Βάνα Κράβαρη
Αν περπατώντας ψηλά στη Μαυρομιχάλη, στα Εξάρχεια, δεις στα δεξιά σου τη λέξη “Cringe” σχηματισμένη με ασημένια, καθόλου διακριτικά αλλά όχι και κραυγαλέα, ασημένια μπαλόνια, ρίξε μια ματιά πίσω από αυτό το μικρό σημείο ταύτισης. Ο χώρος τέχνης HGW std. “ζει” σε αυτό ακριβώς το υπόγειο. Αυτές τις μέρες φιλοξενεί μια έκθεση με τον τίτλο “Cringe”: μια κοινή, συνειδητή γλώσσα για Millennials και Gen Z, οι οποίοι έχουν βιώσει από κοινού, μέσα από διαφορετικές διεργασίες, την αμηχανία του να ανατρέχουν σε παλιές τους αναρτήσεις στα social media, ξέροντας καλά πως το “cringe” δεν είναι ένα βολικό μέσο σχολιασμού των άλλων. Όχι. To cringe στρέφεται και κατά του ίδιου μας του εαυτού, στις πιο λυτρωτικά αναπολογητικές του εκφάνσεις. Παράλληλα, το cringe εκπορεύεται και από άλλα πιο αθώα ή πιο ένοχα πράγματα τα οποία ανακαλύπτει κανείς με μια ενορχηστρωμένη βόλτα από έργο σε έργο.
Μιλήσαμε με τους curators της έκθεσης, τον εκπρόσωπο της Gen Z, Σωκράτη Σταματάτο και τον Millennial Dimi Kalabo για το πώς το cringe έχει μεταμορφωθεί από σχόλιο ή λεζάντα σε κάποιο random post σε υπαρκτό συναίσθημα της πραγματικής μας ζωής, για την έμπνευση που τους οδήγησε στη δημιουργία της Έκθεσης αλλά και για το γιατί οι Millennials και οι Gen Z είναι (είμαστε!) cringe.
-Γιατί Cringe; Για ποιους λόγους αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγκεκριμένη ιντερνετική, διεθνή “γλώσσα”;
Όλα άρχισαν ένα βράδυ που ξεκινήσαμε να αναρωτιόμαστε, γιατί πολλές καταστάσεις και συνθήκες τόσο της ψηφιακής όσο και της πραγματικής καθημερινότητας που ζούμε όλα πλέον είναι cringe. Από αυτή τη φιλοσοφική συζήτηση ξεκινήσαμε να κάνουμε έρευνα στο ίδιο το φαινόμενο και είδαμε ότι είναι κάτι που απασχολεί μεγάλη μερίδα ανθρώπων στο διαδίκτυο. Υπάρχει πληθώρα περιεχομένου με αυτή τη θεματική και αντίστοιχη πληθώρα από βίντεο-δοκίμια που προσπαθούν να εξηγήσουν το φαινόμενο. Στην έρευνά μας παρατηρήσαμε ότι το ίδιο το cringe είναι μια γλώσσα επικοινωνίας που συνδέει ετερόκλητες ταυτότητες ανθρώπων μεταξύ τους.
-Θυμάστε την πρώτη φορά που νιώσατε cringe; Που καταλάβατε τέλος πάντων πώς εξαργυρώνεταια αυτό το συναίσθημα;
Σ: Νομίζω ίσως η πρώτη φορά που ένιωσα cringe είναι ως παιδάκι, όταν μας είχαν δώσει από το σχολείο μια μαγνητοσκόπηση από σχολική γιορτή. Όταν το έβαλα να παίζει και με είδα να λέω το ποίημά μου, ένιωσα τόσο self conscious που απλά έπρεπε να το κλείσω με το ποσο άβολα αισθάνθηκα. Σε διαδικτυακό επίπεδο, νομίζω ότι όταν ανέτρεξα σε παλιά ποστ μου στο Facebook, και είδα να έχω ανεβάσει το 2010 status με quote από το βιβλίο του Twilight, ένιωσα τρομερό cringe.
Δ: Μια δική μου στιγμή που πρόσφατα κρίντζαρα, ως γνήσιος Millennial, είναι όταν βρήκα παλιά email με cover letter από βιογραφικά που είχα στείλει για δουλειά. Η άγνοια του να γράφεις κάτι τέτοιο για πρώτη φορά, σε συνδυασμό με την αυτοπεποίθηση ότι θα πάρεις τη δουλειά και την τότε άγνοια του πώς διαβάζει κάποιος αυτό που γράφεις… Άβολο! Είναι απίστευτο με πόσα πολλά και διαφορετικά πράγματα μπορεί να νιώσει cringe κανεις.
-Πώς θα περιγράφατε το Cringe σε κάποιον που δεν έχει ιδέα περί τίνος πρόκειται; Σε έναν Boomer ας πούμε.
