Ευθύμης Κάλφας
Είναι από εκείνες τις δηλώσεις που ακούς και δεν μπορείς να το πιστέψεις. Προχθές ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης με το τρενάκι στο Αίγιο, με το οποίο τραυματίστηκαν μία μητέρα και τα τρία ανήλικα παιδιά της απέδωσε το συμβάν στο κακό μάτι.
Η δήλωση στο PatrasTV
trenaki aigio diloseis
Uploaded by Patras TV on 2017-12-13.
Προσπαθώντας να δείξουμε ψυχραιμία απέναντι σ’ αυτήν τη δήλωση αποφασίσαμε να ψάξουμε λίγο περισσότερο για το κακό το μάτι. Παρακάτω συγκεντρώσαμε τι υποστηρίζει η Εκκλησία, η Επιστήμη και ο Γιώργος Μπαμπινιώτης για τη βασκανία.
Tα συμπεράσματα σας στα σχόλια…
1. Η ετυμολογία της λέξης
Σύμφωνα με όλα τα λεξικά, η σημασία της λέξης «βασκανία» σχετίζεται με το φθόνο και την κακεντρέχεια ή διαφορετικά τα άσχημα λόγια. Γι’ αυτό και η λέξη «βάσκανος» σημαίνει συκοφάντης, κακολόγος, φθονερός, κακοήθης και μάγος. Η πεποίθηση κατά την οποία είναι δυνατό να επηρεαστεί αρνητικά ένας άνθρωπος εξαιτίας του φθόνου ή μονάχα ενός βλέμματος από έναν άλλο άνθρωπο (πιθανόν και ακούσια). Το κακό μάτι που λένε. Σύμφωνα με τον Γεώργιο Μπαμπινιώτη, η ετυμολογία της λέξης είναι αβέβαιη: «Αν η λέξη δήλωνε αρχικά το περιεχόμενο μαγικών επικλήσεων, τότε ίσως συνδέεται με θρακοϊλλυρική λέξη αντίστοιχη των ρημάτων φημί, φάσκω «λέγω», πράγμα που ενισχύεται από τον παράλληλο τύποφασκαίνω (του βασκαίνω)».
2. Από που ξεκίνησαν όλα;
Η λέξη «βασκανία» ανάγεται στην Ανατολή και τη Χαλδαία, από την οποία πιθανότατα διαδόθηκε και στην Ελλάδα, την Ιταλία (την οποία αποκαλούν Jettatura) αλλά και τις λοιπές χώρες της Ευρώπης. Οι αρχαίοι Έλληνες και αργότερα οι Ρωμαίοι πίστευαν κανονικά στη βασκανία εκτός από ορισμένους σκεπτικιστές. Τα πιο ανεπτυγμένα πνεύματα της αρχαιότητας όπως ο Δημόκριτος, ο Αριστοτέλης, ο Ηλιόδωρος ο Πλούταρχος και ο Κικέρων παραδεχόταν τη βασκανία προσπαθώντας να εξηγήσουν και να δώσουν μια λογική εξήγηση στο φαινόμενο. Τα παιδιά θεωρούνταν τα ευκολότερα θύματα της βασκανίας και γι’ αυτό οι Ρωμαίοι τα είχαν θέσει υπό την προστασία ειδικής θεάς της Cumina, η οποία είχε ως προορισμό να αποτρέπει την επίδραση του κακού ματιού. Ειδικά για την προφύλαξη των παιδιών από το κακό μάτι, οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν περίαπτα κοσμήματα τα οποία κρεμούσαν στον λαιμό, στο στήθος, στους καρπούς και στους αστραγάλους. Τα κατοικίδια ζώα επίσης θεωρούσαν ότι ήταν δυνατό να επηρεαστούν από το κακό μάτι. Ο Βιργίλιος είχε καταγράψει το παράπονο βοσκού του οποίου καταστράφηκε το κοπάδι: «Αγνοώ ποιο κακό μάτι βασκάνει τα αρνιά μου».
