σε ,

Φιλία, έρωτας και προδοσία | Μια ψυχοθεραπεύτρια απαντά στις απορίες μας

Στο ντιβάνι της Νάσιας

2 9
Η Νάσια Ευθυμιοπούλου

Στην πρώτη συνεδρία μας με τη Νάσια Ευθυμιοπούλου* μετά από διάφορα ερωτήματα καταλήξαμε στο «το να είσαι καλά είναι κάτι που μαθαίνεται».

Αυτή τη φορά μιλάμε για τις ανθρώπινες καθημερινές, σχέσεις

Αθήνα, 13 Οκτωβρίου 

Τρίτη συνεδρία – Φιλία 

Τι είναι αυτό που συμβαίνει πραγματικά με το κοινωνικό φαινόμενο της φιλίας; Αποκτούμε φίλους από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, άλλοι μετρούν φιλίες 50 χρόνων και άλλοι αποχαιρετούν στενούς φίλους σε μια προσπάθεια να εξελίξουν τη ζωή και τον εαυτό τους. Πιάνουμε συχνά τον εαυτό μας να μιλάμε με νέους ανθρώπους στην καθημερινότητά μας για προβλήματα που μας απασχολούν και δεν προλαβαίνουμε να μοιραστούμε με φίλους. Εκείνη, όμως, τη στιγμή που γελάσαμε πολύ γιατί γλιστρήσαμε στην Πατησίων ή όταν πονέσαμε πολύ γιατί προδοθήκαμε από ένα δικό μας άνθρωπο θέλαμε να τη μάθει πρώτα εκείνος ο φίλος που γέμισε δάκρυα από τα γέλια ή την ενσυναίσθηση στο άκουσμά της.

-Είπαμε ότι «το να είσαι καλά, μαθαίνεται», ότι το well being μας εξελίσσει, τι γίνεται με τις ανθρώπινες, καθημερινές σχέσεις; Πώς μαθαίνεται η διαχείρισή τους; 

Το να μάθω να σχετίζομαι σαν ενήλικας χρειάζεται προσπάθεια, αυτοσυγκράτηση, επίγνωση και να μπορώ να αποδέχομαι πως δεν γίνεται να συμφωνούμε όλοι με όλα και πως αυτό είναι εντάξει. Για μένα τρία πράγματα είναι σημαντικά. Να ξέρουμε τι σημαίνει για τον συνομιλητή μας αυτό για το οποίο συζητάμε, για παράδειγμα εάν θέλουμε να μιλήσουμε για την επιτυχία είναι σημαντικό να ξέρουμε τι είναι για εκείνον η επιτυχία. Να ακούμε χωρίς να ερμηνεύουμε και να μην παίρνουμε τα πάντα προσωπικά και κατάκαρδα. Συνήθως, τα πράγματα έχουν να κάνουν μ’ εμάς πολύ λιγότερο απ’ ό,τι νομίζουμε.

-Κατά τη διάρκεια της ζωής μας, κάνουμε φιλίες κατά συνθήκη, ίδιο σχολείο, ίδια γειτονιά, αργότερα σπουδές, χώρος εργασίας. Κάποιες διαρκούν και είναι ακλόνητες, κάποιες όχι. Πως μπορείς να διατηρήσεις μια φιλία ενώ εσύ αλλάζεις; 

Το να διατηρήσουμε μια φιλία ενώ βρισκόμαστε σε διαφορετικά στάδια ζωής ή βιώνουμε μια αλλαγή δεν είναι εύκολο. Χρειάζεται να το θέλουν και οι δυο και να είναι διατεθειμένοι να επανατοποθετηθούν με υπομονή, κατανόηση και ειλικρίνεια. Ο περιορισμένος χρόνος, η δουλειά, τα παιδιά δεν είναι τα μοναδικά θέματα και πολλές φορές χρησιμοποιούνται ως δικαιολογία. Το αναφέρω αυτό γιατί τα τελευταία χρόνια πολλές φιλίες δεν μπόρεσαν να συνεχιστούν εξαιτίας οικονομικών δυσκολιών οι οποίες επηρέασαν τις κοινές δραστηριότητες και τη συχνότητα των συναντήσεων. Αρκέτες φιλίες «πεθαίνουν» γιατί δεν είμαστε ειλικρινείς για το τι μας συμβαίνει, για το τι χρειαζόμαστε από τον άλλον και τι μπορούμε να δώσουμε. Αυτού του είδους η επανατοποθέτηση είναι απαραίτητη όχι μόνο για να βρούμε λύση ή να συμβιβαστούμε αλλά θα βοηθήσει στην αποφυγή παρεξηγήσεων ή συγκρούσεων.

