Υπάρχει συγκεκριμένη διαφορά μεταξύ των δύσκολων και των τοξικών ανθρώπων

Η τοξική συμπεριφορά κερδίζει συνεχώς έδαφος. Πώς να την αναγνωρίσουμε και πώς να προφυλαχθούμε. Από το αφιέρωμα του psychologytoday

Τοξικότητα στη δουλειά

Στην εποχή μας η εργασία έχει έναν τρόπο να φέρνει στην επιφάνεια την τοξικότητα των ανθρώπων, λέει η η Christine Porath του Πανεπιστημίου της Georgetown. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η φύση της εργασίας έχει υποστεί έναν μετασχηματισμό. Όπου κάποτε οι άνθρωποι λειτουργούσαν ατομικά, σήμερα συνήθως υπάρχουν ομάδες, σταθερές ή σχηματιζόμενες ανά πρότζεκτ. Ως αποτέλεσμα, οι τοξικοί συνάδελφοι έχουν περισσότερες ευκαιρίες να δημιουργήσουν χάος. Και η ζημιά είναι συχνά μετρήσιμη – στο ηθικό, ας πούμε, ή στην παραγωγικότητα – γι’ αυτό η έρευνα για την τοξική συμπεριφορά τείνει να επικεντρώνεται στον τομέα της εργασίας.

Αλλά η τοξική συμπεριφορά είναι κατά βάση η ίδια, όπου και αν εκτυλίσσεται. Το τι συμβαίνει στο πεδίο της εργασίας, και το γιατί, βρίσκει εφαρμογή και σε άλλους τομείς της ζωής.

Η Porath θεωρεί ότι η τοξική συμπεριφορά προκύπτει κυρίως από το μεγάλο φορτίο άγχους που κουβαλούν πολλοί άνθρωποι. Από τους χιλιάδες ανθρώπους που εξέτασε σε διάφορες εταιρείες, «πάνω από το 60% ισχυρίζονται πως ο λόγος που είναι αγενείς είναι ότι αισθάνονται υπερβολικά φορτωμένοι ή αγχωμένοι», αναφέρει. Αποδίδει μεγάλο μέρος τού στρες στη γενικευμένη αύξηση του παγκόσμιου ανταγωνισμού (που αναγκάζει τις εταιρείες να λειτουργούν «σφιχτά»), σε μια μείωση του ελεύθερου χρόνου, και σε αυτό που θεωρεί ως υπερβολική εξάρτηση από την τεχνολογία, η οποία επιτρέπει στη δουλειά να διεισδύει και στον χρόνο κατά τον οποίο (τυπικά τουλάχιστον) δεν δουλεύουμε.

Η τεχνολογία τροφοδοτεί την τοξική συμπεριφορά και με έναν άλλο τρόπο, καθώς δημιουργεί άφθονες ευκαιρίες για παρεξηγήσεις και κακία στη γραπτή επικοινωνία, σημειώνει η μελετήτρια: «Είναι ευκολότερο να μειώνεις κάποιον όταν δεν το κάνεις κατά πρόσωπο».

Επιπλέον, το να ασχολείσαι με τα email σου κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας ή μιας ομαδικής συνάντησης, όπως και άλλες μορφές multitasking, μπορεί να κάνει τους εργαζομένους (για να μην μιλήσουμε για τους/τις συζύγους και τα παιδιά) να νιώθουν πως δεν ακούγονται, πως υποτιμώνται, και να θέλουν να ανταποδώσουν την αρνητική συμπεριφορά.

Ωστόσο, οι τοξικοί άνθρωποι συχνά ευδοκιμούν σε οργανισμούς ή επιχειρήσεις αν έχουν μεγάλη εξειδίκευση σε έναν ορισμένο τομέα, λέει ο Dylan Minor της Σχολής Διοίκησης Kellogg (Πανεπιστήμιο Northwestern). Μάλιστα, εκείνοι που διαθέτουν σημαντικές δεξιότητες τείνουν να έχουν υπερβολική σιγουριά και να αισθάνονται άτρωτοι στην τιμωρία για κακή συμπεριφορά. Σύμφωνα με τις μελέτες του, η υπερβολική αυτοπεποίθηση, μαζί με την εκτίμηση του εαυτού ως ανώτερου των άλλων, προοιωνίζεται τοξικότητα.

Angry Computer GIF – Find & Share on GIPHY

Discover & share this Anger GIF with everyone you know. GIPHY is how you search, share, discover, and create GIFs.

