Η υπερτροφή που σχεδόν κανείς στην Ελλάδα δεν τρώει

Ενώ στη Δύση δεν έχουμε συνηθίσει να τρώμε έντομα, σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου οι άνθρωποι τα τρώνε εδώ και χιλιάδες χρόνια. Περίπου 2.000 είδη εντόμων καταναλώνονται παγκοσμίως σε χώρες της Ασίας, της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής. Στην Ταϊλάνδη, οι δίσκοι με τραγανές τηγανητές ακρίδες πωλούνται στις αγορές και στην Ιαπωνία οι προνύμφες σφήκας – που τρώγονται ζωντανές – θεωρούνται λιχουδιά, αναφέρει το BBC.

Ωστόσο, στην Ευρώπη, μόνο το 10% των ανθρώπων θα ήταν πρόθυμοι να αντικαταστήσουν το κρέας με έντομα, σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης Καταναλωτών. Για κάποιους, αυτή η απροθυμία να φάνε έντομα είναι μια χαμένη ευκαιρία.

«Τα έντομα είναι ένα σημαντικό κομμάτι του συστήματος διατροφής», λέει η Virginia Emery, διευθύνουσα σύμβουλος της Beta Hatch, μιας νεοσύστατης εταιρείας στις ΗΠΑ που φτιάχνει ζωοτροφές από αλευροσκουλήκια. «Είναι μια υπερτροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Μια πάρα πολύ θρεπτική ουσία σε πολύ μικρή συσκευασία.»

Εξαιτίας αυτού, τα εκτρεφόμενα έντομα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση δύο από τα μεγαλύτερα προβλήματα του κόσμου: την επισιτιστική ανασφάλεια και την κλιματική κρίση.

Η γεωργία είναι η σημαντικότερη αιτία για την απώλειας βιοποικιλότητας και παράγοντας που συμβάλλει περισσότερο στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η εκτροφή ζώων ευθύνεται για το 14,5% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO).

«Βρισκόμαστε στη μέση μιας μαζικής εξαφάνισης της βιοποικιλότητας, βρισκόμαστε στη μέση μιας κλιματικής κρίσης, και όμως ταυτόχρονα πρέπει να ταΐσουμε έναν διαρκώς αυξανόμενο πληθυσμό», λέει η εντομολόγος Sarah Beynon, η οποία εκτρέφει έντομα για κατανάλωση στο Bug Farm στο Pembrokeshire της Ουαλίας. «Πρέπει να κάνουμε μια αλλαγή και πρέπει να είναι μεγάλη».

Δείτε το βίντεο

Η καλλιέργεια εντόμων χρησιμοποιεί ένα μικρό ποσοστό της γης, της ενέργειας και του νερού που απαιτούνται για την παραδοσιακή γεωργία και έχει σημαντικά χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα. Οι γρύλοι παράγουν έως και 80% λιγότερο μεθάνιο από τις αγελάδες και 8-12 φορές λιγότερη αμμωνία από τους χοίρους, σύμφωνα με μελέτη ερευνητών στο Πανεπιστήμιο του Wageningen στην Ολλανδία. Το μεθάνιο είναι ένα εξαιρετικά ισχυρό αέριο θερμοκηπίου το οποίο, αν και έχει μικρότερη διάρκεια ζωής στην ατμόσφαιρα, έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υπερθέρμανση του πλανήτη, 84 φορές περισσότερο από το CO2, ενώ η αμμωνία προκαλεί οξίνιση του εδάφους, ρύπανση των υπόγειων υδάτων και καταστροφή του οικοσυστήματος.

Η καλλιέργεια εντόμων για κατανάλωση θα απελευθέρωνε τεράστιες εκτάσεις γης που σήμερα χρησιμοποιούνται για την εκτροφή ζώων καθώς και για την παραγωγή ζωοτροφών. Η αντικατάσταση της μισής ποσότητας κρέατος που καταναλώνεται παγκοσμίως με αλευροσκουλήκια και γρύλους θα μπορούσε να μειώσει τη χρήση της γεωργικής γης κατά ένα τρίτο, απελευθερώνοντας 1.680 εκατομμύρια εκτάρια γης, που ισοδυναμεί με περίπου 70 φορές την έκταση του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ωστόσο, η Tilly Collins, καθηγήτρια στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Imperial College του Λονδίνου, υποστηρίζει ότι τα έντομα μπορούν να ικανοποιήσουν ορισμένες ανάγκες που δεν μπορούν να καλύψουν τα φυτικά τρόφιμα. Τα έντομα θα μπορούσαν να παρέχουν μια ιδιαίτερα σημαντική πηγή διατροφής στις αναπτυσσόμενες χώρες: «Έχουμε μια πολύ καλή διατροφή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σπάνια μας λείπει κάτι. Αλλά στην Αφρική δεν συμβαίνει αυτό», λέει, σημειώνοντας ότι πολλές αφρικανικές χώρες επιταχύνουν ήδη την παραγωγή εντόμων για να ταΐσουν ανθρώπους και ζώα.