Screenshot 5 8

-Από την άλλη, υπάρχουν άνθρωποι που διατηρούν φιλίες σε διάφορα μέρη του κόσμου ή επιθυμούν να κάνουν συνεχώς νέες φιλίες. Τι συμβαίνει εκεί; 

Η επιθυμία μας να ανήκουμε και να κοινωνικοποιούμαστε είναι βασική ανθρώπινη ανάγκη μαζί με την τροφή, τον ύπνο και την ασφάλεια. Καλλιεργώντας φιλίες χωρίς απαραίτητα να υπάρχει μεγάλη εγγύτητα μας δίνεται η ευκαιρία να δημιουργούμε χρήσιμα μικρά δίκτυα. Μπορούμε να έχουμε φίλους ή γνωστούς σε διαφορετικά πλαίσια που προσθέτουν νόημα στη ζωή μας με διαφορετικό τρόπο. Έρευνες έχουν δείξει πως η ικανοποίησή μας αυξάνεται όταν ανταλλάζουμε μερικές κουβέντες με ανθρώπους που βλέπουμε συχνά ή συμμετέχουμε μαζί σε μια ομάδα. Η τακτική αλληλεπίδραση με τον κύριο και το σκυλάκι του στο πάρκο ή με τη στρατιωτικό συναθλήτρια στο crossfit, μας προσφέρουν μοναδική ευκαιρία να δούμε και μια άλλη οπτική στα πράγματα και να γνωρίσουμε ανθρώπους που δεν φανταζόμασταν πως έχουμε κάτι κοινό.

-Για μένα φιλία είναι μια σταθερά, που όσο κι αν έχεις απομακρυνθεί λόγω συνθηκών επανέρχεσαι. Είναι βαθειά εκτίμηση και ριζωμένος σεβασμός. Πως ορίζεται η φιλία; 

Ξέρετε, δεν υπάρχει συγκεκριμένος ορισμός και αυτό γιατί για τον καθένα είναι κάτι διαφορετικό. Όπως είπατε περιλαμβάνει εκτίμηση, σεβασμό, αποδοχή. Ο φίλος αντέχει να σε βλέπει να κλαις, νιώθεις ασφαλής όταν του δείχνεις όλη σου την ευαλωτότητα, δεν φοβάται όταν θυμώνεις και συμμετέχει αληθινά στη χαρά σου. Όταν κάνεις λάθος στο επισημαίνει με τρόπο που ξέρεις ότι υπάρχει νοιάξιμο, όταν φοβάσαι να πας στο γιατρό έρχεται μαζί σου, μπορεί να περνάτε χρόνο μαζί χωρίς να μιλάτε και να νιώθετε άνετα, παίρνει πάντα το μέρος σου όταν ειπωθεί κάτι για σένα ειδικά όταν δεν είσαι μπροστά.

-Πολλοί άνθρωποι θα κάνουν λόγο και για προδοσία στη φιλία. Τι συναισθήματα βιώνουν σε τέτοιες περιπτώσεις και πώς κανείς μπορεί να προστατέψει τον εαυτό του;

– Όταν αρχίσουμε να αμφιβάλλουμε για την ακεραιότητα, την ειλικρίνεια, τα κίνητρα και την πίστη του άλλου τότε υπάρχουν ελάχιστα που μπορεί να γίνουν για να αποκατασταθεί μια ρήξη. Πολλές φορές η αφήγηση των δυο πλευρών για το τι συνέβη είναι τόσο διαφορετική που είναι σαν δυο άνθρωποι να μη μιλάνε πια την ίδια γλώσσα. Στην αρχή κυριαρχεί ο θυμός και η απογοήτευση. Αργότερα μένουμε μ’ ένα ισχυρό μείγμα απώλειας, μπερδέματος και αμφιβολίας. Δυστυχώς σε τέτοιες περιπτώσεις πολύ δύσκολα μπορεί να υπάρξει ένα κλείσιμο με ενήλικο τρόπο. Μάλιστα με τα τόσα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πολλές φορές υπάρχουν και παράπλευρες απώλειες με κοινούς φίλους ή συνεργάτες. Εάν δεν καταφέρουμε να κλείσουμε, να αποχαιρετήσουμε τον φίλο μας θα ήταν καλό για εμάς να κάνουμε την αυτοκριτική μας, να εξετάσουμε τις προσδοκίες μας και να αναλογιστούμε τους περιορισμούς που έχουμε οι άνθρωποι. Είναι επίσης σημαντικό να μην ξεχνάμε πως η διάλυση μιας φιλίας είναι ένα πολύ επώδυνο γεγονός και χρειάζεται χρόνος για να μπορέσουμε να το τακτοποιήσουμε μέσα μας.

