Λώρη Κέζα: «Η πρώτη μου κίνηση ήταν να προσκαλώ σε γεύμα το μηνυτή μου»

Ο ήρωας του πρώτου μυθιστορήματος της Λώρης Κέζα «Ζουρ Φιξ» είναι ο Ιωσήφ Ρεμούνδος ένας συνταξιούχος βιοτέχνης που ζει στην Αθήνα της κρίσης και αδυνατεί να πληρώσει τους φόρους του. Το τυχερό του είναι ότι έχει τρεις γυναίκες στη ζωή του, που τον παρηγορούν καθεμία με τον τρόπο της. Η σύζυγός του, μονίμως απασχολημένη με το Λύκειο των Ελληνίδων, η κόρη του, παντρεμένη με χίπστερ και η ερωμένη του, πρόθυμη για κάθε σεξουαλική ακρότητα. Στη ζωή του μπαίνουν αναπάντεχα πέντε ακόμα γυναίκες, μια συντροφιά που πίνει τον καφέ της κάθε Πέμπτη στο Zonars και τις οποίες συνηθίζει να κρυφακούει.

Ο Ρεμούνδος αναπολεί τη ζωή του και μαζί με την ατομική του ανάπτυξη οι αναγνώστες παρακολουθούν την ανάπτυξη της χώρας αλλά και την πτώση της. Ταυτόχρονα παρατίθενται πολλά γεγονότα που είναι χαρακτηριστικά της κρίσης, όπως φαραωνικά έργα που έμειναν ατελείωτα, σκάνδαλα χρηματισμού, εξαπατήσεις, καταστροφές ιστορικών επιχειρήσεων αλλά και πτώση νεόπλουτων. Η ιστορία της Αθήνας ξεδιπλώνεται μέσα από την ιστορία των ανθρώπων της, μέσα από αληθινά πρόσωπα και από επινοημένους χαρακτήρες.

Η Κέζα μας μίλησε, απ’ το Μόντρεαλ του Καναδά όπου και ζει πλέον, για το νέο βιβλίο της, την πολιτική της Ελλάδας, και την εμπειρία της απ’ τη δημοσιογραφία.

– Καταρχάς μπράβο για την κυκλοφορία του πρώτου σου μυθιστορήματος ενηλίκων. Το βρήκα εξαιρετικά δυνατό. Ήταν απ’ τα λίγα είδη γραψίματος που δεν είχες δοκιμάσει δημοσίως;

Χαίρομαι που το βρήκες “δυνατό”_ ωραίος χαρακτηρισμός για βιβλίο. Είναι πράγματι το πρώτο μυθιστόρημα ενηλίκων που έγραψα αν και έχω την αίσθηση ότι σε όλα τα είδη που καταπιάστηκα υπάρχει κοινό νήμα, η εμμονή μου με το ρυθμό κάθε φράσης και το μεικτό λεξιλόγιο. Μου αρέσει να συνυπάρχουν αρχαιοπρεπείς εκφράσεις με παλιομοδίτικη αργκό και αγγλικές λέξεις με ελληνικούς χαρακτήρες. Μου αρέσει επίσης να εστιάζω στη λεπτομέρεια, να πιάνομαι από το μικρό και να ανοίγω την οπτική σιγά σιγά. Το κάνω στην αρθρογραφία, το εφάρμοσα στα παιδικά μυθιστορήματα και τώρα στο “Ζουρ φιξ”.

– Πώς αποφάσισες να το γράψεις και πώς βίωσες τη διαδικασία;

