Ο Νίτσε για αρχάριους, με λίγα λόγια και μπόλικες εικόνες

Δεν είναι ντροπή αν δεν έμαθες ποτέ να προφέρεις τέλεια το όνομα του Friedrich Nietzsche, ή αν δεν καταφέρνεις να θυμηθείς πώς ακριβώς γράφεται. Αν όμως σε ενδιαφέρει να μάθεις μερικά βασικά πράγματα για τη φιλοσοφία του, μπορείς να παρακολουθήσεις το σχετικό βίντεο στο animated «Σχολείο της Ζωής» (School of Life) του Alain de Botton. Εκεί θα βρεις και ένα σύντομο βιογραφικό τού ανικανοποίητου Γερμανού φιλοσόφου, ο οποίος εγκατέλειψε μια πολλά υποσχόμενη ακαδημαϊκή καριέρα στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας στα 20-κάτι του, και πήρε δρόμο για τις Ελβετικές Άλπεις για να γράψει τα πρωτοπόρα βιβλία του στη μοναξιά των βουνών – πολύ προτού καταρρεύσει στα 44 του, όταν είδε έναν αμαξά να χτυπά βάναυσα ένα άλογο.

Ο Νίτσε πέθανε μετά από 11 χρόνια σχεδόν ολοκληρωτικής σιωπής. Τα χρόνια εκείνα και μετά τον θάνατό του, χάρη στις μηχανορραφίες τής αδερφής του Ελισσάβετ, η σκέψη του διαστρεβλώθηκε, καταλήγοντας να γίνει μια μισητή καρικατούρα. Έκτοτε, ο Νίτσε έχει εν πολλοίς αποκατασταθεί ως προς τους ναζιστικούς συσχετισμούς, αλλά εξακολουθεί να προκαλεί φόβο και αποστροφή σε πολλούς ανθρώπους εξαιτίας της αμείλικτης κριτικής του προς τον Χριστιανισμό και της φήμης πως έμεινε να κοιτάζει αβύσσους για πολύ καιρό. Ίσως να μην μπορούμε παρά να διακρίνουμε φασιστικούς απόηχους στην ιδέα του περί Υπερανθρώπου (Übermensch), ενώ οι ιδέες του περί ηθικής των σκλάβων μπορούν να προκαλέσουν δυσφορία στον αναγνώστη του έργου του. Όσοι είναι «βουτηγμένοι» στη σκέψη του Νίτσε ενδέχεται να μην αισθανθούν ότι η παρουσίαση του Botton δίνει σ’ αυτές τις ιδέες την κριτική εξέταση που τους οφείλεται.

Friedrich Nietzsche Glitch GIF – Find & Share on GIPHY

Discover & share this Glitch GIF with everyone you know. GIPHY is how you search, share, discover, and create GIFs.

Παρομοίως, και ο ίδιος ο Νίτσε αντιμετωπίζεται σαν ένα είδος Υπερανθρώπου, κι αυτή η προσέγγιση τον απομονώνει από τον κοινωνικό του περίγυρο. Σημαντικές μορφές που είχαν θεμελιώδη επίδραση στην προσωπική ζωή και τη σκέψη του – όπως ο Σοπενάουερ (Arthur Schopenhauer), ο Ρίχαρντ και η Κόζιμα Βάγκνερ (Wagner), η Λου Σαλομέ (Lou Salomé) και η αδερφή τού Νίτσε – ούτε καν αναφέρονται. Βέβαια, ίσως ζητάμε πολλά από μια 6λεπτη συνοπτική παρουσίαση. Ο de Botton θίγει κάποια από τα highlights της φιλοσοφίας του και αναλύει κάποιες παρανοήσεις. Ναι, ο Νίτσε σίγουρα δεν υπήρξε υποστηρικτής του Χριστιανισμού, όμως αυτό οφειλόταν στην άποψή του ότι προξενούσε τρομερή οδύνη, γιατί ανέκοπτε την ηθική εξέλιξη των ανθρώπων και τους γέμιζε με πικρία και μνησικακία.

