Δημήτρης Καβατζικλής
Ο Κώδικας Γίγας (Codex gigas) είναι το μεγαλύτερο χειρόγραφο της ιστορίας, γι’ αυτό εξ άλλου και ονομάστηκε Γίγας. Κατασκευάστηκε μάλλον τον 13ο αιώνα στο μοναστήρι Ποντλάζιτσε των Βενεδικτίνων της Βοημίας. Είναι επίσης γνωστό ως «Η Βίβλος του Διαβόλου» λόγω της μεγάλης εικόνας του διαβόλου στο εσωτερικό του, αλλά και του μύθου που περιβάλλει τη δημιουργία του. Είναι το μεγαλύτερο σωζόμενο μεσαιωνικό χειρόγραφο στον κόσμο. Περιέχει τη Βουλγκάτα καθώς και πολλά ιστορικά έγγραφα όλα γραμμένα στα λατινικά. Κατά τη διάρκεια του Τριακονταετούς Πολέμου του 1648, το σύνολο της συλλογής είχε κλαπεί από τον σουηδικό στρατό ως λάφυρο και πλέον σώζεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Σουηδίας στη Στοκχόλμη, αν και δεν είναι πάντα στη διάθεση του κοινού. Μόνο 60 άνθρωποι την ώρα επιτρέπεται να επισκεφθούν την κλιματιζόμενη αίθουσα στο μεσαιωνικό τμήμα της βιβλιοθήκης για να κοιτάξουν για δέκα λεπτά το ανεκτίμητο χειρόγραφο.
1. Σύμφωνα με τον θρύλο, το βιβλίο γράφτηκε από έναν μοναχό που πούλησε την ψυχή του στον διάβολο
Σύμφωνα με τον θρύλο, ο Κώδικας Γίγας δημιουργήθηκε τον 13ο αιώνα από τον Herman the Recluse, έναν μοναχό που έκανε συμφωνία με τον διάβολο. Πριν τη συγγραφή του βιβλίου, ο Herman είχε διαπράξει μεγάλη αμαρτία και ο Ηγούμενος του μοναστηριού αποφάσισε ως τιμωρία ότι θα έπρεπε να περιτοιχιστεί σε ένα κελί και να εγκαταλειφθεί για να πεθαίνει. Σε μια προσπάθεια να σώσει τη ζωή του, ο μοναχός υποσχέθηκε να γράψει ένα τεράστιο κώδικα που θα έφερνε φήμη στο μοναστήρι, με την συμφωνία ότι μετά μετά την ολοκλήρωση του κειμένου θα τον απελευθέρωναν. Ο Ηγούμενος συμφώνησε και του έδωσε ένα χρόνο για να ολοκληρώσει το έργο.
Ο Herman έγραφε ατελείωτα για μήνες, αλλά δεν φαινόταν να τα καταφέρνει. Ένα τέτοιο κείμενο χρειαζόταν δεκαετίες για να γραφεί με το χέρι. Απογοητευμένος, το βράδυ πριν την ημερομηνία παράδοσης του βιβλίου, στράφηκε στον Εωσφόρο. Ο διάβολος συμφώνησε να βοηθήσει τον μοναχό να τελειώσει τον κώδικα, αλλά ο Herman αναγκάστηκε να δώσει την ψυχή του ως αντάλλαγμα. Η συμφωνία έγινε, ο κώδικας ολοκληρώθηκε το ίδιο βράδυ και ο Herman συγχωρέθηκε και κέρδισε την ελευθερία του.
2. Ο Κώδικας περιλαμβάνει την Αγία Γραφή, αλλά και μαγικά ξόρκια και οδηγίες για τελετουργικά
Ο Κώδικας Γίγας περιλαμβάνει την Βουλγκάτα, την λατινική μετάφραση της χριστιανικής Βίβλου και άλλα τέσσερα βιβλία: δύο γραπτά του Ιωσήφ Φλαβίου για την ιστορία του Ιουδαϊσμού, μια εγκυκλοπαίδεια που ονομάζεται Ετυμολογία και ένα ιατρικό κείμενο από τον Κωνσταντίνο τον Αφρικανό. Είναι γραμμένος κυρίως στα λατινικά, αλλά περιέχει και μια πληθώρα άλλων αλφαβήτων, όπως το εβραϊκό και το κυριλικό, ενώ υπάρχουν και αρκετές σελίδες αφιερωμένες σε ξόρκια, τα οποία πιστεύεται ότι αποτελούν μέρος ενός τελετουργικού.