Από πολλές απόψεις, η εκτροφή εντόμων είναι ένα παράδειγμα αποτελεσματικότητας που μετατράπηκε σε τέχνη. Πρώτον, υπάρχει η ταχύτητα με την οποία αναπτύσσονται τα έντομα, τα οποία ωριμάζουν μέσα σε λίγες ημέρες, αντί για μήνες ή χρόνια που χρειάζονται τα ζώα, και επίσης μπορούν να παράγουν χιλιάδες απογόνους.

Έπειτα, υπάρχει το γεγονός ότι τα έντομα είναι 12 ως 25 φορές πιο αποτελεσματικά στη μετατροπή της τροφής τους σε πρωτεΐνη απ’ ό, τι τα ζώα. Οι γρύλοι χρειάζονται έξι φορές λιγότερη τροφή από τα βοοειδή, τέσσερις φορές λιγότερη από τα πρόβατα και δύο φορές λιγότερο από τους χοίρους. Ένας από τους κύριους λόγους γι’ αυτό είναι επειδή τα έντομα είναι ψυχρόαιμα και επομένως σπαταλούν λιγότερη ενέργεια για να διατηρήσουν τη θερμότητα του σώματός τους, λέει ο Peter Alexander, ερευνητής του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.

Εκτός από την παραγωγή λιγότερων απορριμμάτων, τα έντομα μπορούν επίσης να ζήσουν από τρόφιμα και βιομάζα που διαφορετικά θα πετιόταν συμβάλλοντας στην κυκλική οικονομία, όπου οι πόροι ανακυκλώνονται και επαναχρησιμοποιούνται. Τα έντομα μπορούν να τροφοδοτηθούν με γεωργικά απόβλητα, όπως μίσχοι φυτών ή υπολείμματα απορριμμάτων τροφής. Για να ολοκληρωθεί η αλυσίδα ανακύκλωσης, τα περιττώματά τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως λίπασμα για καλλιέργειες.

Παρά τα ισχυρά στοιχεία για τη διατροφική αξία των εντόμων, υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος για να εμφανιστούν σε μεγάλο βαθμό στις δυτικές δίαιτες: «Συνδέουμε τα έντομα με τα πάντα εκτός από τα τρόφιμα, όπως βρωμιά, κίνδυνο, αηδία, με κάτι που μας κάνει να νιώθουμε άρρωστοι», λέει ο ερευνητής Giovanni Sagari.

Αλλά οι συμπεριφορές αρχίζουν να αλλάζουν. Μέχρι το 2027, η αγορά των βρώσιμων εντόμων προβλέπεται να φτάσει τα 4,63 δισεκατομμύρια δολάρια και οι ευρωπαϊκές εταιρείες επενδύουν σε βρώσιμα έντομα μετά από έγκριση από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων.

Ο Sagari λέει ότι η καλύτερη εμπορική πρόταση είναι να αλέθονται τα έντομα σε σκόνη και να συμπεριλαμβάνονται σε επεξεργασμένα τρόφιμα, αντί να σερβίρονται ολόκληρα ως σνακ. Ο σεφ Andy Holcroft που διευθύνει το πρώτο εστιατόριο βρώσιμων εντόμων στο Ηνωμένο Βασίλειο στο Bug Farm συμφωνεί: «Αντί να πασπαλίζουμε ολόκληρα έντομα σε μια σαλάτα… Σκέφτηκα ότι ο καλύτερος τρόπος είναι να τα ενσωματώσουμε στο τελικό προϊόν. Στο κάτω- κάτω, μπορείς να έχεις το πιο υγιεινό, πιο θρεπτικό και βιώσιμο προϊόν, αλλά αν δεν έχει ωραία γεύση και οι άνθρωποι δεν είναι πρόθυμοι να το δεχτούν, δεν θα έχει επιτυχία».

*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΚΟΥΙΖ: Σου λέμε το φαγητό, μπορείς να βρεις ποιας χώρας το εθνικό πιάτο είναι;