H ζωή και ο θάνατος του «καταραμένου» Μοντιλιάνι (που έζησε μόνο 35 χρόνια)

Ο Μοντιλιάνι γεννήθηκε στις 12 Ιουλίου του 1884 στο ιταλικό λιμάνι του Λιβόρνο της Τοσκάνης και ήταν το τέταρτο παιδί μιας φτωχής εβραϊκής οικογένειας. Σε ηλικία μόλις 12 ετών ξεκίνησε να κάνει μαθήματα ζωγραφικής. Η γέννησή του συνέπεσε με τη χρεοκοπία της οικογενειακής επιχείρησης ξυλείας και κάρβουνου, που είχε ως αποτέλεσμα τον οικονομικό ξεπεσμό της οικογένειας. Η αγάπη του όμως για την τέχνη, ήταν μεγαλύτερη από τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε, έτσι ο Μοντιλιάνι κατάφερε να ξεκινήσει τις σπουδές του στη Φλωρεντία και τη Βενετία. Εκεί ήρθε σε επαφή με το έργο των Γάλλων ιμπρεσιονιστών και του Ροντέν και πήρε την απόφαση να πάει στο Παρίσι.

Τα χρόνια στο Παρίσι

Η μποέμικη ζωή στο Παρίσι, τον βοήθησε να εισέλθει ευκολότερα στον κύκλο των καλλιτεχνών της Μονμάρτρης και του Μονπαρνάς. Τότε εξάλλου γνωρίστηκε με τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Μεγάλη επιρροή στον Ιταλό ζωγράφο άσκησε ο γλύπτης Κονσταντίν Μπρανκούζι, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει την ζωγραφική και να αφοσιωθεί στην γλυπτική, ξεκινώντας να σμιλεύει μακρόστενα ανέκφραστα πρόσωπα, μακριές ίσιες μύτες και αμυγδαλωτά μάτια. Ήταν τότε που ασχολήθηκε εντατικά με το θέμα των Καρυάτιδων, το οποίο και απέδωσε σε διάφορες εκδοχές όπως ανδρικές, γυναικείες, ερμαφρόδιτες, όρθιες, γονατιστές, αλλά και αφαιρετικές, αποκαλύπτοντας με αυτόν τον τρόπο την έντονη επιρροή του από την Ελληνική αρχαιότητα αλλά και την αφρικανική τέχνη. Αξίζει να αναφερθεί ότι μερικές απ΄ αυτές τις αγόρασε ο Αλέξανδρος Ιόλας και τις δώρισε στο μουσείο ΜοΜa της Νέας Υόρκης, ενώ μία δώρισε και στη δικής μας Εθνική Πινακοθήκη το 1974.

Η εύθραυστη υγεία του

Η υγεία του Μοντιλιάνι ήταν εύθραυστη από τα παιδικά του χρόνια, καθώς είχε αρρωστήσει από φυματίωση. Μάλιστα ήθελε να κρύψει την ασθένεια του για να αποφύγει τον στιγματισμό και γι’ αυτό ήταν χαρούμενος που οι άλλοι τον θεωρούσαν ναρκομανή. Όπως χαρακτηριστικά γράφει η Μέριλ Σεκρέστ στην βιογραφία του

Ήταν χαρούμενος, όταν οι άλλοι τον θεωρούσαν μεθύστακα και ναρκομανή. Έτσι, δεν έβλεπαν πάνω του τα σημάδια της φυματίωσης. Οι αλκοολικοί, άλλωστε, ήταν αποδεκτοί, οι φυματικοί όχι. Το κοινωνικό στίγμα την εποχή εκείνη ήταν μεγάλο και αυτομάτως σε εξόριζε στο περιθώριο της ζωής. Ο Μοντιλιάνι προτίμησε συνειδητά να κρύψει τη θανατηφόρα ασθένειά του απ’ όλους, φίλους και ερωμένες