3. Φημολογείται ότι οι σελίδες που λείπουν είναι επικίνδυνες για την ανθρωπότητα
Ο Κώδικάς έχει σήμερα 310 σελίδες, αλλά αρχικά είχε 320 ή 322. Οι σελίδες που λείπουν δεν αποκολλήθηκαν με το πέρασμα του χρόνου, αλλά αφαιρέθηκαν εσκεμμένα. Αυτή η ανακάλυψη έχει οδηγήσει σε ατέλειωτες εικασίες σχετικά με το περιεχόμενο των χαμένων σελίδων. Οι μελετητές πιστεύουν ότι ορισμένες από αυτές αφορούσαν τους κανόνες της Μονής όπου φυλασσόταν το βιβλίο, αλλά σημειώνουν ότι μια τέτοια προσθήκη δεν θα έπιανε πάνω από δύο σελίδες. Ορισμένοι πιστεύουν ότι οι σελίδες καταστράφηκαν επειδή το περιεχόμενό τους θεωρήθηκε πολύ επικίνδυνο, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι έχουν κλαπεί για κακό σκοπό.
4. Ο Κώδικας ονομάζεται και «Η Βίβλος του Διαβόλου» επειδή περιέχει μια τεράστια απεικόνιση του Σατανά
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά του βιβλίου είναι δύο σελίδες που περιέχουν τεράστιες εικόνες, η μία απεικονίζει μια ιερή πόλη, που είναι μάλλον ο Παράδεισος ή η Ιερουσαλήμ και ή άλλη τον ίδιο τον Διάβολο. Ο Διάβολος απεικονίζεται με αιχμηρά νύχια στα χέρια και τα πόδια, κέρατα και διχαλωτή γλώσσα. Το μέγεθός του υπερβαίνει αυτό της ιερής πόλης, γεγονός που ίσως αντιπροσωπεύει συμβολικά τη δύναμη του. Πολλοί πιστεύουν ότι είναι αυτή η εικόνα που έδωσε στο βιβλίο την ονομασία «Η Βίβλος του Διαβόλου».
5. Οι Σελίδες του Βιβλίου φτιάχτηκαν από τα δέρματα εκατοντάδων ζώων
Το βιβλίο ζυγίζει 75 κιλά και είναι τόσο τεράστιο που για να διαβαστεί πρέπει να το κρατάνε ανοιχτό δύο άτομα. Το δέσιμο του βιβλίου έγινε με ξύλινες πλάκες που ενώνονται με βίδες από ορείχαλκο, ενώ οι σελίδες του είναι κατασκευασμένες από περγαμηνή, που παραδοσιακά φτιάχνεται από δέρμα μοσχαριού. Εκτιμάται ότι για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν τα δέρματα 160 ζώων.
6. Όταν ο κώδικας σώθηκε από πυρκαγιά, τραυματίστηκε ένας παρευρισκόμενος
Το 1648, οι Σουηδικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Πράγα, την πρωτεύουσα της Βοημίας και λεηλάτησαν τους θησαυρούς της πόλης. Ανάμεσα τους ήταν και ο Κώδικας Γίγας, που μεταφέρθηκε στο Κάστρο της Στοκχόλμης στη Σουηδία. Το 1697, ξέσπασε φωτιά στο κάστρο που έκαψε τα 3/4 των βιβλίων που φυλάσσονταν εκεί. Για να σώσουν τα βιβλία, άρχισαν να τα πετάνε από τα παράθυρα του κάστρου. Σύμφωνα με τον εφημέριο Johann Erichsons, το τεράστιο βιβλίο των 75 κιλών προσγειώθηκε στο κεφάλι κάποιου και τον τραυμάτισε σοβαρά.
