Άρης Δημοκίδης
«Ο άνθρωπος που μπέρδεψε τη γυναίκα του με ένα καπέλο» και οι άλλες αληθινές κλινικές ιστορίες που συνάντησε και αφηγήθηκε ο Δρ. Σακς είναι απ’ τα πιο ενδιαφέροντα που έχω διαβάσει για το ζήτημα του ανθρώπινου μυαλού.
Στο εκπληκτικό του βιβλίο ο βρετανός νευρολόγος και συγγραφέας «ένας από τους μεγαλύτερους κλινικούς συγγραφείς του 20ού αιώνα» σύμφωνα με τους The New York Times, διηγείται τις ιστορίες ασθενών χαμένων μέσα στον παράξενο λαβύρινθο των νευρολογικών διαταραχών. Ο Άνθρωπος που μπέρδεψε τη γυναίκα του με ένα καπέλο είναι οι ιστορίες ανθρώπων που πάσχουν από περίεργες εκτροπές της αντίληψης και της νόησης: ασθενείς χωρίς μνήμη και με χαμένο παρελθόν· ασθενείς που δεν αναγνωρίζουν τους γνωστούς τους ανθρώπους και τα πιο κοινά αντικείμενα· που τα μέλη τους τους έχουν γίνει ξένα· άνθρωποι που έχουν αποκλειστεί σαν καθυστερημένοι και εντούτοις είναι προικισμένοι με αλλόκοτα καλλιτεχνικά ή μαθηματικά ταλέντα.
Αν και ασύλληπτα παράξενες, οι διηγήσεις αυτές παραμένουν, χάρη στην υπέροχη διήγηση του Όλιβερ Σακς, βαθιά ανθρώπινες μελέτες της ζωής που πολεμά ενάντια σε απίστευτες εκτροπές. Ο Σακς-συγγραφέας δεν παύει να είναι πριν απ’ όλα θεραπευτής – και αυτό σημαίνει ότι ποτέ δε χάνει από το βλέμμα του την τελική ευθύνη της ιατρικής: «το πάσχον, βασανισμένο και αγωνιζόμενο ανθρώπινο ον». (Εκδόσεις Καστανιώτη)
Πέρα απ’ την ομώνυμη ιστορία, που ήταν και η πιο δημοφιλής, θυμάμαι το πώς συγκεκριμένου τύπου ασθενείς στο ψυχιατρείο γελούσαν βλέποντας τον Πρόεδρο των ΗΠΑ στην τηλεόραση, χωρίς να ακούν τι έλεγε και χωρίς να γνωρίζουν ποιος ήταν, αλλά μόνο και μόνο επειδή ο εγκέφαλός τους μπορούσε να εντοπίζει κάποιον που ψεύδεται απ’ τις εκφράσεις του προσώπου, και αντιδρούσε με πηγαίο γέλιο…
Η ζωή του
Γεννημένος στο Λονδίνο, ο Όλιβερ Σακς σπούδασε στο περίφημο βρετανικό πανεπιστήμιο της Οξφόρδης προτού μετακομίσει στον Καναδά και στη συνέχεια στις ΗΠΑ. Το 1965 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη, όπου δίδαξε, έγραψε και εργάστηκε ως νευρολόγος μέχρι το τέλος της ζωής του.
Ο Όλιβερ Σακς έγινε γνωστός το 1973 με το βιβλίο Ξυπνήματα στο οποίο περιέγραφε τις περιπτώσεις ανθρώπων που έπασχαν από “ληθαργική εγκεφαλίτιδα” και “ξύπνησαν” χάρη στη χορήγηση ενός φαρμάκου. Το βιβλίο αυτό προσαρμόστηκε το 1990 για τον κινηματογράφο, σε μια ταινία με πρωταγωνιστές τον Ρόμπιν Ουίλιαμς και τον Ρόμπερτ ντε Νίρο.