Έγραφα όλα τα χρόνια της κρίσης έξι πολιτικά άρθρα την εβδομάδα. Καθώς τα θέματα επανέρχονταν, είχα αρχείο με πληροφορίες ταξινομημένες, για παράδειγμα “σκάνδαλο υποβρυχίων” ή “γήπεδο Παναθηναϊκού”. Μου άρεσε μέσα από τα άρθρα να περνάω την ουσία χωρίς πολλά λόγια, με τις κατάλληλες λέξεις και με υπονοούμενα να φωτίζω πτυχές, αποφεύγοντας τον κίνδυνο των αγωγών. Κάποια στιγμή σκέφτηκα να συγκεντρώσω σε ένα τόμο όλες αυτές τις ιστορίες που δείχνουν την παράνοια της οικονομικής κρίσης. Δηλαδή η αρχική σκέψη ήταν να γράψω non fiction για ζητήματα που μας οδήγησαν στη χρεωκοπία και για διάφορες παθογένειες. Ένα κεφάλαιο θα αφορούσε τρεις γενιές Παπανδρέου υπόσχονταν να μεταφέρουν το νερό του Αχελώου από τον ένα νομό στον άλλο. Πόσο φαραωνική υπόσχεση, πόσο φαιδρό να εκλέγονται οι πρωθυπουργοί με κληρονομικό δικαίωμα, πόσα λεφτά φαγώθηκαν! Και όλα αυτά για να μην γίνει το έργο ποτέ.

Προτίμησα τελικά τη μυθοπλασία. Ήθελα να βρω έναν ήρωα που να τα έχει ζήσει όλα αυτά οπότε η επιλογή του συνταξιούχου κατασκευαστή κουμπιών ως κεντρικού χαρακτήρα με διευκόλυνε. Είναι συνετός επαγγελματίας, νοικοκύρης αλλά άπληστος με τις γυναίκες. Τα ιστορικά γεγονότα που μας απασχολούν είναι κάπου στο βάθος της οικογενειακής και της ερωτικής του ζωής. Μου είπαν κάποιοι αναγνώστες ότι το βιβλίο έχει δυσανάλογα πολλές τολμηρές σκηνές αλλά αυτό το αποτέλεσμα ήθελα, να είναι η χαρά των λιμπερτίνων.

– Οι τολμηρές ερωτικές σκηνές είναι πράγματι άφθονες και λεπτομερείς. Νιώθεις άβολα αν θεωρηθούν σελίδες πορνογραφίας;

Είναι περιγραφές ρεαλιστικές, όπως γράφω για δυο άτομα που μοιράζονται ένα γεύμα. Μιλάω για χειρονομίες, για σημεία στα σώματα, για πρακτικές. Δεν υπάρχει όμως καμία βωμολοχία, είναι όλα με λεπτότητα γραμμένα. Επιπλέον δεν είχα την πρόθεση να ερεθίσω τον αναγνώστη ενώ η πρόθεση της πορνογραφίας είναι ακριβώς αυτή. Στο Ζουρ φιξ παρακολουθούμε τα πρόσωπα στην καθημερινότητά τους και αυτή περιλαμβάνει μαζί με άλλες δραστηριότητες και σωματική επαφή. Με ιδιαιτερότητες και με ποικιλία. Υπάρχει άνδρας ο οποίος δεν μπορεί να ολοκληρώσει με διείσδυση και καταφεύγει στον αυνανισμό μπροστά στη σύντροφό του. Δηλαδή δεν παρουσιάζω μια ονειρική εικόνα όπου δυο παρτενέρ έχουν ταυτόχρονο οργασμό σε ιεραποστολική στάση.

– Τα πραγματολογικά στοιχεία παίζουν μεγάλο ρόλο στην πλοκή, αλλά και στην αναγνωστική απόλαυση. Πώς τα χειρίστηκες; Βρήκες το μπελά σου με κάτι που έγραψες;

Τα πραγματολογικά στοιχεία προέρχονται από δημοσιευμένα κείμενα δηλαδή πέρασαν από επαγγελματικό φίλτρο. Όταν αναφέρομαι στο Βγενόπουλο ή στον Τσοχατζόπουλο, γράφονται μόνο αλήθειες. Βεβαίως κάποια από τα αληθινά πρόσωπα με δευτεραγωνιστικό ρόλο εμφανίζονται σε επινοημένες σκηνές. Ο Άδωνις Γεωργιάδης κάνει σεξ στην κουζίνα ως φοιτητής και αναφέρω ότι τότε δεν του είχε μιλήσει κανείς για γυναικεία ικανοποίηση. Ελπίζω να μην θίγεται κανείς από τέτοια αθώα σχόλια.