Screenshot 7 5

-Η φιλία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο ακόμα και στις ερωτικές σχέσεις. «Ερωτεύτηκα τον κολλητό μου». «Δεν μπορώ να σε δω φιλικά» ή το χιλιοειπωμένο «Δεν υπάρχει φιλία μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας». Τι γίνεται λάθος εδώ; 

Εάν δεν υπάρχει ερωτική επιθυμία μπορεί να υπάρξει μια δυνατή και βοηθητική και για τους δυο φιλία. Για το «ερωτεύτηκα τον κολλητό μου» έχω επιφυλάξεις κατά πόσο ισχύει. Όταν γνωρίζουμε έναν άνθρωπο και έχουμε κοινά, περνάμε καλά, και νιώθουμε οικειότητα υπάρχει ένας ενθουσιασμός που εύκολα μπορεί να μας μπερδέψει και να μεταφραστεί ως έρωτας. Πιστεύω πως πολύ δύσκολα ερωτευόμαστε ξαφνικά έναν στενό μας φίλο. Το να μην μπορούμε να δούμε φιλικά κάποιον είναι μια καθαρή δήλωση που πρέπει να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη μας. Για τη δική μας ευημερία είναι καλό τη στιγμή που καταλαβαίνουμε πως έχουμε ρομαντικές προσδοκίες από κάποιον άνθρωπο -ο οποίος δεν ανταποκρίνεται με τον τρόπο που θα θέλαμε- να αλλάξουμε πλεύση και να μην βάλουμε τον εαυτό μας σε αναμονή μήπως και αλλάξει κάτι.

-Φιλία, ποσότητα εναντίον ποιότητας. «Οι φίλοι είναι μετρημένοι στα δάχτυλα ενός χεριού», «Δύο, το πολλοί καλοί φίλοι». Η πραγματική φιλία έχει όριο δεν μπορεί να διευρύνεται; 

Στη δεκαετία του ’90, ο ανθρωπολόγος Ρόμπιν Ντάνμπαρ παρατήρησε μια συσχέτιση μεταξύ του μεγέθους του εγκεφάλου και των κοινωνικών σχέσεων. Η έρευνα έδειξε ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο εγκέφαλος ενός ζώου, τόσο μεγαλύτερη είναι και η κοινωνική ομάδα του. Ανέπτυξε, λοιπόν, μια φόρμουλα για να υπολογίσει ένα κατά προσέγγιση ποσοστό βασισμένο στο μέγεθος του εγκεφάλου και έπειτα εφάρμοσε αυτά τα ευρήματα σ’ έναν ανθρώπινο. Σύμφωνα με αυτή την έρευνα -αργότερα ακολούθησαν και άλλες οι οποίες επιβεβαίωσαν τα ευρήματά της- οι άνθρωποι μπορούμε να έχουμε έναν περιορισμένο αριθμό ατόμων -150 ήταν το νούμερο- στον περίγυρό μας λόγω του μεγέθους του εγκεφάλου μας. Βεβαίως, κάθε ένας απ’τους 150 ανθρώπους είναι «στρωματοποιημένος» σύμφωνα με το επίπεδο εγγύτητας και το συναισθηματικό βάθος που μοιραζόμαστε. O Ντάνμπαρ ισχυρίζεται πως ο πολύ στενός μας κύκλος περιλαμβάνει πέντε άτομα. Εάν λάβουμε υπόψη τα παραπάνω, μπορούμε να πούμε πως οι ουσιαστικά στενοί φίλοι που προβλέπουν με μεγάλη ακρίβεια τις αντιδράσεις μας και γνωρίζουν αρκετά προσωπικές λεπτομέρειες της ζωής μας, είναι όντως μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού.

