Καλό μήνα, με 6 ενδιαφέροντα τρίβια για τον Ιούλιο

Ο Ιούλιος είναι ο έκτος μήνας του χρόνου και διαρκεί 31 ημέρες! Καθώς ήταν ο πέμπτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου ονομαζόταν «Quintilis», δηλαδή Πέμπτος, όμως ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος τον μετονόμασε σε «Ιούλιο», προς τιμήν του αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα, (Gaius Iulius Caesar) ο οποίος δημιούργησε και το Ιουλιανού Ημερολόγιο.

1. Οι μεγαλύτερες γιορτές για τον Ιούλιο κατά την αρχαιότητα

Στην Αρχαία Ρώμη γιορτάζονταν:

• Οι Nonae Caprotinae ή Caprotinia, προς τιμή της Ήρας, με γιορτές που συμμετείχαν μόνο γυναίκες (οι Ρωμαίες πατρίκιες με τις σκλάβες τους).

Στην Αρχαία Αθήνα ο Ιούλιος αντιστοιχούσε με τo δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Σκιροφοριώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Εκατομβαιώνα. Ο Σκιροφοριών ήταν ο τελευταίος μήνας του έτους και ο Εκατομβαιών ο πρώτος. Στο διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:

• Διισωτήρια στον Πειραιά, προς τιμή του Διός Σωτήρος και της Αθηνάς Σώτειρας, με ταυροθυσίες και λεμβοδρομίες.
• Διισωτήρια στην Αθήνα, την τελευταία μέρα του έτους (χονδρικά 14 Ιουλίου), με προσφορά θυσίας στον Δία και παρουσίαση των νέων αρχόντων που είχαν προκύψει κατόπιν κληρώσεως από τους Αθηναίους πολίτες και θα αναλάμβαναν την εξουσία από την επομένη.
• Εκατόμβαια, προς τιμή του Απόλλωνα, όπου θυσιάζονταν «εκατόμβες» ζώων.
• Ηράκλεια, προς τιμή του Ηρακλή, με αγώνες στην πεδιάδα του Μαραθώνα.
• Κρόνια, προς τιμή του Κρόνου.

July GIF by Denyse® – Find & Share on GIPHY

Lettering, weird loops, prettiness, sarcasm, all the fun in one bucket.

2. Σημαντικές γιορτές Ιουλίου

Μεγάλες θρησκευτικές γιορτές του μήνα Ιούλιου

• Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, ιατρών που εξασκούσαν αφιλοκερδώς το επάγγελμά τους (1 Ιουλίου)
• Αγίας Κυριακής (7 Ιουλίου), προστάτιδας ανθρώπων και ζώων από ασθένειες.
• Αγίας Μαρίνας (17 Ιουλίου), προστάτιδας από εξανθηματικές νόσους.
• Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου). Σχετική η παροιμία «Ο Αηλιάς κόβει σταφύλια και η Αγιά Μαρίνα σύκα».
• Αγίας Παρασκευής (26 Ιουλίου), προστάτιδας των ματιών και των οπτικών.
• Αγίου Παντελεήμονα (27 Ιουλίου), ιατρού που θεράπευε αφιλοκερδώς. Σχετική και η παροιμία «Κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα».

3. Παροιμίες

• Αλωνάρη με τ’ αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
• Αλωνάρης αλωνίζει, στάρι το χωριό γεμίζει.
• Αλωνάρης μαραίνει τα χορτάρια κι ο Αύγουστος τα παλικάρια.
• Αλωνάρης τ’ αλωνίζει κι Αύγουστος τα ξεχωρίζει.
• Κάψες τον Αλωνάρη, ευτυχία όλο το χρόνο.
• Πού μοχτάει το χειμώνα, χαίρεται τον Αλωνάρη.
• Στο κακορίζικο χωριό τον Αλωνάρη βρέχει.
• Της Αγια-Μαρίνας ρώγα (ή σύκα) και τ’ Αϊ-Λιος σταφύλι. Και της Αγιάς Παρασκευής γεμάτο το κοφίνι.
• Το Θεριστή τον Αλωνάρη πάμπολλα καρβέλια είναι.(Μπόλικο στάρι, μπόλικο ψωμί.)
• Τ’ Αλωναριού τα κάματα, τ’ Αυγούστου τα λιοπύρια.
• Χόρτο θεροαλωνιστή, ρώγα-ρώγα γυαλιστή.