Η φυματίωση εξάλλου την εποχή εκείνη ήταν ανίατη και εξαιρετικά μεταδοτική, και ήταν μάλιστα η κύρια αιτία θανάτου στη Γαλλία. Οι ναρκομανείς και οι αλκοολικοί ήταν ανεκτοί, οι φυματικοί δεν ήταν. Ο Μοντιλιάνι έφυγε από τη ζωή τραγικά νέος, στα 35 του χρόνια, χωρίς να μπορεί ούτε ο ίδιος να φανταστεί ότι τα έργα του σήμερα θα είχαν αστρονομικές τιμές, την ώρα μάλιστα που ο ίδιος τα πουλούσε τότε για ένα πιάτο φαΐ. Τις τελευταίες ημέρες της ζωής του ο Μοντιλιάνι έτρωγε επί οκτώ μέρες κονσέρβες σαρδέλα. Ο φίλος του Ορτίς ντε Σαράτε, τον είχε μεταφέρει στο νοσοκομείο Σαριτέ αφού τον είχε βρει σε άθλια κατάσταση, τσακισμένο από τη φυματίωση και τη μηνιγγίτιδα και εξαθλιωμένο κυριολεκτικά από ανέχεια και πείνα. Τα τελευταία λόγια του Ιταλού ζωγράφου και γλύπτη ήταν: «Δε μου μένει παρά ένα μικρό κομματάκι μυαλού… Νιώθω πως ήρθε το τέλος… Φίλησα τη γυναίκα μου, μείναμε σύμφωνοι για μια αιώνια χαρά». Στις 24 Ιανουαρίου του 1920 θα αφήσει την τελευταία του πνοή.

Ο Έρωτας του με την Ζαν Εμπιτέρν

Σταθμός στη ζωή του μεγάλου ζωγράφου και μεγάλη επιρροή στα έργα του αποτέλεσε η γνωριμία του και η βαθιά του αγάπη με τη Ζαν Εμπιτέρν, με την οποία απέκτησε μια κόρη.
Η Ζαν ήταν 19 χρόνων και φοιτήτρια των Καλών Τεχνών και ο έρωτάς τους προέκυψε με την πρώτη ματιά. Μάλιστα η ίδια έγινε η μούσα του, αφού πόζαρε σε περίπου 20 πίνακες του. Μια μέρα μετά τον θάνατό του, η Ζαν Εμπιτέρν, 8 μηνών έγκυος στο δεύτερο παιδί τους, αδυνατώντας να δεχτεί την απώλεια του αγαπημένου της, έδωσε τέλος στη ζωή της πηδώντας από παράθυρο του πέμπτου ορόφου.

Δημόσιο σκάνδαλο

Όσο ήταν εν ζωή, ο Μοντιλιάνι, έκανε μια και μοναδική ατομική έκθεση η οποία διήρκεσε μόνο μια ημέρα. Συνέβη στις 3 Δεκεμβρίου του 1917, στην γκαλερί του Παρισιού Berthe Weill, όπου εξέθεσε 30 έργα, τα οποία του είχαν ανατεθεί από τον φίλο του και έμπορο τέχνης Leopold Zborovski. Οι γυμνές φιγούρες που εξέθεσε έγιναν ταχύτατα επίκεντρο ενός δημόσιου σκανδάλου αναγκάζοντας την αστυνομία να κλείσει την γκαλερί σχεδόν αμέσως. Εκείνα τα έργα που λογοκρίθηκαν είναι τα ίδια τα οποία πωλούνται σήμερα σε αστρονομικές τιμές. Συγκεκριμένα, τον Νοέμβριο του 2010 ένα από τα γυμνά του πορτρέτα, η La Belle Romaine, μέρος σειράς γυμνών του 1917, πουλήθηκε έναντι 73 εκατομμυρίων ευρώ.

Ο Αμεντέο Mοντιλιάνι, ήταν γνωστός και ως Μοντί, ένα προφανές λογοπαίγνιο αφού το γαλλικό maudit (μοντί) σημαίνει «καταραμένος». Ήταν το τέλειο παρατσούκλι για ένα θρύλο που εκτός της αυτοκτονίας της εγκύου γυναίκας του, 100 χρόνια μετά τη δική του γέννηση, η πρώτη του κόρη πέθανε βυθισμένη στο αλκοόλ.

*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

ΚΟΥΙΖ: Σου δείχνουμε 20 σπουδαία έργα τέχνης. Μπορείς να βρεις το δημιουργό;