Ιωσήφ Ρεμούνδος

Κάποιοι κοιτούν τη θάλασσα, κάποιοι το εξώφυλλο, εμένα το βλέμμα στέκεται στον αντίχειρα αυτού του χεριού που κάπου στο Ρόδο με αγγίζει.

– O Ιωσήφ Ρεμούνδος έχει και Facebook στο οποίο γράφει συχνά. Πόσο απ’ τον εαυτό σου έβαλες και συνεχίζεις να βάζεις σ’ αυτόν;

Δεν θα έγραφα ως γυναίκα του 21ου αιώνα τα συντηρητικά, πατριαρχικά σχόλια του ήρωα. Σε κάθε φράση που αναρτάται στη σελίδα του Ιωσήφ Ρεμούνδου, αντανακλάται κάτι από τη δική του προσωπικότητα. Φλερτάρει και γίνεται αρεστός μέσα από φιλοφρονήσεις. Ταυτόχρονα έχει όλα τα στραβά ενός νάρκισσου. Το προφίλ του στο facebook είναι πιστευτό επειδή υπάρχουν φωτογραφίες από τα μέρη όπου έζησε, τα οποία είναι πραγματικά και τα φωτογράφησα. Το σπίτι της νονάς του είναι υπαρκτό διαμέρισμα, Επτανήσου και Φωκίωνος Νέγρη γωνία. Παρά το γεγονός ότι είναι εκείνος που με απασχόλησε περισσότερο, ταυτίζομαι πιο πολύ με τα άλλα πρόσωπα. Υπάρχουν δέκα γυναικείες φιγούρες στις οποίες βρίσκω αποσπασματικά κομμάτια του εαυτού μου.

Ιωσήφ Ρεμούνδος

Οι φιλοφρονήσεις στις μέρες μας θεωρούνται παρενόχληση ή σεξιστική επίθεση αλλά θα το πω. Είναι υπέρκομψη κσι γοητευτική κσι θα ήθελα πάρα πολύ να είμαι σύνοδος Της, μόνιμος ή ευκαιριακός…

– Σε θυμάμαι στο Βήμα να γράφεις για βιβλία και να σχολιάζεις συγγραφείς θυμάμαι το λογοτεχνικό περιοδικό σου ‘Να Ένα Μήλο’ στο οποίο συγκέντρωνες κείμενα σημαντικών λογοτεχνών της νεότερης γενιάς… Και τώρα είσαι η ίδια η συγγραφέας που διαβάζεται απ’ τους αναγνώστες και σχολιάζεται από κριτικούς και λογοτέχνες. Πες μου τις σκέψεις σου, τώρα που βρίσκεσαι στην απέναντι όχθη.

Δεν μπορούμε να αρέσουμε σε όλους ούτε στους αναγνώστες ούτε στους κριτικούς. Λαμβάνω θετικά μηνύματα, λαμβάνω και μηνύματα με επιφυλάξεις, κυρίως για τις ερωτικές σκηνές. Αυτή τη στιγμή δεν έχει γραφτεί κάποια κριτική, δεν έτυχε, αλλά θα ήταν καλοδεχούμενη μια αξιολόγηση. Δηλαδή αν κάποιος κριτικός γράψει ότι έχω κάνει μια σειρά από λάθη, ότι δεν είναι αληθοφανείς οι χαρακτήρες, ότι υπάρχει πρόβλημα δομής, ότι υπάρχει ασυνέπεια, πιθανότατα να έχει δίκιο. Δεν θα το γράψει επειδή με μισεί ή επειδή ο εκδότης του κάποτε είχε μια ερωμένη που ήταν συμμαθήτρια με τη θεία μου και υπάρχει από τότε παρεξήγηση και ήρθε η ώρα της εκδίκησης. Συχνά οι συγγραφείς κάνουν τέτοια σενάρια με σύνδρομο καταδίωξης αντί να πιάσουν το βιβλίο και να αναρωτηθούν μήπως η κρίση ευσταθεί.