3. Τι λέει η Επιστήμη;
Η ερμηνεία του ματιάσματος για την Επιστήμη ανάγεται στη δυνατότητα αυθυποβολής του ανθρώπου και τη θεωρία της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Σύμφωνα μ’ αυτήν όταν οι άνθρωποι θεωρούν ορισμένες καταστάσεις πραγματικές, αυτές γίνονται πραγματικές στις επιπτώσεις τους. Πιο απλά, η αρνητική ερμηνεία ή η προσδοκία που έχουμε για κάποιον ή κάτι, αντιδρώντας ανάλογα, προκαλεί την επιβεβαίωσή της. Όλες οι άλλες εκδοχές άπτονται μεταφυσικών θεωριών και δεν μπορούν επιστημονικά να σταθούν αφού δεν ακολουθούν τους κανόνες της Επιστήμης. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι οι θετικές επιστήμες δεν έχουν καταφέρει να μετρήσουν ή έστω να ανιχνεύσουν την ενέργεια της βασκανίας με τα μέσα και τις γνώσεις που διαθέτουν σήμερα. Όπως ακριβώς συμβαίνει δηλαδή και με τη θετική ή αρνητική αύρα του feng shui. Επομένως αφού δεν γνωρίζουμε τη μορφή της, η αντιμετώπισής της δεν μπορεί να είναι (τουλάχιστον) επιστημονική. Που καταλήγουμε όμως;
Διαβάστε ακόμα: Η γλωσσοφαγιά και ο θάνατος του Παντελίδη
Η Επιστήμη αντιμετωπίζει την βασκανία με τον ίδιο τρόπο που η ίδια ενδεχομένως ενεργεί. Εφόσον ενεργεί με τη δύναμη της σκέψης, με τον ίδιο τρόπο αποβάλλεται, δηλαδή με την θετική σκέψη του ατόμου. Σήμερα η Ψυχοφυσιολογία και η Παραψυχολογία θεωρούν τη βασκανία ως ένα είδος υπνωτισμού. Αυτός που βασκαίνει έχει την ικανότητα να «ματιάζει». Κυρίως όμως, εκείνος που βασκαίνεται έχει τη ευαισθησία. Που καταλήγουμε μ’ αυτό το συμπέρασμα; Ότι δε ματιάζονται όλα τα άτομα, αλλά μόνο τα ευαίσθητα. Υπάρχουν εξάλλου καταγραφές οι οποίες αναφέρουν ότι σε ορισμένα άτομα με ιδιόρρυθμη ιδιοσυστασία, όταν συμβαίνει να βρίσκονται σε μια έντονη ψυχική φόρτιση μπορούν να προκαλέσουν καλό ή κακό εκεί όπου στοχεύει η σκέψη τους. Και κάπως έτσι καταλήγουμε στην ευχή ή κατάρα. Η Ιατρική, δεν παραδέχεται το μάτιασμα διότι θεωρεί ότι άλλοι παράγοντες επιδρούν στον οργανισμό του ανθρώπου και προκαλούν αυτές τις ανωμαλίες.