-Κάποιοι άνθρωποι μένουν φίλοι με τους ανθρώπους που έχουν υπάρξει ερωτικοί σύντροφοι. Αυτό είναι υγιής εξέλιξη μιας σχέσης; Και γιατί δεν μπορούν να το κάνουν όλοι; 

Δεν έχει να κάνει με το εάν είναι υγιές αλλά κατά πόσο είναι εφικτό κάτι τέτοιο, ειδικά τον πρώτο καιρό. Την αγάπη που ακόμα μπορεί να νιώθουμε για έναν άνθρωπο δεν γίνεται να την αντικαταστήσουμε με τη φιλία -εκτός εάν υπάρχουν παιδιά ή σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις-. Ιδιαίτερα εάν απ’τη μια πλευρά υπάρχουν ακόμα αισθήματα το βήμα από ερωτικό σύντροφο σε φίλο είναι μια ταπεινωτική υποβάθμιση και αυτό γιατί κάθε φορά που θα συναντιούνται, ο ένας απ’τους δυο θα ελπίζει πως όλα θα ξαναγίνουν όπως πριν και όσο η προσδοκία ματαιώνεται θα στεναχωριέται, θα θυμώνει και θα είναι εκείνος που μπερδεύει την ελπίδα με την ψευδαίσθηση. Αυτός δεν είναι τρόπος να αποκτήσουμε φίλους. Η ιδέα να προσπαθήσουμε να γίνουμε φίλοι μ’ έναν πρώην σύντροφο είναι μια σχεδόν συγκινητική προσπάθεια να τιμήσουμε τις καλύτερες πλευρές μιας σχέσης στην οποία δύο άνθρωποι επένδυσαν, αλλά ουσιαστικά υποτιμάει την έννοια της πραγματικής φιλίας.

Screenshot 3 7

-Η φιλία είναι ένα ανεξερεύνητο ακόμα κοινωνικό φαινόμενο. Συχνά παίρνει τη μορφή μια σύγχρονης οικογένειας. Είναι έτσι; Πώς κλείνουμε το κεφάλαιο περί φιλίας; 

Απορρίψεις που έχουμε βιώσει απ’την οικογένεια, φοβισμένες, αστείες και ευάλωτες πλευρές μας που έχουν δει και καταλάβει μόνο στενοί μας φίλοι, μας δίνουν την αίσθηση, την περηφάνια και τη σιγουριά πως είναι η νέα μας οικογένεια. Μια οικογένεια που επιλέξαμε και μας επέλεξαν γι’αυτό που είμαστε. Απ’την άλλη, το να λέμε πως οι φίλοι μας είναι η οικογένειά μας πιστεύω πως βοηθάει να καλλιεργηθεί μια ψευδαίσθηση ελέγχου. Δηλαδή έχω πληγωθεί απ’την οικογένειά μου οπότε τώρα, ως ενήλικας έχω τη δυνατότητα να επιλέξω και να φτιάξω την ιδανική οικογένεια που δεν είχα. Η αλήθεια είναι πως με την οικογένεια υπάρχουν δεσμοί αφοσίωσης διαφορετικής απ’της φιλίας και αυτό γιατί κάθε γενιά συνδέεται με την προηγούμενη και την επόμενη, κάτι που δεν συμβαίνει με τη φιλία. Όμως και οι δυο εμπίπτουν στην ίδια κατηγορία: «Οι δικοί μου άνθρωποι». Λέω να κλείσουμε με μια ρήση του Κικέρωνα «Η φιλία κάνει την ευτυχία ακόμη μεγαλύτερη και τη δυστυχία λιγότερο οδυνηρή».

*Η Νάσια Ευθυμιοπούλου είναι Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια και πιστοποιημένη σύμβουλος Gestalt σε οργανισμούς και επιχειρήσεις. Περισσότερα στο efthimiopoulou.wordpress.

Η ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ:

Πώς να κάνουμε μια αλλαγή στη ζωή μας και να πετύχουμε ένα στόχο; | Μια ψυχοθεραπεύτρια απαντά στις απορίες μας

0 Comments
Ενσωματωμένα σχόλια
Δείτε όλα τα σχόλια

Τα Μικροπράγματα στο inbox σου!