Ευθύμης Κάλφας
Ενόψει της πρωτοβουλίας για την εκκίνηση της διαδικασίας Συνταγματικής Αναθεώρησης, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας απέστειλε επιστολή στους προέδρους των πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στο ελληνικό κοινοβούλιο επισημαίνοντας ως κορυφαία πρωτοβουλία την αναθεώρηση του Συντάγματος «η οποία αποτελεί ώριμη απαίτηση και ανάγκη, τόσο της ελληνικής κοινωνίας όσο και του πολιτικού κόσμου». Πότε όμως είχε αλλάξει ξανά το Σύνταγμα στην Ελλάδα και τι συμπεριλάμβαναν αυτές οι αναθεωρήσεις;
Το Σύνταγμα του 1975
Πρώτος στόχος της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (υπό την ηγεσία του Κων. Καραμανλή), μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 1974, ήταν η εδραίωση της δημοκρατίας. Οι πρώτες ελεύθερες βουλευτικές εκλογές έγιναν στις 17 Νοεμβρίου του 1974 ενώ τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς διεξήχθη δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος. Το εκλογικό σώμα αποφάσισε ως πολίτευμα την προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία και στις 7 Ιουνίου του 1975 ψηφίστηκε το Σύνταγμα του 1975, το οποίο σταδιακά συγκέντρωσε την ευρύτερη δυνατή αποδοχή. Αυτό το Σύνταγμα ισχύει μέχρι και σήμερα, πλην ορισμένων αλλαγών οι οποίες πραγματοποιήθηκαν μετά από τις αναθεωρήσεις του.
1. Η πρώτη αναθεώρηση του Συντάγματος του 1975
Το Σύνταγμα αναθεωρήθηκε για πρώτη φορά το Μάρτιο του 1986 και αφού είχε προηγηθεί μεγάλη επιστημονική και πολιτική συζήτηση. Με το άρθρο 110 του Συντάγματος, αναθεωρήθηκαν έντεκα άρθρα ενώ ψηφίσθηκε και η μεταφορά του κειμένου του Συντάγματος στη δημοτική γλώσσα. Οι σημαντικότερες αλλαγές που ήρθαν με τη συγκεκριμένη αναθεώρηση αφορούσαν τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας, οι οποίες περιορίσθηκαν σε σημαντικό βαθμό μεταφέροντας τις «προεδρικές υπερεξουσίες» στην κυβέρνηση και στον πρωθυπουργό, στους οποίους και ανέθεσε την αποφασιστική αρμοδιότητα για την προκήρυξη δημοψηφίσματος και κήρυξης της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχασε την δυνατότητα να μπορεί, σε περίπτωση που δεν υπήρχε αυτοδύναμη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, να δίνει εντολή σχηματισμού Κυβέρνησης σε οποιοδήποτε πρόσωπο, ακόμα και εκτός Βουλής ενώ του αφαιρέθηκε και η δυνατότητα να απευθύνει μόνος του διαγγέλματα προς τον ελληνικό λαό. Τέλος έχασε τη δυνατότητα να εκδίδει μόνος του (χωρίς δηλαδή την προσυπογραφή μέλους της Κυβέρνησης) οργανωτικά διατάγματα για τη διάρθρωση των δημοσίων υπηρεσιών.
2. Η δεύτερη αναθεώρηση του Συντάγματος του 1975
Στις 6 Απριλίου του 2001 είχε ψηφισθεί μια νέα αναθεώρηση του Συντάγματος και μάλιστα σε κλίμα κατά κανόνα συναινετικό. Παρά την τροποποίηση μεγάλου αριθμού διατάξεων, η αναθεώρηση είχε γίνει αποδεκτή, στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, από τα τέσσερα πέμπτα του συνόλου των βουλευτών και επομένως, ο όρος «συναινετική αναθεώρηση» αποδίδει την πολιτική πραγματικότητα. Η συγκεκριμένη αναθεώρηση είχε ως στόχο την ανεμπόδιστη συμμετοχή της Ελλάδος σε μια ένωση χωρών που είχε λύσει ήδη παρόμοια ζητήματα. Το αναθεωρημένο Σύνταγμα του 2001 εισήγαγε νέα ατομικά δικαιώματα (όπως, για παράδειγμα την προστασία της γενετικής ταυτότητας ή την προστασία από την ηλεκτρονική επεξεργασία προσωπικών δεδομένων), νέους κανόνες διαφάνειας στην πολιτική ζωή (χρηματοδότηση πολιτικών κομμάτων, προεκλογικές δαπάνες, σχέσεις των ιδιοκτητών μέσων μαζικής ενημέρωσης με το Κράτος κ.ά.) ενώ εκσυγχρόνισε και αναδιοργάνωσε τις λειτουργίες της Βουλής και ενίσχυσε το αποκεντρωτικό σύστημα της χώρας.
3. Η τρίτη αναθεώρηση του Συντάγματος του 1975
Το Σύνταγμα του 1975 αναθεωρήθηκε για τρίτη φορά το 2008 και μεταξύ των διατάξεων που έγιναν δεκτές, ήταν η κατάργηση του επαγγελματικού ασυμβίβαστου, που είχε θεσπισθεί με την αναθεώρηση του 2001, η προσθήκη των νησιωτικών και ορεινών περιοχών της χώρας στη μέριμνα του κοινού νομοθέτη και της Διοίκησης όταν πρόκειται για τη θέσπιση αναπτυξιακών μέτρων, η πρόβλεψη της δυνατότητας της Βουλής να υποβάλλει, υπό προϋποθέσεις, προτάσεις τροποποίησης επί μέρους κονδυλίων του προϋπολογισμού, αλλά και η πρόβλεψη ειδικότερης διαδικασίας ως προς την παρακολούθηση από τη Βουλή της εκτέλεσης του προϋπολογισμού.
Με πληροφορίες από το το επίσημο
site της Βουλής των Ελλήνων