7. Το βιβλίο γράφτηκε από έναν μοναχό που πιθανότατα αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στη συγγραφή του
Πιστεύεται ότι ο κώδικας έχει γραφτεί από έναν μόνο συγγραφέα. Αν και η ταυτότητα του είναι δύσκολο να επιβεβαιωθεί, το έργο φέρει την υπογραφή ενός μοναχού με την ονομασία Hermanus Monachus Inclusus. Οι ιστορικοί έχουν καταλήξει σε δύο βασικά συμπεράσματα σχετικά με τον συγγραφέα: Πρώτον ο γραφικός χαρακτήρας είναι ο ίδιος σε όλο το έργο, που σημαίνει ότι γράφτηκε από ένα μόνο άτομο και δεύτερον, κάποιος θα χρειαζόταν περίπου πέντε χρόνια συνεχούς εργασίας για να αντιγράψει το κείμενο με το χέρι.
Ωστόσο, αν ο Herman ξόδευε πέντε ώρες την ημέρα για τη συγγραφή του βιβλίου, θα του είχε πάρει τουλάχιστον είκοσι χρόνια για να το ολοκληρώσει.
8. Είναι το μεγαλύτερο βιβλίο που γράφτηκε την περίοδο του Μεσαίωνα
Codex Gigas Devil’s Bible – Herman the Recluse
10 Things You Should Know About The Devil’s Bible In July 1648, during the final clashes of the Thirty Years’ War, the Swedish army looted the city of Prague…
Αν και δεν είναι το μεγαλύτερο βιβλίο στον κόσμο (ο τίτλος αυτός ανήκει στις Πλάκες της Παγόδας Kuthodaw), είναι σίγουρα το μεγαλύτερος βιβλίο του Μεσαίωνα. Έχει ύψος 91 εκατοστά, μήκος 50 εκατοστά και πάχος 22 εκατοστά.
9. Το πρώτο γράμμα κάθε κεφαλαίου καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της σελίδας
Τα μεσαιωνικά βιβλία συχνά αποτελούνται από «φωτεινές» εικονογραφήσεις. Στον Κώδικα Γίγα κυριαρχεί το κόκκινο, το μπλε, το κίτρινο και το πράσινο χρώμα. Το πρώτο γράμμα κάθε κεφαλαίου είναι ειδικά εικονογραφημένο και καταλαμβάνει σχεδόν όλη τη σελίδα
10. Το βιβλίο άλλαξε χέρια αμέτρητες φορές
Ο Κώδικας δεν βρισκόταν ποτέ μόνιμα σε μια πόλη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Κατά καιρούς, έχει πωληθεί, κλαπεί και λεηλατηθεί. Εκτιμάται ότι το βιβλίο ολοκληρώθηκε μεταξύ 1223 και 1230 σε ένα μοναστήρι των Βενεδικτίνων στην πόλη Ποντλάζιτσε της Βοημίας (σημερινή Τσεχία), δεν έμεινε όμως εκεί για πολύ. Το μοναστήρι πούλησε το βιβλίο σε μια άλλη μονή στην πόλη Μπρένοβ κι από εκεί, λόγω των επιδρομών των Χουσιτών, μεταφέρθηκε στο Μπρούμοφ. Ο Ροδόλφος Β ‘, βασιλιάς της Βοημίας, δανείστηκε το βιβλίο από τους μοναχούς το 1594 και δεν το επέστρεψε ποτέ. Στη συνέχεια, το 1648, το πήραν ως λάφυρο οι Σουηδοί που κατέκτησαν την Πράγα στο τέλος του Τριακονταετούς Πολέμου. Σήμερα το βιβλίο μεταφέρεται συχνά σε διεθνείς εκθέσεις για εκπαιδευτικούς σκοπούς.ranker]
*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΤΕΣΤ για βιβλιόφιλους: Μπορείς να βρεις ποια βιβλία ξεκινούν με τις παρακάτω 16 φράσεις;