– Όχι ότι δε μπορώ να φανταστώ, αλλά έτσι για τα πρακτικά, γιατί έφυγες απ’ την Ελλάδα;

Οι λόγοι ήταν κυρίως επαγγελματικοί και οικονομικοί. Μειώθηκε δραματικά το εισόδημά μου. Επίσης η ζωή στην Αθήνα είχε γίνει αφόρητη. Κατέβαινα τα πρωινά και ντρεπόμουν να πατώ τα λερά πεζοδρόμια της Κυψέλης, με έπιανε απελπισία από την αναρχία και τη βία της καθημερινότητας. Στη βία βάζω και τις απότομες συμπεριφορές, ότι είναι ο κόσμος αγριεμένος και έτοιμος για καυγά.

– Είχες κάποια σχέση με τον Καναδά;

Γεννήθηκα στο Μόντρεαλ από πατέρα Έλληνα και μητέρα Γαλλοκαναδή. Είναι όλα εύκολα, τουλάχιστον για όσους έχουμε την υπηκοότητα. Στην επαφή με τον δημόσιο τομέα υπάρχουν ανθρώπινες συμπεριφορές, εξυπηρέτηση και σαφήνεια. Με το χιούμορ χρειάστηκε λίγο να μαζευτώ καθώς πολλά από τα ελληνικά αστεία θεωρούνται εδώ ατοπήματα, παραβίαση του ατομικού χώρου ή παραβίαση αρχών. Γενικά όμως είμαι καλύτερα εδώ. Επέστρεψα πριν ενάμιση χρόνο και νιώθω ότι δεν είχα φύγει ποτέ.

Ιωσήφ Ρεμούνδος

Συμβουλή #21 Προσκαλούμε στο σπίτι μας μόνο άτομα που το αξίζουν πραγματικά. Για όσους είναι έτσι κι έτσι, υπάρχουν εστιατόρια (αντί να τους κάνουμε το τραπέζι) και ξενοδοχεία (αντί να τους κάνουμε…

– Πώς είναι η ζωή σου τώρα;

Έχω τη συναρπαστική ζωή μια χωρισμένης μαμάς που ανακαλύπτει λίγο πριν κοιμηθεί ότι δεν υπάρχουν καθαρές κάλτσες για το σχολείο και πρέπει να τις πλύνει στο χέρι. Έχω τη ρουτίνα μου. Δουλεύω σε γραφείο με ωράριο, έχω ελάχιστες παρέες, πίνω πράσινο τσάι, βγαίνω καθημερινά για μια ώρα περπάτημα, διαβάζω και γράφω. Είχα ανάγκη την ηρεμία και το χιόνι με βοηθά πολύ. Έχει μια γαλήνη το χιόνι.

– Όταν έγραφες για πολιτική στην Ελλάδα φαντάζομαι πως υπήρχαν πολλά που δεν σε άφηναν να πεις.

Στο Βήμα δεν είχα ποτέ έλεγχο. Ως πολιτική αρθρογράφος έγραφα αυτά που ήθελα χωρίς να αφαιρείται ούτε μια φράση. Δεν μου έδωσαν ποτέ κατευθυντήρια γραμμή ούτε μου έκαναν ποτέ παρατήρηση για τις αγωγές και μηνύσεις που έπρεπε να χειριστούν εξαιτίας μου. Απολάμβανα μια ελευθερία στο πλαίσιο μιας μεγάλης εκδοτικής επιχείρησης που έχει νομική υπηρεσία που στηρίζει τον συντάκτη της. Ίσως να ήμουν και ένα εναλλακτικό άλλοθι, να υπάρχει και η διαφορετική άποψη για ποικιλία.

– Τώρα που είσαι μακριά έχω την αίσθηση πως νιώθεις πιο ελεύθερη να μιλήσεις. Διάβασα ένα στάτους σου που φωτογράφιζες τον Καμμένο ως αλκοολικό. Δεν τον φοβάσαι;

Γιατί ο Καμμένος; Δεν έγραψα πουθενά το όνομα ή το αξίωμα. Χαίρομαι όμως που το ερμηνεύεις έτσι. Δεν ξέρω αν πρέπει να φοβάμαι, ξέρω ότι ποτέ καμία υπόθεση δεν πήγε μέχρι τώρα στο ακροατήριο. Η πρώτη μου κίνηση για να αντιμετωπίσω δικαστικές διώξεις, ήταν να προσκαλώ σε γεύμα το μηνυτή. Με μια γενική συζήτηση μπορούσα να δείξω ότι γνωρίζω το θέμα. Ήταν ένα είδος πόκερ που πολύ μου άρεσε.

