Όλοι μιλάνε για τις πλαστικές σακούλες. Τι συμβαίνει τελικά;

Τρία λεπτά του ευρώ συν ΦΠΑ 24% (δηλαδή περίπου 0,04€) καλούνται να πληρώσουν από την 1η Ιανουαρίου 2018 οι καταναλωτές τις πλαστικές σακούλες για τη μεταφορά προϊόντων ή εμπορευμάτων ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2019 η τιμή θα διαμορφωθεί στα 7 λεπτά του ευρώ συν ΦΠΑ 24% (δηλαδή περίπου 0,09€).

Πόσο πίσω είμαστε όμως σα χώρα και τι ακριβώς ισχύει με τις πλαστικές σακούλες στα υπόλοιπα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Τι προβλέπει η Ευρωπαϊκή νομοθεσία;

Η απόφαση της ΕΕ για τη σταδιακή κατάργηση της πλαστικής σακούλας εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Τρίτη 28 Απριλίου του 2015.  Η νομοθεσία αυτή υποχρεώνει ουσιαστικά τα κράτη μέλη της ΕΕ να θεσπίσουν μέτρα που θα μειώσουν τη χρήση πλαστικής σακούλας κατά 50% περίπου μέχρι το τέλος του 2019 και κατά 80% μέχρι το τέλος του 2025 (σε σύγκριση με τα ποσοστά του 2010).

Μέχρι πριν στην Ευρώπη εντοπίζαμε μεγάλες διαφορές στους κανονισμούς. Τα στοιχεία – τα οποία όμως είναι εκτιμήσεις, καθώς δεν υπήρχε ένα ενοποιημένο σύστημα συλλογής δεδομένων – αποδείκνυαν ότι οι χώρες που δεν είχαν θεσπίσει κανονισμούς έτειναν να χρησιμοποιούν αλόγιστα πλαστικές σακούλες. Βέβαια όπως σε κάθε κανόνα, έτσι κι εδώ, υπήρχαν εξαιρέσεις. Η Φινλανδία για παράδειγμα, όπου δεν υπήρχε συγκεκριμένη νομοθεσία, χρησιμοποιούσε με σύνεση τις πλαστικές σακούλες ενώ η Ιταλία ήδη από το 2011 είχε απαγορεύσει οριστικά τη χρήση της ελαφριάς πλαστικής σακούλας που δεν είναι από βιοδιασπώμενο υλικό.

Plastic bags chart

No Description

Με το νομοσχέδιο αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προσπαθήσει να μειώσει την κατανάλωση πλαστικής σακούλας μιας χρήσης κατά 80% μέσα στα επόμενα 7 χρόνια.

Θα τα καταφέρει; 

Ίσως ναι! Αυτό τουλάχιστον δείχνουν τόσο τα στοιχεία όσο και οι πρώτες αντιδράσεις των χωρών. Αξίζει βέβαια να αναφερθεί ότι σ’ ολόκληρη την Ευρώπη, περίπου 8 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες καταλήγουν ως σκουπίδια, συμπεριλαμβανομένων και των ωκεανών ενώ κατά μέσο όρο, κάθε πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρησιμοποιεί περίπου 200 πλαστικές σακούλες κάθε χρόνο με τις περισσότερες απ’ αυτές να χρησιμοποιούνται μόνο μία φορά!

Plastic Bags Map

No Description

Πάντως οι χώρες που έχουν εφαρμόσει ήδη φόρους και εισφορές για τη χρήση της πλαστικής σακούλας, όπως η Γαλλία ή η Ιρλανδία, έχουν δει άμεσα αποτελέσματα. Στην Ιρλανδία, η χρήση της μειώθηκε κατά 90% μόλις πέντε μήνες από την εφαρμογή του νόμου (από 328 σακούλες το άτομο ανά έτος σε 21 σακούλες το άτομο ανά έτος) ενώ το ποσοστό ρύπανσης στην Ιρλανδία μειώθηκε από 5% το 2001 σε 0,25% το 2010, σύμφωνα με την Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο περίπου από το 2010 οι πελάτες των μεγάλων εμπορικών κέντρων και σούπερ μάρκετ επαναχρησιμοποιούν πάνινες τσάντες αντί για πλαστικές σακούλες μιας χρήσης ενώ πριν δύο περίπου χρόνια εισήχθη επίσης μια ελάχιστη χρέωση πέντε πένες ανά πλαστική σακούλα μιας χρήσης.

Στην Ιρλανδία oι πολίτες πληρώνουν φόρο 15 λεπτών από το 2002 (!!!), ο οποίος εισπράττεται στο σημείο πώλησης και που το 2007 αυξήθηκε στα 22 λεπτά. Αυτό οδήγησε στο 90% των καταναλωτών να χρησιμοποιούν επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες μέσα σε ένα χρόνο. Στην Γερμανία, όλα τα καταστήματα τα οποία παρέχουν πλαστικές σακούλες πρέπει να πληρώσουν φόρο ανακύκλωσης, ενώ στην Ολλανδία εφαρμόζεται η πλήρης απαγόρευση της διανομής δωρεάν πλαστικής σακούλας ήδη από την 1 Ιανουαρίου του 2016. Στην Γαλλία οι πλαστικές σακούλες έχουν απαγορευτεί από την 1η Ιουλίου του 2016 σε σούπερ μάρκετ, φαρμακεία, αρτοποιεία, και σε καλυμμένες και υπαίθριες αγορές.

Χαρακτηριστική περίπτωση, εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι αυτή της Κένυας, η οποία σε μια προσπάθεια να περιορίσει τη χρήση της πλαστικής σακούλας επιβάλλει μεγάλα πρόστιμα, ακόμα και φυλάκιση σε όσους δεν συμμορφώνονται. Μάλιστα η απαγόρευση όχι μόνο της χρήσης της αλλά και της κατασκευής και της εισαγωγής της συνοδεύεται από πρόστιμο που φτάνει μέχρι και τα 38.000 δολάρια ή φυλάκιση τεσσάρων ετών!

Τι ισχύει για την Ελλάδα;

Σήμερα η χρήση της πλαστικής σακούλας στην Ελλάδα υπερβαίνει τις 400 ανά κάτοικο ή 4,5 δισεκατομμύρια σακούλες ετησίως. Από αυτές, οι 270 εκτιμάται ότι προέρχονται από τα σούπερ μάρκετ. Εκτιμάται ότι η εφαρμογή των χρέωσης θα έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση αυτών των ποσοστών χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο, εάν διαπιστωθεί πως ο στόχος δεν έχει επιτευχθεί, να απαγορευθεί ακόμα και πλήρως η εμπορία για ορισμένα είδη σακούλας. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα χρήματα που θα καλείται να πληρώσει ο πολίτης θα είναι ανταποδοτικά, δηλαδή θα διατίθενται από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) για εκπαίδευση και ενημέρωση των πολιτών, ενώ οι τσάντες που είναι προς απόσυρση θα μπορούν να ανταλλάσσονται με αυτές των πολλαπλών χρήσεων.

Στην επίσημη  ιστoσελίδα του οργανισμού θα αναγράφονται αναλυτικά τα στοιχεία όσον αφορά τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν αλλά και το πού αυτά θα διατεθούν ενώ μέσα από τη συνεργασία με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων θα παρουσιάζονται κάθε τρίμηνο τα στοιχεία για τα χρήματα που εισέπραξε. Από εκεί θα μεταφέρονται στον κρατικό προϋπολογισμό (σε έναν ειδικό κωδικό που θα προορίζεται για τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης) και στη συνέχεια θα ακολουθείται η διαδικασία που αναφέρθηκε προηγουμένως.