Σε κάποιο άτομο που δεν γνωρίζει και ειδικά σε έναν boomer θα του συστήναμε να ανατρέξει στο εφηβικό του ημερολόγιο ή λεύκωμα. Το αίσθημα αβολοσύνης που θα νιώσει είναι μια καλή εισαγωγή στο cringe. Μπορεί πάλι να ανατρέξει σε κάποιο βίντεο-απόσπασμα από κάποιον παρουσιαστή της τηλεόρασης που κάνει σαρδάμ… Η ετεροντροπή που θα τον καταβάλει είναι και αυτό κομμάτι του cringe!
-Θεωρείτε πως το Cringe έχει κατακλύσει τις ζωές μας; Ντιτζιταλικά και πραγματικά;
Ναι, εννοείται! Αυτό αποδεικνύεται όχι μόνο από το άπειρο cringe περιεχόμενο που υπάρχει διαθέσιμο στο διαδίκτυο, αλλά και από το ότι ζούμε σε μια αρκετά δυστοπική χρονικότητα που πολλά από αυτά που συμβαίνουν καθημερινά μας παγώνουν.
Πόση δουλειά και έρευνα χρειάστηκε στ’αλήθεια ώστε να πραγματοποιηθεί αυτή η Έκθεση;
Την έκθεση αυτή τη δουλεύουμε ένα χρόνο. Ένα μεγάλο κομμάτι αυτού αφιερώθηκε στην έρευνα. Ήταν σημαντικό για εμάς να κατανοήσουμε σε μεγάλο βαθμό την έννοια του cringe, ώστε να μπορούμε να μεταδώσουμε τις διαφορετικές της εκφάνσεις στο κοινό, με τρόπο προσβάσιμο. Αφού είχαμε ολοκληρώσει το ερευνητικό κομμάτι, προχωρήσαμε στο να βρούμε έργα που να καλύπτουν μεγάλο μέρος του φάσματος του τι θα μπορούσε να θεωρείται cringe.
-Πείτε μας λίγα λόγια για τα έργα που φιλοξενεί η Έκθεση, αλλά και για τους καλλιτέχνες.
Αρχικά δεν μπορεί κανείς από τους δυο μας να πει «λίγα» λόγια για αυτή την έκθεση. Κοινός παρονομαστής όλων των έργων είναι η διασταύρωση τέχνης, τεχνολογίας και cringe.
Από deep fake τέχνη των Bill Posters & Daniel Howe, στη γλυπτική εγκατάσταση του πασίγνωστου net artist Aram Bartholl που καταφέρνει να βγάζει ψηφιακές εικόνες από την οθόνη και να τις εμφανίζει τρισδιάστατες μπροστά μας.
Εγκατάσταση σαν αυτή του Marsunev που κάνει λόγω για την έλλειψη προσβασιμότητας στην Ελλάδα, μέχρι το ψηφιακό αρχείο από τα σκοτεινά σημεία του Διαδικτύου που δημιούργησε η Noura Tafeche. Και από μια ωδή στην παράνοια των influencers της Aphrodite HGW, σε ένα μνήμα του ψηφιακού αποτυπώματος της Kristen Leo.
-Ποιο θα ξεχωρίζατε εσείς αν δεν ήσασταν οι αντικειμενικοί curators της Έκθεσης;
Δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε κανένα από τα έργα! Επειδή παρακολουθούμε την πορεία όλων των καλλιτεχνών που συνεργαστήκαμε, τα επιλέξαμε με τον ίδιο ακριβώς ενθουσιασμό που τα είδαμε, ως κοινό δηλαδή.
-Με τι κριτήρια τα επιλέξατε;
Το βασικό κριτήριο, ήταν για μας να είναι έργα με τα οποία μπορεί το κοινό να συνδεθεί. Έργα που δείχνουν ότι η ψηφιακότητα απευθύνεται σε όλους. Για αυτό σε όλα τα έργα υπάρχουν αναφορές και εικόνες που είναι οικίες και γνωστές σε μεγάλη μερίδα του κόσμου. Στόχος μας επίσης, ήταν να συμπεριλάβουμε διαφορετικές εκφράσεις του τι θα μπορούσε να είναι cringe, με βάση την έρευνα που κάναμε.
-Σωκράτη, τι κάνει τους Millennials cringe;
Σ: Οι Millennials αντικειμενικά είναι η πρώτη γενιά που αγκάλιασε ενεργά την ψυχοθεραπεία. Ταυτόχρονα μεγάλωσαν με όλες αυτές τις ταινίες της Disney που τους έμαθε ότι πρέπει να είναι οι «ήρωες». Είναι μια γενιά που επομίζεται το βάρος του να βρει γενικευμένα νοήματα ζωής, κουβαλώντας συγχρόνως πολλές ενοχές. Αυτός ο συνδυασμός νομίζω είναι ότι πιο cringe στους Millennials.