Laurie Kezas

Ακόμα ένα ποτηράκι Τη μια μέρα λέει το ένα, την άλλη μέρα λέει το άλλο. Μήπως χρειάζεται ψυχίατρο; Όχι. Χρειάζεται άλλου είδους θεραπεία. Είναι αλκοολικός, είχε πάντα πρόβλημα με το ποτό, ακόμα και…

– Στο Ζουρ φιξ κανένα ζευγάρι δεν είναι απολύτως ευτυχισμένο. Απιστίες, ψέματα και συμβιβασμοί είναι αυτά που κυριαρχούν. Αυτός είναι ο κανόνας στα αθηναϊκά ζευγάρια;

Υπάρχει ευτυχία αλλά είναι σχετική και συχνά δεν γίνεται ορατή σε τρίτους. Το κεντρικό ζευγάρι, ο Ιωσήφ και η Μάρω, έχοντας ζήσει μαζί περίπου μισό αιώνα, έχουν το δικό τους τρόπο να απολαμβάνουν τη συνύπαρξη. Ακόμη κι αν καταγράφονται παράλληλες σχέσεις, οι δυο τους έχουν κώδικες, συνδέονται με κοινές εμπειρίες και εν τέλει αγαπιούνται. Δεν θέλουν να χωρίσουν επειδή ο γάμος τους είναι η προτεραιότητα και οι απιστίες είναι τα ιντερμέδια που τον ανανεώνουν. Υπάρχει μια σιωπηρή ανοχή και η επιθυμία να ζουν μαζί. Δεν είναι αυτός ο κανόνας στα αθηναϊκά ζευγάρια αλλά αυτό είναι το θέμα του βιβλίου. Ένας προβληματισμός που αναπτύσσεται σε πολλές εκδοχές, μια λογοτεχνική προσέγγιση της απιστίας. Παρουσιάζονται αρκετά είδη παράνομων δεσμών καθώς το μυθιστόρημα είναι πολυπρόσωπο και οι ρόλοι εναλλάσσονται.

Ιωσήφ Ρεμούνδος

Πώς να ησυχάσω όταν με πολιορκούν ακόμη και οι γάτες;

– Ο Ρεμούνδος αδυνατεί να πληρώσει τους φόρους του και ρίχνει ανάθεμα στους πέντε πρωθυπουργούς που αύξησαν τους φόρους με τα Μνημονίων. Θεωρείς ότι όλοι οι πρωθυπουργοί έχουν ίδιο μερίδιο ευθύνης;

Φταίνε κυρίως εκείνοι που τους ψήφισαν. Στη μεταπολίτευση ο ένας άχρηστος διαδέχεται τον άλλο άχρηστο. Δεν έχουν οργανώσει το κράτος, σε τραγικό σημείο. Ούτε καν στοιχειώδης μηχανοργάνωση δεν υπάρχει, να συνδέει τα υπουργεία μεταξύ τους.

Ο Ρεμούνδος είναι ο συνεπής άτυχος, εκείνος που πλήρωνε φόρους και το ταμείο εμπόρων αλλά καταστρέφεται στο τέλος της ζωής του εξαιτίας εκείνων που εισπράττουν παράλογες επιδοτήσεις ή μίζες. Εργολάβοι με ανύπαρκτα έργα, συνταξιούχοι σαράντα ετών, επιχειρηματίες που απέκτησαν ανεξήγητο πλούτο. Από το βιβλίο προκύπτει ότι δεν ευσταθεί ο μύθος του κακόμοιρου λαού που εξαπατήθηκε. Οι μισοί ψηφοφόροι στηρίζουν το ρουσφέτι, κλέβουν την εφορία, είναι απατεώνες και έχουν τη δύναμη να συμπαρασύρουν τους υπόλοιπους, τους έντιμους.