3. Τι λέει η Εκκλησία για το κακό μάτι;
Η βασκανία και το «μάτιασμα» είναι γνωστά θέματα για την Εκκλησία η οποία τα εντοπίζει κανονικά στην κοινωνία. Υποστηρίζει η Εκκλησία ότι ο Διάβολος από τη στιγμή που εξέπεσε από τον Παράδεισο, προσπαθεί να απομακρύνει τον άνθρωπο από τον Θεό. Οι Πρωτόπλαστοι ξεγελάστηκαν από τον Διάβολο και ενδύθηκαν τους «Δερμάτινους Χιτώνες». Αυτή η προσπάθεια του Διαβόλου δεν τελειώνει, ακόμη και στις ημέρες μας. Με την τεχνική της Μαγείας, στην οποία εντάσσεται η βασκανία και το «μάτιασμα», ο Διάβολος προσπαθεί να απομακρύνει τον άνθρωπο από το Θεό. Πώς γίνεται όμως αυτό;
Σύμφωνα με την Εκκλησία, αυτό συμβαίνει όταν ο άνθρωπος μένει μακριά από την ίδια με αποτέλεσμα να μη συμμετέχει πνευματικά μαζί της. Τα «κοινά διδάγματα» του κόσμου για το «κακό μάτι» είναι παντελώς ξένα προς την διδασκαλία της Εκκλησίας ενώ υποστηρίζει ότι αυτά τα ξόρκια και οι ευχές φέρνουν τον άνθρωπο πιο κοντά στον διάβολο. Η Εκκλησία πιστεύει στην βασκανία αλλά θεωρεί ότι ο πιστός θεραπεύεται μόνο μέσα στην Εκκλησία από ιερείς, όχι από λαϊκούς! Ποιους βλάπτει το «μάτιασμα»; Αυτούς που ζουν εκτός της Εκκλησίας. Όταν οι άνθρωποι δεν ζουν την μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας, την «εν Χριστώ» ζωή, είναι σε μεγάλο κίνδυνο! Οι πιστοί πρέπει τακτικά να προσεύχονται, να νηστεύουν, να εξομολογούνται και γενικά να μετέχουν ενεργά στα μυστήρια της Εκκλησίας. Αν ο πιστός ζει «εν Χριστώ», τότε δεν έχει να φοβηθεί τίποτα. Τον σκεπάζει η Χάρη του Θεού και τον προστατεύει.
Όπως αναφέρει ο Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος: «Θεραπεύουσι το σώμα οι δαίμονες; Γέλως ταύτα και μύθοι. Επιβουλεύειν και καταβλάπτειν, ου θεραπεύειν ίσασιν οι δαίμονες». Αν κάποιος «ματιαστεί» δεν πρέπει να τρέχει στον κάθε τυχόντα να τον «ξεματιάσει» υποστηρίζει η Εκκλησία! Είναι μεγάλο λάθος αυτό που κάνουν πολλοί άνθρωποι αφού η μαγεία δε διορθώνεται με μαγεία! Για να θεραπευτεί κάποιος που έχει «ματιαστεί», θα πρέπει να πάει στον ιερέα για να του διαβάσει την ειδική ευχή, την «Ευχή της Βασκανίας». Μόνο έτσι θεραπεύεται ο άνθρωπος. Η Εκκλησία καταδικάζει τους λαϊκούς που «ξεματιάζουν» επειδή είναι πράξη μόνο του ιερέα.
4. Το κακό μάτι και το…φτύσιμο
Ένα διαχρονικό και παγκόσμιο σύμβολο αποτρεπτικό της βασκανίας είναι το φτύσιμο λόγω στις αντισηπτικές ιδιότητες του σάλιου. Οι μητέρες όταν φοβούνταν για την υγεία του παιδιού, έβρεχαν το μέτωπο και τα χείλη του με σάλιο χρησιμοποιώντας το μεσαίο δάχτυλο. Ο Θεόκριτος αναφέρει για κάποιον που θαύμαζε τον εαυτό του:
«Πρωί πρωί έβλεπα τον εαυτό μου στη γαλήνια θάλασσα και τα γένια μου φαίνονταν όμορφα, όπως και το μοναδικό μου μάτι, τουλάχιστον κατά τη δική μου κρίση, ενώ στο νερό καθρεφτίζονταν τα δόντια μου που έλαμπαν λευκότερα από το παριανό μάρμαρο. Και για να μη βασκαθώ, έφτυσα τον κόρφο μου τρεις φορές, ακριβώς όπως μου έμαθε να κάνω η γριά Κοτυτταρίδα»
Εν τέλει στον Μεσαίωνα οι δοξασίες για τις βασκανίες όχι μόνο διατηρήθηκαν, αλλά και εμπλουτίστηκαν, φθάνοντας ως σήμερα: Φτύσε τον κόρφο σου, φτύνω τρεις φορές για να μη σε ματιάσω!