-Δημήτρη, τι κάνει τη Gen Z cringe;
Δ: Στην Gen Z, με κριντζάρει η αποστασιοποίηση από το συναίσθημα που εντοπίζω να υπάρχει. Νιώθω ότι πιο εύκολα θα δημιουργήσουν ένα meme για το συναίσθημα τους, παρά να το νιώσουν actually ή να το εκφράσουν κατιδίαν. Μπορεί όμως και να είναι απλά μια διαφορετική έκφραση συναισθήματος που έχει αυτή η γενιά, και μένα μου φαίνεται άβολη γιατί δεν την καταλαβαίνω. Στο τέλος της μέρας όμως αυτό δεν είναι το ωραίο με τις γενιές; Το να μην καταλαβαίνει η μια την άλλη, και ταυτόχρονα να προσπαθεί βρει κοινά και κώδικα επικοινωνίας.
-Πώς μπήκε ο χώρος τέχνης HGW στον αθηναϊκό χάρτη;
Σ: Το HGW άνοιξε τον Νοέμβριο του 2022 και από τότε έχει φιλοξενήσει αμέτρητες καλλιτεχνικές δράσεις. Ο Ηλίας Λουκόπουλος, καλλιτεχνικός διευθυντής του χώρου, τον άνοιξε με την φιλοδοξία να γίνει ένας ασφαλής χώρος για κουήρ καλλιτεχνά ώστε να μπορέσουν να δημιουργήσουν, να ερευνήσουν, να διαδράσουν. Προσωπικά ως σταθερός εξωτερικός συνεργάτης του χώρου από όταν άνοιξε, είμαι ευγνώμων στον Ηλία, για την δυνατότητα που μου δώθηκε να εξερευνήσω την επιμελητική μου πρακτική.
Δ: Εμένα είναι η πρώτη φορά που συνεργάζομαι με τον χώρο. Τον έχω ζήσει μόνο ως επισκέπτης. Είμαι όμως και εγώ εξίσου ευγνώμων για την πλατφόρμα που μας δώθηκε απλόχερα.
-Πώς προσγειώνεται η σύγχρονη τέχνη ως concept στον πλανήτη Ελλάδα; Τι έχετε παρατηρήσει από την εμπλοκή σας στον χώρο;
Σ: Η Ελλάδα παρότι είναι μια μικρή χώρα, έχει μια αρκετά μεγάλη καλλιτεχνική σκηνή που συνδυάζει διαφορετικά μέσα και πεδία δημιουργίας. Θεωρώ ότι η σύγχρονη τέχνη, ιδίως στο αυτοργανωμένο πλαίσιο, οφείλει να είναι πιο προσβάσιμη. Πρέπει σιγά-σιγά να αρχίσουμε να συμπεριλαμβάνουμε το κοινό σε αυτή. Παράλληλα, από την πλευρά των επιμελητών, οφείλουμε να φροντίζουμε το εκάστοτε καλλιτεχνικό project να είναι συμπεριληπτικό σε ένα μεγάλο εύρος ταυτοτήτων. Να μην δημιουργούμε δηλαδή, projects εσωτερικής κατανάλωσης, με κείμενα που καταλήγουν να είναι διαγωνισμός συγγραφής με δύσκολες ή ευφάνταστες λέξεις και έννοιες.
Δ: Έχοντας δουλέψει για χρόνια για πολιτιστικούς φορείς και οργανισμούς στην Ελλάδα, θεωρώ ότι αυτό που πρέπει ενεργά να επιδιώκουμε, είναι η έννοια του συλλογικού στην τέχνη και στον πολιτισμό. Δεν είναι τυχαίο ότι στην σύγχρονη τέχνη τελευταία βλέπουμε μια τάση για ομαδική τέχνη, ή βλέπουμε να αναδεικνύονται κολλεκτίβες.
-Tι επόμενες εκθέσεις ετοιμάζετε;
Σ: Μέσα στον Οκτώβρη θα επιμεληθώ μια ατομική έκθεση μιας Γερμανίδας εικαστικού στο Βερολίνο, για την οποία ανυπομονώ πολύ! Για φέτος θα είναι το τελευταίο μου project. Αλλά το κεφάλι μου σκέφτεται συνέχεια όποτε κάπου εκεί είναι κρυμμένη σίγουρα κάποια ιδέα για επόμενη έκθεση!
Δ: Θα ήθελα να αφήσω αυτή την εμπειρία του cringe να κλείσει οργανικά. Δουλέψαμε πυρετωδώς και κουραστήκαμε όποτε θέλω να γεμίσουμε μπαταρίες και εμπειρίες για να έχουμε έμπνευση για τα επόμενα. Stay tuned όμως!
Cringe Exhibition | 29 Σεπτεμβρίου με 8 Οκτωβρίου
Στο HGW std.
Μαυρομιχάλη 138, Αθήνα 114 72