4. Παρατσούκλια

Στην αγροτική Ελλάδα ο Ιούλιος ονομαζόταν:

• Αλωνάρης, Αλωνιστής, Αλωνητής, Αλωνητής, Αλωνιάτης και Αλωνεύτης, διότι την εποχή αυτή γίνεται το αλώνισμα των δημητριακών.
• Στα ορεινά της πατρίδας μας συναντάται και με την ονομασία Θεριστής, καθώς λόγω των ψυχρού κλίματος ο θερισμός γίνεται τον Ιούλιο.
• Στη Ρόδο τον ονομάζουν και Φουσκομηνά ή Χασκομηνά, επειδή αρχίζουν φουσκώνουν ή να χάσκουν τα σύκα, δηλαδή να ωριμάζουν και να ανοίγουν.
• Στη Νάξο και τη Χίο ο Ιούλιος αναφέρεται και ως Γυαλιστής, επειδή ωριμάζουν τα σταφύλια και γυαλίζει η ρώγα τους.
• Δευτερόλης ή Δευτερογιούλης, επειδή είναι ο δεύτερος μήνας του καλοκαιριού.
• Αηλιάς ή Αηλιάτης, λόγω της γιορτής του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου.

5. Ποιήματα

Οδυσσέας Ελύτης- Γυμνός, Ιούλιο Μήνα
(“Ο Μικρός Ναυτίλος”)

Γυμνός, Iούλιο μήνα, το καταμεσήμερο.
Σ’ ένα στενό κρεβάτι, ανάμεσα σε δυο σεντόνια χοντρά, ντρίλινα, με το μάγουλο πάνω στο μπράτσο μου που το γλείφω και γεύομαι την αρμύρα του.
Kοιτάζω τον ασβέστη αντικρύ στον τοίχο της μικρής μου κάμαρας.

Λίγο πιο ψηλά το ταβάνι με τα δοκάρια. Πιο χαμηλά την κασέλα όπου έχω αποθέσει όλα μου τα υπάρχοντα: δυο παντελόνια, τέσσερα πουκάμισα, κάτι ασπρόρουχα. Δίπλα, η καρέκλα με την πελώρια ψάθα. Xάμου, στ’ άσπρα και μαύρα πλακάκια, τα δυο μου σάνταλα. Έχω στο πλάι μου κι ένα βιβλίο.

Γεννήθηκα για να ‘χω τόσα. Δεν μου λέει τίποτε να παραδοξολογώ.
Aπό το ελάχιστο φτάνεις πιο σύντομα οπουδήποτε Mόνο που ‘ναι πιο δύσκολο. Kι από το κορίτσι που αγαπάς επίσης φτάνεις, αλλά θέλει να ξέρεις να τ’ αγγίξεις οπόταν η φύση σού υπακούει. Kι από τη φύση – αλλά θέλει να ξέρεις να της αφαιρέσεις την αγκίδα της.

* * *

Γιάννης Ρίτσος – Υπέροχες νύχτες του Ιουλίου

Α, υπέροχες νύχτες του Ιουλίου με τα μαντολίνα των τζιτζικιών
και των γρύλων – έλεγε, –
το φωταγωγημένο βαποράκι της κωλοφωτιάς αγκυροβολημένο στο
παλιό τζάκι της καλύβας,
η καλύβα στα καλάμια της ακροποταμιάς –
δε σου ζητούν αποδείξεις,
οι φλέβες του νερού κάτω απ’ το χώμα δίχως ερώτηση,
υπάρχουμε,
μεγάλοι κύκλοι δροσιάς στην πυρωμένη έκταση της
θερινής νύχτας,
τ’ αλώνια με τα άλογα μετέωρα,
οι θεριστάδες κοιμισμένοι στις θημωνιές,
τα κορίτσια ξύπνια,
η αψάδα του αμπελιού γλείφοντας τη γλώσσα της,
το σκυλί του κυνηγού κοιτάζοντας το φεγγάρι.

