Ευθύμης Κάλφας
Η Lego®-based therapy αποτελεί ένα πρόγραμμα κοινωνικής ανάπτυξης για νεαρά άτομα στο φάσμα του αυτισμού ή συναφείς δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση. Τα παιδιά δηλαδή συνεργάζονται ώστε να χτίσουν μαζί μοντέλα Lego και μέσα απ’ αυτό να έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες όπως αλλαγή σειράς, συνεργασία και κοινωνική αλληλεπίδραση.
Συνομιλήσαμε με την Δρ. Τζίνα Γκομέζ, η οποία διοργανώνει σχετικά σεμινάρια και workshops στο Cambridge της Μεγάλης Βρετανίας, και για 1η φορά στην Αθήνα.
Και να τι μας απάντησε:
Η θεραπεία είναι ένα πρόγραμμα κοινωνικών δεξιοτήτων για παιδιά με δυσκολίες κοινωνικής επικοινωνίας, όπως τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού που ανέπτυξε ο δρ. Dan LeGoff, κλινικός νευροψυχολόγος από τις ΗΠΑ. Είναι ένας τρόπος διασκέδασης που θα τους βοηθήσουν να μάθουν κοινωνικές δεξιότητες, όπως η λήψη αποφάσεων, η επίλυση προβλημάτων και η επικοινωνία. Στη θεραπεία τα παιδιά δουλεύουν μαζί για να κατασκευάσουν τα μοντέλα LEGO®. Για παράδειγμα, ένα παιδί ενεργεί ως «Μηχανικός» και περιγράφει τις οδηγίες, ένα δεύτερο παιδί ενεργεί ως «προμηθευτής» και βρίσκει τα τούβλα και ένα τρίτο παιδί είναι ο «οικοδόμος» που τοποθετεί τα μοντέλα μαζί. Οι ρόλοι ανάμεσα στα παιδιά αλλάζουν, ώστε να περάσουν απ’ όλες τις θέσεις. Κάτι που μπορούν να κάνουν ακόμα τα παιδιά είναι να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν τις δικές τους δημιουργίες, αλλά πάντα ως ομάδα και όχι μόνα τους. Ο ενήλικας που τους επιβλέπει, βοηθά τα παιδιά να ασκούν τις κοινωνικές τους δεξιότητες και να λύνουν τις δυσκολίες που τυχόν θα προκύψουν κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας. Tα παιδιά απολαμβάνουν τη διαδικασία και διασκεδάζουν ενώ επίσης κάνουν και νέους φίλους.
-Και πώς τελικά λειτουργεί η θεραπεία;
Ερευνητικές αποδείξεις για να μπορέσω να σας απαντήσω σ’ αυτήν την ερώτηση δεν υπάρχουν, αλλά αισθάνομαι ότι τα εξής παρακάτω συμβάλλουν στην επιτυχία της θεραπείας: Πρώτον, τα παιδιά μπορούν να ασκούν αλληλεπίδραση μεταξύ τους και να αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες, με έναν πολύ φυσικό τρόπο. Τα LEGO είναι ένα γνωστό παιχνίδι που σε κάνει να συμμετέχεις, χωρίς να προκαλεί άγχος, επομένως τα παιδιά είναι πιο πιθανό να το παρακολουθήσουν και να συνεχίσουν να παίζουν. Ένα σημαντικό στοιχείο της θεραπείας είναι η έμφαση στην κοινωνική ταυτότητα, όπου παιδιά με παρόμοια ενδιαφέροντα μπορούν να συναντηθούν και να αισθάνονται ότι ανήκουν σε μια ομάδα. Και ξέρετε κάτι; Αυτή ίσως είναι η πρώτη φορά που τα κοινωνικά απομονωμένα παιδιά θεωρούν ότι ανήκουν κάπου. Πιστεύω επίσης ότι η θεραπεία λειτουργεί λόγω της στάσης του ενήλικα θεραπευτή (συντονιστή της ομάδας) στο να ξεπερνούν τις δικές τους δυσκολίες, παρά να έχουν κάποιον να τους υποδεικνύει συνεχώς τί να κάνουν και τι να μην κάνουν.
Αναρωτιόμαστε αν υπάρχουν κάποιοι κανόνες σχετικά με τη συγκεκριμένη θεραπεία και αν ναι, ποιοι είναι αυτοί. Η Δρ. Τζίνα Γκομέζ μας είπε:
Ο νούμερο 1 κανόνας είναι το «Δημιουργούμε πράγματα μαζί»! Εκτός από αυτό, η ομάδα πρέπει να αναπτύξει τους δικούς της κανόνες, οι οποίοι θα βοηθούν τα μέλη της να αισθάνονται ασφαλή και με αυτοπεποίθηση.
Η θεραπεία πορεί να εφαρμοστεί ατομικά ή και σε ομάδες. Ευκαιρίες για την ανάπτυξη της κοινωνικής ικανότητας δημιουργούνται με φυσικό τρόπο από τον θεραπευτή ο οποίος είναι παρών καθ’ όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού.
-Ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος του και πως συναναστρέφεται με τα παιδιά;
Ο ενήλικος θεραπευτής έχει διάφορους ρόλους. Πρώτον, είναι εκεί για όλα τα θαυμάσια και θετικά πράγματα που συμβαίνουν στην ομάδα, είτε όταν δημιουργείται ένα καταπληκτικό κτίριο από LEGO, είτε όταν περιμένουν υπομονετικά ή προσφέρουν βοήθεια σε έναν φίλο. Κάθε φορά που συμβαίνει κάτι σπουδαίο, ο ενήλικας το τονίζει στην ομάδα ενώ επίσης υποστηρίζει τα παιδιά με όποιες κοινωνικές δυσκολίες ή συγκρούσεις μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας. Ο θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να σκεφτούν τα συναισθήματά τους και να βρουν δικές τους λύσεις όταν αντιμετωπίζουν κοινωνικά προβλήματα επίλυσης προβλημάτων και στρατηγικές ρόλων που έχουν εργαστεί προηγουμένως στην ομάδα. Οι ενήλικες διαδραματίζουν συχνά έναν από τους οικοδομικούς ρόλους, συμμετέχουν με τα παιδιά και διευκολύνουν μαζί τους στις δραστηριότητες.
-Καλά όλα μέχρι εδώ. Υπάρχουν όμως κάποια επίσημα αποτελέσματα στα οποία μπορεί να στηριχθεί η συγκεκριμένη θεραπεία;
Μέχρι στιγμής, έχουν πραγματοποιηθεί περίπου 15 μελέτες, οι οποίες ερευνούν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας με βάση τα LEGO. Μια πρόσφατη ανάλυση αυτών των μελετών είπε ότι υπάρχουν κάποιες ενδείξεις πως η θεραπεία βοηθά τα παιδιά με αυτισμό στις κοινωνικές τους δεξιότητες και συμπεριφορές. Τα καλύτερα αποτελέσματα ήταν όταν η παρέμβαση παραδόθηκε από κλινικούς ή εκπαιδευτικούς επαγγελματίες. Από την άποψη των ελεγχόμενων μελετών, μερικές μελέτες μικρής κλίμακας έδειξαν ότι η θεραπεία συμβάλλει στη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων, της επικοινωνίας και της συμπεριφοράς στα παιδιά με αυτισμό (LeGoff, 2004, Owens et al., 2008). Πιο πρόσφατα, ένας εκπαιδευόμενος στην κλινική ψυχολογία εξέτασε τον αντίκτυπο της θεραπείας στην ψυχική υγεία των παιδιών (Nguyen, 2016). Αυτό που ανακάλυψε ήταν μια μείωση στο άγχος του χωρισμού και τo κοινωνικό άγχος μετά την παρέμβαση, καθώς και τα κέρδη κοινωνικών δεξιοτήτων.
Πρόσφατα, κι εγώ πραγματοποίησα μια έρευνα που έδειξε ότι από 122 επαγγελματίες που είχαν χρησιμοποιήσει τη θεραπεία, το 95% πιστεύει ότι είναι καλύτερη ή πολύ καλύτερη από άλλες μεθόδους (θεραπευτικές παρεμβάσεις) κοινωνικών δεξιοτήτων που είχαν δοκιμάσει. Πάνω από το 80%, θα το συνιστούσε σε οικογένεια ή φίλους που επηρεάζονται από δυσκολίες κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Πρέπει να διεξαχθούν πολύ περισσότερες έρευνες. Υπάρχουν πολλά ακόμα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν, όπως πόσο καιρό, πόσο συχνά, με ποιόν, ποιοί ενήλικες βοηθοί-συντονιστές της παρέμβασης, ποιοι πληθυσμοί. Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει καμμία έρευνα εκτός του πληθυσμού του αυτισμού. Είμαι ενθουσιασμένη που μια μεγάλη κλίμακας τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή βρίσκεται σε εξέλιξη στο Ηνωμένο Βασίλειο με τον καθηγητή Barry Wright στα Πανεπιστήμια York και Sheffield. Ανυπομονώ να δω ποια θα είναι τα αποτελέσματα όταν η μελέτη ολοκληρωθεί το 2020!
Τo 1ο σεμινάριο Bricks for Autism – LEGO®-based Therapy in Athens φιλοξενείται στις εγκαταστάσεις του Psychomotor Athens στα Βριλήσσια 18-19-20 Μαΐου 2018. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ
Σημείωση: Το λογότυπο LEGO® αποτελεί εμπορικό σήμα και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ανήκουν στον Όμιλο Εταιρειών LEGO®, ο οποίος δεν εξουσιοδοτεί, συνεργάζεται ή συμμετέχει με οποιοδήποτε τρόπο στις θεραπείες ή/και σε άλλα θεραπευτικά παιχνίδια και προγράμματα με μέσο τα τουβλάκια.