Οι συνέπειες δεν περιορίζονται στον στόχο

Το θέμα με την τοξική συμπεριφορά στον χώρο εργασίας είναι ότι οι συνέπειες δεν περιορίζονται στον στόχο.

Ο Minor ξεχωρίζει τους δύσκολους υπαλλήλους από τους τοξικούς. Και οι δύο κάνουν ζημιά – όμως η συμπεριφορά του τοξικού ατόμου εξαπλώνεται σε άλλους. Διαχέεται ταχύτατα μέσω της λεγόμενης συναισθηματικής μόλυνσης. «Οι άνθρωποι μπορούν να ‘κολλήσουν’ χωρίς καν να το συνειδητοποιήσουν», λέει η Porath. Αυτό φαίνεται να αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της ανάγωγης συμπεριφοράς.

Είτε ξεκινά από σαφώς τοξικά άτομα είτε από εκείνα των οποίων οι δυσάρεστες πράξεις έχουν πιο περιστασιακά κίνητρα, η τοξική συμπεριφορά μπορεί γρήγορα να εξελιχθεί σε πάγιο τρόπο λειτουργίας, λέει ο Veldsman. Σε περιβάλλοντα όπου οι άνθρωποι παρατηρούν ή αποτελούν τακτικά στόχους εχθρικότητας, αγένειας, bullying ή άλλων μορφών βλαπτικής συμπεριφοράς, μαθαίνουν να επιβιώνουν υιοθετώντας αντίστοιχη συμπεριφορά. Είτε οδηγούνται στο συμπέρασμα ότι αυτός είναι ο τρόπος για να προχωρήσεις, ή παίρνουν το μήνυμα ότι ένας τέτοιος τρόπος συσχετισμού με τους άλλους είναι ο κανόνας, η νόρμα της εταιρείας (ή της οικογένειας).

Σε μια σφυγμομέτρηση που διεξήγαγε η Porath και καταγράφηκε στο Harvard Business Review, το 80% των περίπου 800 εργαζομένων ανέφεραν ότι έχασαν χρόνο από τη δουλειά τους ανησυχώντας για εκδήλωση εχθρικότητας στο εργασιακό τους περιβάλλον, ενώ το 63% έχασε χρόνο προσπαθώντας να αποφύγει τον δράστη. «Σε κάποιο περιβάλλον ο συναισθηματικός αντίκτυπος επάνω στους άλλους ήταν τόσο μεγάλος, που η παραγωγικότητα – για να μην πιάσουμε το θέμα της ικανοποίησης των εργαζομένων και της ευημερίας – εμποδιζόταν διαρκώς».

Κόστος υπάρχει ακόμη και στον γνωσιακό τομέα, αφού, λόγω της τοξικής συμπεριφοράς, «οι άνθρωποι δεν θυμούνται εξίσου καλά», αναφέρει η Porath. «Δεν είναι τόσο προσεκτικοί με τις πληροφορίες. Η τοξική συμπεριφορά μειώνει τη δημιουργικότητα και την καινοτομία». Ως αποτέλεσμα, η ικανοποίηση από τη δουλειά πέφτει, το ηθικό εξατμίζεται και η ουσιαστική εμπλοκή με την εργασία ελαττώνεται.

Επειδή η συμπεριφορά τους είναι πολύ απαίσια για να γίνεται ανεκτή για καιρό, τα τοξικά μέλη ενός εργασιακού περιβάλλοντος συχνά κάνουν άλλους εργαζομένους – πολλές φορές τούς καλύτερους – να φύγουν. Οπότε, όσο ταλαντούχα και να είναι τα τοξικά άτομα ενός εργασιακού χώρου, καταλήγουν να «μωλωπίσουν» την κατώτατη γραμμή: το κόστος της στρατολόγησης και της κατάρτισης καινούργιων ατόμων.

Καλύτερα να μην προσλάβετε ποτέ έναν τοξικό υπάλληλο: Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία που συγκέντρωσε για μια επιχειρηματική σχολή του Harvard ο Minor, για έναν τοξικό εργαζόμενο σε μια ομάδα, μια εταιρεία φτάνει να ξοδέψει 12.500 δολάρια σε κόστος κινητικότητας του προσωπικού και ανατροπής του κύκλου εργασιών – περισσότερα από όσα βγάζει ως κέρδος από την πρόσληψη ενός «υπερ-ταλέντου».

*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

ΤΕΣΤ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ: Μήπως είσαι εσωστρεφής και δεν το ξέρεις;