Ο μικρός ακούρευτος βοσκός
ένιωσε μονομιάς την ευγένεια των ζώων και των άστρων,
τη ζέστα του μαλλιού, τη δροσιά του νερού,
το χέρι που έλειπε απ’ τη μέση του,
τη μεγάλη απουσία εκείνου που δεν ήξερε πώς περίμενε,
έφτιαξε με θυμάρι μια στρωμνή για δύο
και ξάπλωσε μόνος,
σε λίγο σηκώθηκε κ’ έκλαψε στο λαιμό του κριαριού του,
(μαζί κλάψαμε, για άλλο ο καθένας),
κλαίγανε και τα πρόβατα στην ασημένια νύχτα –
Άγνωστη γνώση
γνώση του σώματος,
άγνωστο σώμα.

* * *

Ο. Ελύτης – Εκ του πλησίον

«Ψελλιστί παίρνεται ο υπνάκος μέσα σ’ ένα στεντόρειο μεσημέρι,
γεμάτο τζιτζίκια που μαίνονται. Ιούλιος.
Α, νάρθει η ώρα που θα
δαγκώνεις το περγαμόντο και που ύστερα θα πίνεις πίνεις δροσερό
νερό, καφέδες, και σιγάρο ατελεύτητο σαν την Ελλάδα.»

* * *

Νίκος Καρούζος – Αλλόφρονας Ιούλιος

Ο γενέθλιός μου μήνας στα θολερά/ λιοπύρια του Καρκίνου
μ’ έναν απρόκοφτον ίσκιο που αναβλύζει/ δονούμενος από φευγαλέα
φωνήματα κληματαριάς- τι άρια/ ο θάνατος ή η έβδομη κοίμηση…

Σα να αισθάνομαι το σώμα μου στον ιδρώτα/ λουσμένο μουσείο
Οπού ‘χει να δείξει σωζόμενες αστραπές
τη μεγάλη του πόνου προσωπογραφία.

Μοναστήρι παμπάλαιο τούτος- εδώ ο ύπερος.
Δεν επιτρέπω υπολειπόμενα δάκρυα
προχωρώντας με χαυλιόδοντες αταραξίας
ανάμεσα στα μελανθή με φως ανήμερο
να κατακάψω και τις πέντε ηπείρους.
Την καλησπέρα μου στα Ιδανικά σας”.

* * *

6. Τα Ιουλιανά

Ο Ιούλιος, στην Ελλάδα έχει σημαδευτεί και από πολύ σημαντικά πολιτικά γεγονότα: γνωστά και ως «Ιουλιανά». Τα πρώτα Ιουλιανά, αφορούν στη δολοφονική απόπειρα κατά του Βενιζέλου στο Παρίσι τον Ιούλιο του 1920, και στο συνακόλουθο διωγμό επιφανών αντιβενιζελικών στην Αθήνα ενώ τα δεύτερα έχουν να κάνουν με την ανατροπή της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου από τον βασιλιά Κωνσταντίνο τον Ιούλιο του 1965, και στην πολιτική κρίση που επακολούθησε. Εκείνη η σκοτεινή και ταραγμένη ιστορική περίοδος ονομάστηκε και «Αποστασία». Τέλος «Ιουλιανά», ονομάζονται και γεγονότα που αναφέρονται στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974, η οποία οδήγησε στην πτώση της δικτατορίας και στην αρχή της Μεταπολίτευσης.