Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν υπήρξε ένας από τους πιο λαμπρούς στοχαστές του κόσμου, έχοντας επηρεάσει σημαντικά την επιστημονική σκέψη. Δεν δίσταζε να μοιραστεί τη σοφία του για διάφορα θέματα, να γράφει δοκίμια, άρθρα και επιστολές ενώ έδινε συχνά συνεντεύξεις και έκανε πολλές δημόσιες ομιλίες. Οι απόψεις του για τα κοινωνικά και πνευματικά ζητήματα, πέρα από τον κόσμο της επιστήμης, δίνουν μια καθαρή εικόνα για το πνευματικό και ηθικό του όραμα, προσφέροντας παράλληλα μαθήματα ζωής, λέει το bigthink.
Η συλλογή δοκιμίων The World As I See It (Ο κόσμος όπως τον βλέπω) συγκεντρώνει τις σκέψεις του Αϊνστάιν πριν από το 1935, όταν βρισκόταν «στο αποκορύφωμα της επιστημονικής του ισχύος, αλλά δεν είναι ακόμη γνωστός ως ο σοφός της ατομικής εποχής».
Στο βιβλίο, ο Αϊνστάιν επανέρχεται στο ζήτημα του νοήματος της ζωής. Σε ένα απόσπασμα, το συνδέει με μια αίσθηση θρησκευτικότητας.
«Ποιο είναι το νόημα της ανθρώπινης ζωής ή, εν προκειμένω, της ζωής οποιουδήποτε πλάσματος; Το να γνωρίζεις την απάντηση σε αυτό το ερώτημα σημαίνει να είσαι θρησκευόμενος. Ρωτάτε: Έχει λοιπόν νόημα να κάνω αυτήν την ερώτηση; Απαντώ: Ο άνθρωπος που θεωρεί τη ζωή του και τη ζωή των συνανθρώπων του ασήμαντη, δεν είναι απλώς δυστυχισμένος, αλλά σχεδόν ακατάλληλος για τη ζωή»
Ήταν ο Αϊνστάιν θρήσκος; Μεγαλωμένος από κοσμικούς Εβραίους γονείς, είχε σύνθετες και εξελισσόμενες πνευματικές πεποιθήσεις. Φαινόταν γενικά ανοιχτός στην πιθανότητα συνύπαρξης της επιστημονικής παρόρμησης και των θρησκευτικών πεποιθήσεων στη ζωή των ανθρώπων.
«Η επιστήμη χωρίς θρησκεία είναι κουτσή, η θρησκεία χωρίς επιστήμη είναι τυφλή», έγραψε στο δοκίμιο του Περί Επιστήμης και Θρησκείας το 1954.
Κάποιοι (συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου) έχουν αποκαλέσει τις απόψεις του Αϊνστάιν περί πνευματικότητας πανθεϊσμό, επηρεασμένο σε μεγάλο βαθμό από τη φιλοσοφία του Baruch Spinoza. Οι Πανθεϊστές βλέπουν τον Θεό ως υπάρχον αλλά αφηρημένο ον, εξισώνοντας την πραγματικότητα με την θειότητα και απορρίπτουν έναν συγκεκριμένο προσωπικό θεό ή έναν θεό που κατά κάποιον τρόπο είναι προικισμένος με ανθρώπινα χαρακτηριστικά.
Ο Ρίτσαρντ Ντόκινς αποκαλεί τον πανθεϊσμό του Αϊνστάιν «διανθισμένο αθεϊσμό», αλλά άλλοι μελετητές επισημαίνουν ότι ο Αϊνστάιν φαίνεται να πιστεύει σε μια υπερφυσική νοημοσύνη που είναι πέρα από τον φυσικό κόσμο. Την αναφέρει στα γραπτά του ως «ανώτερο πνεύμα», «ανώτερο νου» και «πνεύμα πολύ ανώτερο των ανθρώπων».
Σε ένα άλλο απόσπασμα από το 1934, ο Αϊνστάιν μιλά για την αξία του ανθρώπου μέσα από μια βουδιστική προσέγγιση:
«Η πραγματική αξία του ανθρώπου καθορίζεται κυρίως από το μέτρο και την αίσθηση με την οποία έχει επιτύχει την απελευθέρωση από τον εαυτό του».
Αυτό το θέμα της απελευθέρωσης του εαυτού επαναλαμβάνεται και αργότερα σε μια επιστολή του στον Robert S. Marcus το 1950:
«Ο άνθρωπος είναι το μέρος του συνόλου που εμείς ονομάζουμε «σύμπαν», ένα μέρος περιορισμένο σε χρόνο και χώρο. Βιώνει τον εαυτό του, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του ως κάτι ξεχωριστό απ’ οτιδήποτε άλλο, ένα είδος οπτικής αυταπάτης της συνείδησής του. Η προσπάθεια να απελευθερωθούμε από αυτήν την αυταπάτη είναι το μοναδικό ζήτημα της αληθινής θρησκείας. Ο μόνος τρόπος να κατακτήσουμε την πνευματική ηρεμία είναι όχι να τη θρέψουμε, αλλά να την ξεπεράσουμε»
Σε περίπτωση που αναρωτιέστε αν ο Αϊνστάιν ενδιαφερόταν για τις υλικές απολαύσεις, στο The World As I See It του 1934 μιλάει για τη συσσώρευση πλούτου:
«Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι ο πλούτος δεν μπορεί να βοηθήσει την ανθρωπότητα να προχωρήσει, ακόμη και στα χέρια του πιο αφοσιωμένου ανθρώπου. Το παράδειγμα μεγάλων και αγνών χαρακτήρων είναι το μόνο πράγμα που μπορεί να μας οδηγήσει σε ευγενείς σκέψεις και πράξεις. Τα χρήματα απευθύνονται μόνο στον εγωισμό και προκαλούν την κακοποίηση. Μπορεί κανείς να φανταστεί τον Μωυσή, τον Ιησού ή τον Γκάντι με τα λεφτά του Κάρνεγκι;»
Συζητώντας το απόλυτο φιλοσοφικό ερώτημα για το πραγματικό νόημα της ζωής, ο διάσημος φυσικός μας δίνει πολλή τροφή για σκέψη όσον αφορά την ανθρώπινη κατάσταση.
Μπορεί η φιλοσοφία να μας οδηγήσει σε μια καλή ζωή; Στο παρακάτω βίντεο, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κολούμπια Philip Kitcher εξηγεί πώς μεγάλα μυαλά όπως ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Σωκράτης, ο Κομφούκιος, ο Μέγκιος, ο Καντ, ο Νίτσε, ο Καμύ και ο Σάρτρ μπορούν να μας βοηθήσουν να βρούμε νόημα και ευημερία στην ανθρώπινη ύπαρξη ακόμα κι αν δεν υπάρχει «καλύτερο μέρος»
Δείτε το βίντεο
*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
