ήταν πολύ δημοφιλείς στην εποχή τους. Ωστόσο, χιτώνες στα χρώματα του μπλε του και κόκκινου θα ήταν μάλλον αδιανόητοι την εποχή του Ιησού.
4. Το ψωμί στον πίνακα περιέχει μαγιά, κάτι που απαγορευόταν στην εβραϊκή παράδοση
Σύμφωνα με τη Βίβλο, όταν οι Εβραίοι εκδιώχθηκαν από την Αίγυπτο πήραν μόνο νερό και αλεύρι μαζί τους. Δεν είχαν ζύμη για να φτιάξουν το ψωμί τους κι έτσι έφτιαξαν ένα σκληρό, επίπεδο ψωμί, το matzo. Από τότε φτιάχνουν αυτό το παραδοσιακό ψωμί, χωρίς μαγιά. Στον πίνακα του Ντα Βίντσι όμως απεικονίζονται αφράτα ρολά ψωμιού.
5. Το Άγιο δισκοπότηρο ήταν πιο απλό
Σύμφωνα με τον μύθο, το Άγιο Δισκοπότηρο ήταν μια απλή κούπα από ξύλο ή πηλό κι όχι το περίτεχνο μεταλλικό σκεύος που εμφανίζεται στον πίνακα.
6. Κάθονται όλοι στην ίδια πλευρά του τραπεζιού
Αν και αυτή η πρακτική, του να κάθονται όλοι οι καλεσμένοι στην ίδια πλευρά του τραπεζιού, ήταν αρκετά διαδεδομένη την εποχή του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, ειδικά για τους εύπορους, ήταν μάλλον ανήκουστη την εποχή του Ιησού.
7. Οι τοίχοι είναι φτιαγμένοι από μάρμαρο
Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, το Μυστικό Δείπνο έγινε σε ένα πενιχρό δωμάτιο στο πάνω όροφο ενός απλού σπιτιού, κι όχι σε κάποια εύπορη οικία ώστε να έχει μαρμάρινους τοίχους. Ο Ντα Βίντσι χρησιμοποίησε τους μαρμάρινους τοίχους, όπως και τα φωτεινά παράθυρα με τις διαγώνιες γραμμές, για να τονίσει την πνευματικότητα του Ιησού αλλά και για να δώσει προοπτική στο έργο.
8. Τα μακρόστενα τραπέζια ήταν σπάνια
Στον πίνακα, ο Ιησούς και οι μαθητές του κάθονται σε ένα μακρόστενο τραπέζι με καρέκλες, κάτι που δεν ήταν πολύ συνηθισμένο στην Ιερουσαλήμ την εποχή του Ιησού. Εκείνη την εποχή οι Εβραίοι συνήθιζαν να κάθονται σε τρικλίνια, ενώ πολλές φορές δεν χρησιμοποιούσαν καν τραπέζια.
9. Τρώνε ψάρι αντί για αρνί
Το γεύμα στον πίνακα φαίνεται να αποτελείται από ένα είδος ψαριού κι όχι απ’ το παραδοσιακό αρνί του εβραϊκού Πάσχα. Η εξήγηση που δίνουν οι ερευνητές είναι ότι οι μαθητές του Ιησού πιθανώς δεν είχαν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν το γιορτινό έδεσμα ή όπως εξήγησε ο Πάπας Βενέδικτος ΙΕ΄: ο Μυστικός Δείπνος έλαβε χώρα πριν την γίνει το αρνί το παραδοσιακό πασχαλινό γεύμα.
10. Ο Ιησούς κάθεται στην μέση του τραπεζιού
Σύμφωνα με την παράδοση, ως οικοδεσπότης, ο Ιησούς θα έπρεπε να κάθεται στην κεφαλή του τραπεζιού κι όχι στην μέση. Παρόλο που αυτή η αναπαράσταση δεν είναι ιστορικά ακριβής βοήθησε τον Ντα Βίντσι να περάσει το καλλιτεχνικό του μήνυμα και να «παίξει» με την συμμετρία και τον συμβολισμό.
11. Έχει ο καθένας την δική του κούπα
Σύμφωνα με το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, ο Ιησούς και οι μαθητές του μοιράστηκαν το ίδιο κύπελλο, πράξη που γέννησε και το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας. Ωστόσο ο Ντα Βίντσι φάνηκε πιο γενναιόδωρος κι έδωσε στον καθένα την δική του κούπα.
12. Κάποιοι από τους μαθητές έχουν γένια
Τα μακριά γένια ήταν σύμβολο της κατώτατης τάξης κατά την Ρωμαϊκή περίοδο και δεν αναφέρονται σχεδόν καθόλου στην Αγία Γραφή για την περιγραφή των μαθητών, παρά μόνο ως σύμβολο «ακαταστασίας». ranker]
*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η συναρπαστική ιστορία του πώς ο Ντα Βίντσι έφτιαξε έναν χάρτη τύπου Google Maps το 1502