Το βίντεο «Νίτσε για αρχάριους» στο YouTube:

PHILOSOPHY – Nietzsche

Nietzsche believed that the central task of philosophy was to teach us to ‘become who we are’. You can find out more about him and other great thinkers in ou…

Αντιθέτως, υποστήριζε, θα έπρεπε να αγκαλιάσουμε τις επιθυμίες μας και να αξιοποιήσουμε «αμαρτωλά», όπως συνήθως χαρακτηρίζονται, πάθη μας όπως ο φθόνος ως μοχλό των φιλοδοξιών μας.

Ο Νίτσε δεν είναι ένας αποπλανητής, που διαφθείρει τη νεολαία με υποσχέσεις μεγαλείου. Είναι πολύ πιθανό να αποτύχεις, παραδέχεται, και μάλιστα να αποτύχεις οικτρά. Όμως, το να αρνηθείς τον εαυτό σου σημαίνει πως δεν θα γίνεις ποτέ αυτός που είσαι. Η μελετήτρια του Νίτσε Babette Babich περιέγραψε αυτή την πτυχή τής σκέψης τού φιλοσόφου ως την ηθική τού υποστηρικτικού φίλου (ethics of the supportive friend), παραθέτοντας την άποψη τού David B. Allison ότι η συμβουλή τού Νίτσε έρχεται «σαν ένας φίλος που δείχνει να μοιράζεται την κάθε σου έγνοια – και την αποστροφή και τις υποψίες σου επίσης. Όπως ένας πραγματικός φίλος, σπανίως σου λέει τι πρέπει να κάνεις».

Μονάχα που συχνά το κάνει και αυτό. Η Babich γράφει ακόμη για τον Νίτσε ως δάσκαλο. Πράγματι, ο Νίτσε θεωρούσε την παιδεία ως ένα από τα ύψιστα αγαθά του ανθρώπου, υπερβολικά πολύτιμη για να σπαταλιέται σε εκείνους που δεν την εκτιμούν. Η φιλοσοφία του για την εκπαίδευση βρίσκεται σε συμφωνία με τις απόψεις του περί κουλτούρας. Αφού «Ο Θεός πέθανε», πρέπει να αντικαταστήσουμε τις γραφές και τις τελετουργίες με την τέχνη, τη λογοτεχνία και τη μουσική. Μέχρι εδώ, πλήθος νεαροί θιασώτες του Νίτσε, που επιδιώκουν τη δική τους μορφή νιτσεϊκής εκπαίδευσης, θα ενταχθούν στο πρόγραμμα του φιλοσόφου.

Ωστόσο, όπως εξηγεί και ο de Botton, ο Νίτσε, ο οποίος ανήγαγε τον Διόνυσο σε φιλοσοφικό ιδεώδες, μπορεί να έδινε μια «συνταγή» που έρχεται σε αντίφαση με μια βασική ιδιότητα του αρχαίου Έλληνα θεού: Όχι αλκοόλ! Αν κάτι τέτοιο μας πέφτει βαρύ, μήως τουλάχιστον να πάρουμε στα σοβαρά αυτό με την ενατένιση της αβύσσου; Ο Νίτσε το εννοούσε ως προειδοποίηση, αλλά ο Peter Prevos στο ‘The Horizon of Reason’ δίνει τη δική του ερμηνεία και προτροπή: «Θα έπρεπε να προχωρήσουμε πέρα από την ενατένιση και με γενναιότητα να πηδήσουμε μέσα στο άπειρο χάσμα και να κάνουμε φιλοσοφικό  base jumping». Όσο Νίτσε και να διαβάσεις, δεν θα σου δώσει την εξήγηση, αφού γινόμαστε ο εαυτός μας μόνο όταν βγάλουμε μόνοι μας την άκρη…

Πηγή: Open Culture

*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΚΟΥΙΖ: 15 αποφθέγματα μεγάλων ιστορικών προσωπικοτήτων. Ποιος τα είπε;