Στη στήλη ”Πώς Έγραψα το Πρώτο μου Βιβλίο”, ζητώ από Έλληνες συγγραφείς να μου περιγράψουν τις αναμνήσεις τους για το πρώτο τους έργο, το βιβλίο που τους άλλαξε τη ζωή – και τους έκανε συγγραφείς.
Σήμερα καλεσμένος μας ο Αλέξανδρος Βιλδιρίδης
Πολύ συχνά συλλαμβάνω τον εαυτό μου να αναλύει όλα τα απίστευτα φαινόμενα που γνωρίζω ότι είναι μέρος του κόσμου μας. Φαινόμενα την ύπαρξη των οποίων αποδέχομαι, αυστηρά και μόνο επειδή τα παρατηρώ με τις αισθήσεις μου.
Καθημερινά, σε συνθήκες κατά τα άλλα ειρηνικές και σε κοινωνίες στις οποίες οι πεποιθήσεις δε διώκονται, οι άνθρωποι σκοτώνονται με την ιδιότητα του οπαδού. Αυτό είναι ένα γεγονός. Δεν μπορώ, όμως, να πιστέψω ότι σκοτώνονται ως οπαδοί αθλητικών ομάδων, δηλαδή για το ποια ομάδα χειρίζεται πιο επιδέξια μια μπάλα, συνήθως∙ δεν μπορώ να πιστέψω ότι σκοτώνονται ως οπαδοί θρησκειών, δηλαδή για την αλήθεια ή το ψεύδος παραφυσικών οντολογικών κρίσεων∙ και δεν μπορώ επίσης να πιστέψω ότι δεν σκοτώνονται, επαναλαμβάνω, ότι δεν σκοτώνονται, για την πολιτική φιλοσοφία.
Το παράδοξο γίνεται αντιληπτό τη στιγμή που κατανοεί κανείς τη σημασία της πολιτικής φιλοσοφίας. Στον χώρο αυτό δεν υπάρχει ακίνδυνη άποψη. Από τη φύση τους, οι ισχυρισμοί πολιτικής φιλοσοφίας είναι ισχυρισμοί για το πώς πρέπει να ζουν οι άλλοι. Είναι ισχυρισμοί για το τι θα πρέπει να επιτρέπεται να κάνει κανείς, με το σώμα του και το πνεύμα του. Είναι ισχυρισμοί για τον έλεγχο που θα πρέπει να υφίσταται κανείς από το κράτος. Είναι, γενικά, ισχυρισμοί για την ελευθερία. Κάθε πολιτική διαφωνία, απαραίτητα, είναι διαφωνία για την ατομική ελευθερία.
Πώς, λοιπόν, γίνεται, ακόμα και σε απρόοπτες συζητήσεις μεταξύ γνωστών και φίλων, να μη σκοτώνονται μεταξύ τους οι άνθρωποι, όταν πυρήνας κάθε διαφωνίας τους για την πολιτική φιλοσοφία είναι η ελευθερία των άλλων;
Τα απίστευτα, αυτά που εξαρτώνται από τις αισθήσεις για να γίνουν αποδεκτά, φυσικά και έχουν την εξήγησή τους, η οποία εξουδετερώνει ακαριαία όλα τα σαγηνευτικά τους στοιχεία. Ως οπαδοί, οι άνθρωποι δε σκοτώνονται στην πραγματικότητα για το ποια άτομα χειρίζονται καλύτερα μια μπάλα, αλλά επειδή γίνονται φανατικά μέλη ομάδων – το αντικείμενό τους θα μπορούσε να είναι και τα γραμματόσημα. Ως οπαδοί, οι άνθρωποι δε σκοτώνονται στην πραγματικότητα για την αλήθεια ή το ψεύδος οντολογικών κρίσεων, δηλαδή κρίσεων για το τι υπάρχει και τι όχι, αλλά επειδή γίνονται φανατικά μέλη ομάδων. Και ως οπαδοί, οι άνθρωποι δε σκοτώνονται για την πολιτική φιλοσοφία, μόνο και μόνο επειδή δεν αντιλαμβάνονται τι είναι στην πραγματικότητα ένας ισχυρισμός πολιτικής φιλοσοφίας. Οι διχογνωμίες πολιτικής φιλοσοφίας, μολονότι αφορούν την ελευθερία των άλλων, παραμένουν πάντα θεωρητικές διχογνωμίες∙ απαιτείται σπάνια αναλυτική προσήλωση και πάθος για να αισθανθεί κανείς πραγματικά ότι ο άνθρωπος με τον οποίο διαφωνεί επιχειρεί, έστω και θεωρητικά, να εξουσιοδοτήσει το κράτος να τον διατάξει τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει με το σώμα, το πνεύμα και τον χρόνο του. Το δηλητηριώδες θράσος των ισχυρισμών πολιτικής φιλοσοφίας λανθάνει.