Awakenings (1990) Trailer #1 | Movieclips Classic Trailers
Check out the official Awakenings (1990) Trailer starring Robin Williams and Robert De Niro! Let us know what you think in the comments below. ► Watch on Fan…
O Sacks έζησε μόνος για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Αρνιόταν να μοιραστεί πληροφορίες για την προσωπική του ζωή μέχρι και τη χρονιά που πέθανε.
Αναφέρθηκε στην ομοφυλοφιλία του για πρώτη φορά το 2015, στην αυτοβιογραφία του. Εκεί αποκάλυψε πως απείχε από το σεξ για 35 χρόνια (απ’ όταν έγινε 40 χρονών και μετά). Όμως το 2008 γνώρισε τον συγγραφέα Bill Hayes και η φιλία τους σταδιακά εξελίχθηκε σε μια αγαπημένη, μονογαμική σχέση, που κράτησε μέχρι και το θάνατο του Σακς.
Το μυστικό του ανθρώπου που γιάτρευε τους άλλους
Σε μια συνέντευξή του το 2001, ο Σακς είχε δώσει μια πιθανή εξήγηση για τα προβλήματα που αντιμετώπιζε στις σχέσεις του με τους ανθρώπους. «Είμαι τόσο ντροπαλός, που καταλήγει να είναι ψυχική ασθένεια» είπε, τονίζοντας πως ήταν ντροπαλός επειδή έπασχε από προσωπαναγνωσία (δεν αναγνώριζε τα πρόσωπα των άλλων). Είχε ασχοληθεί με την προσωπαναγνωσία -απ’ την οποία έπασχε κι ο αδερφός του- που ήταν συχνή στους ασθενείς του, μεταξύ των οποίων ήταν και «Ο άνθρωπος που μπέρδεψε τη γυναίκα του μ’ ένα καπέλο».
Αυτή τη νευρολογική πάθηση αλλά και την έντασή της δεν την ανακάλυψε πριν γίνει μεσήλικας. Μεγαλώνοντας μάλιστα είχε φτάσει στο σημείο να μην αναγνωρίζει ούτε τον εαυτό του στον καθρέφτη.
Ο Σακς πέθανε στις 30 Αυγούστου 2015 σε ηλικία 82 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Η προσωπική βοηθός του, Κέιτ Έντγκαρ, δήλωσε στην εφημερίδα New York Times πως ο Σακς πως πέθανε στην κατοικία του στη Νέα Υόρκη, χτυπημένος από τον καρκίνο. Είχε αποκαλύψει τον Φεβρουάριο ότι έπασχε από την ασθένεια αυτή στο τελικό στάδιο.
“Πριν από έναν μήνα αισθανόμουν πολύ καλά, πάρα πολύ καλά μάλιστα”, είχε γράψει ο γιατρός σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στις 19 Φεβρουαρίου στη NYT. “Όμως η τύχη μου άλλαξε. Πριν από μερικές εβδομάδες έμαθα ότι πολλαπλασιάστηκαν οι μεταστάσεις στο ήπαρ μου”, συνέχιζε. Πριν από εννέα χρόνια ο Όλιβερ Σακς διαγνώστηκε με μια σπανιότατη μορφή μελανώματος και εξαιτίας της ασθένειας έχασε το ένα του μάτι. Λίγο πριν γράψει το άρθρο αυτό είχε μάθει ότι ανήκε “στο 2% των κακότυχων ασθενών” στους οποίους η μορφή αυτή καρκίνου προκαλεί μεταστάσεις.
Τον Φεβρουάριο δήλωνε “ευγνώμων που μπόρεσε να ζήσει εννέα χρόνια με καλή υγεία μετά την πρώτη διάγνωση, αλλά τώρα βλέπω τον θάνατο πρόσωπο με πρόσωπο”.
“Θα πρέπει τώρα να διαλέξω πώς θα ζήσω τους μήνες που μου απομένουν, Θέλω να ζήσω με τον πιο πλούσιο, τον πιο βαθύ, τον πιο γόνιμο τρόπο”, έλεγε.
Είμαι σχεδόν σίγουρος πως το πέτυχε.