Κάθε φορά μια μια από τις μπλε και πράσινες κυβερνήσεις αποτύγχανε, υπήρχε η ψευδαίσθηση της εναλλακτικής επιλογής, ότι θα έρθει η Αριστερά να σώσει. Δυστυχώς και η Αριστερά κυβέρνησε με τον ίδιο άθλιο τρόπο.

– Ζεις στον Καναδά αλλά συνεχίζεις να γράφεις άρθρα για την ελληνική πολιτική επικαιρότητα. Πώς σου φαίνεται από μακριά η ελληνική Βουλή;

Αν έπρεπε να συνοψίσω σε μια λέξη, θα έλεγα ότι ντρέπομαι. Εκφράσεις αγοραίες, χυδαίες, ομοφοβία, σεξισμός, ρατσισμός, αντισημιτισμός, προσβολές σε προσωπικό επίπεδο. Και δεν αναφέρομαι στην ένταση και τις φωνές αλλά στο περιεχόμενο, στη χολή που βγάζουν όλα τα κόμματα.

Αυτή είναι όμως η Ελλάδα και έχει το κοινοβούλιο που της μοιάζει. Ένας λαός που μονίμως κράζει, μονίμως προσβάλει το συνάνθρωπο και προσπαθεί αν επιβάλλει ένα κοινά αποδεκτό γούστο. Ένα παράδειγμα είναι οι επιθέσεις που δέχεται η Μαρίνα Πατούλη για τις ενδυματολογικές επιλογές της. Ντύνεται έτσι επειδή έτσι της αρέσει, δεν οφείλει να δώσει λογαριασμό σε κανέναν. Δεν καταλαβαίνω εκείνους που σπεύδουν να νουθετήσουν “η γυναίκα μετά τα 50 δεν φοράει μίνι”, “η χοντρή δεν κάνει ποδήλατο με σορτσάκι”, ο γέρος δεν έχει νεαρή ερωμένη”. Αυτά αρθρώνονται συχνά και από υπερασπιστές δικαιωμάτων. Νομίζω η πιο χαρακτηριστική φράση της ελληνικής αδιακρισίας είναι το “βγες από τη ντουλάπα”, για γκέι και μπάι που αποφεύγουν δημόσιες ανακοινώσεις επί του προσωπικού. Δηλαδή τι; Πρέπει όλοι να δηλώνουν στο ντουνιά τι κάνουν στο κρεβάτι και με ποιον και με ποια συχνότητα; Απαντούν οι κήνσορες της ζωής μας “έχω δικαίωμα να κρίνω”. Όχι φίλε, δεν έχεις δικαίωμα να κρίνεις κανέναν για το γούστο του, για τη ζωή του, για τα γκομενικά του. ‘Έχεις την υποχρέωση να κοιτάς τη δουλειά σου.

– Μετά το Ζουρ Φιξ, γράφεις κάτι καινούργιο; Ποια είναι τα σχέδιά σου για το μέλλον;

Ναι, έχω ξεκινήσει να κρατώ σημειώσεις για το επόμενο μυθιστόρημα ενηλίκων. Θα αφορά τη φιλία και θα έχει φόντο τη μετανάστευση. Όσον αφορά τα σχέδια για το μέλλον, θέλω να κάνω κάποια ταξίδια που αναβλήθηκαν τα τελευταία χρόνια λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων. Το επόμενο μήνα θα πάω στην Κούβα και θα ακολουθήσει σε λίγους μήνες το Περού. Άλλα σχέδια δεν έχω, αυτά φτάνουν και περισσεύουν.

Ιωσήφ Ρεμούνδος

Συμβουλή #16 Αν βρεθείτε σε τραπέζι με αγνώστους και σας αρέσει κάποιο πρόσωπο, πείτε του στη συζήτηση δυο τρεις φορές “έχεις δίκιο”. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην γοητεύεται έτσι.

*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Τα παιδιά που παραθερίζουν στην Τήνο (και τα βράδια ψάχνουν το δολοφόνο) ενέπνευσαν ένα νέο βιβλίο