Απαιτείται ορισμένες φορές – περισσότερες από αυτές που πιστεύουμε – σπάνια αναλυτική προσήλωση για να αντιληφθεί κανείς τι σημαίνει πραγματικά αυτό που λέει ο ίδιος, αλλά και τι σημαίνει πραγματικά αυτό που του λένε οι άλλοι. Και αυτό είναι άλλο ένα απίστευτο γεγονός, άλλο ένα σύνηθες περιστατικό αληθινής μαγείας.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο παθιάστηκα εξ’ αρχής με την πολιτική φιλοσοφία. Κατανόησα τι πραγματικά σήμαιναν τα λεγόμενα όλων των ισχυριζόμενων, εξεπλάγην με τον αριθμό τους, αλλά και με τη γενικότερη τάση που έχω παρατηρήσει ανάμεσα στους ανθρώπους να θεωρούν αθώα, συνηθισμένη και φυσιολογική την πολιτική διαφωνία.
Από όλες, σχεδόν, τις φράσεις που ακούω συχνά, απεχθάνομαι περισσότερο την «Ας συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε», η οποία θεωρώ ότι είναι προκλητικά ανάρμοστη στα περισσότερα γνωστικά πεδία, πόσο μάλλον σε αυτό της πολιτικής φιλοσοφίας, όπου οι διαφωνίες αφορούν την ατομική ελευθερία. Ας συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε σε τι; Στον βαθμό που θεωρεί ο καθένας ότι πρέπει να είμαστε ελεύθεροι; Δεν είναι εντελώς σαχλή, δειλή και γενικά ανάρμοστη η συγκεκριμένη δήλωση;
Το πάθος και η οργή, λοιπόν, με οδήγησαν στη συγγραφή του πρώτου μου βιβλίου. Πάθος, επειδή κατανοώ τι σημαίνουν οι ισχυρισμοί πολιτικής φιλοσοφίας. Επειδή κατανοώ ότι η άποψη στον χώρο της πολιτικής φιλοσοφίας είναι στην πραγματικότητα διαταγή. Και οργή – δημιουργική – επειδή βλέπω ότι τα παραπάνω δεν είναι κατανοητά. Επειδή ο κόσμος ανέχεται με μεγάλη ευκολία τις διαταγές. Και επειδή διαπιστώνω πραγματικά ότι οι σωστές απαντήσεις στα θεμελιώδη ζητήματα πολιτικής φιλοσοφίας, μολονότι απλούστατες και περίοπτες, δεν είναι δημοφιλείς. Υπάρχει, λοιπόν, ορθή πολιτική άποψη ή, εναλλακτικά, υπάρχουν ορθές διαταγές. Στο βιβλίο αυτό έχω αποτυπώσει τη μεθοδολογία για τη διάγνωσή τους, αλλά και τη, σχεδόν ομαλή, συλλογιστική πορεία που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υφίστανται.
Ποτέ δε μου άρεσε η λογοτεχνία, έχω, δε, με τα χρόνια αναπτύξει Ιδιαίτερη απέχθεια, που προσεγγίζει το μίσος, προς την ποίηση. Ό,τι άσχημο έχω βρει συνυφασμένο με τη διαδικασία της έκδοσης ενός βιβλίου – την αυτοπροβολή, τη ματαιοδοξία, την απαίσια απομάκρυνση από την ουσία του βιβλίου – το βλέπω σχεδόν σε κάθε ποιητική συλλογή. Για τον λόγο αυτό, δεν περίμενα ποτέ ότι θα γράψω κάποια μέρα και ο ίδιος βιβλίο. Ακριβώς επειδή αισθάνομαι μια μικρή ανασφάλεια κάθε φορά που αναλύω την απέχθειά μου αυτή για τη λογοτεχνία, μια ανασφάλεια που γνωρίζω ότι είναι περιττή και δεν πηγάζει από κάποια προσωπική μου διάσταση με τη λογική, θεωρώ κατά μία έννοια καθήκον μου να ανακοινώσω την απέχθειά μου αυτή. Είμαι βέβαιος ότι τη συμμερίζονται πολλοί μορφωμένοι άνθρωποι και σκεπτόμενοι άνθρωποι.
*Η «Ορθή Ψήφος» κυκλοφορεί ήδη διαδικτυακά από τις εκδόσεις Ι.ΣΙΔΕΡΗΣ. Το βιβλίο είναι διαθέσιμο εδώ.