Ευθύμης Κάλφας
Με αφορμή το περιστατικό του θανάτου του 33χρονου Ζακ Κωστόπουλου στο κέντρο της Αθήνας, πολλοί ανέτρεξαν στο νόμο του Λιντς και της φρικαλέας πράξης της αυτοδικίας ενός όχλου. Ο Νόμος του Λιντς καταγράφηκε για πρώτη φορά στην πολιτεία της Βιρτζίνια των ΗΠΑ. Αλλά ας τα δούμε όλα με τη σειρά.
Τι εννοούμε με τον όρο «λιντσάρισμα»
Όπως διαβάζουμε στο Μεγάλο Ηλεκτρονικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας των εκδόσεων Πατάκη:
Λιντσάρισμα είναι η κακοποίηση ή και η θανάτωση κάποιου, που είναι ή θεωρείται ένοχος, υπεύθυνος για κάτι, από πλήθος εξαγριωμένων ανθρώπων.
Μια διαδικασία δηλαδή συνοπτική κατά την οποία ο όχλος προβαίνει αμέσως και χωρίς καμία νομική διατύπωση στην εκδίκαση εγκληματία, καθώς και στην άμεση και “επί τόπου” εκτέλεση του ενόχου. Η ετυμολογία της αγγλικής λέξης δεν είναι απόλυτα καθαρή, αν και το ρήμα «to lynch» δηλαδή λιντσάρω συναντήθηκε πρώτη φορά τον καιρό της Αμερικανικής Επανάστασης, από τη φράση «Lynch law», που θα πει «ο Νόμος του Λιντς».
Ποιος ήταν ο Λιντς;
Ο Τσάρλς Λιντς (1736-1796) ήταν γεωργός, πολιτικός και επαναστάτης κατά την περίοδο της Αμερικανικής Επανάστασης. Ως ειρηνοδίκης στην περιοχή της Βιρτζίνια, είχε οργανώσει παράνομες ομάδες με σκοπό την άμεση τιμωρία και εκτέλεση των συμπαθούντων τους Άγγλους. Πολύ γρήγορα ο Νόμος του Λιντς στράφηκε κατά των μαύρων στις Νότιες πολιτείες των ΗΠΑ όπου εκεί καταγράφηκαν περίπου 4000 λιντσαρίσματα με τα θύματα να είναι κατά τα 4/5 μαύροι. Αν και το λιντσάρισμα ήταν πάντα παράνομη διαδικασία, παρά το γεγονός ότι αναφέρεται ως «νόμος του Λιντς», μόλις το 1% καταδικάστηκε.
Κατά τα έτη 1882 – 1900 τα λιντσαρίσματα στις ΗΠΑ έφθαναν, κατ΄ έτος, από 96 μέχρι 231. Το 1945 σημειώθηκε ένα, ενώ το 1946 έφθασαν τα 6. Οι επανειλημμένες προσπάθειες όμως για την εξάλειψη αυτής της τιμωρίας με νομοθετικά μέτρα έβρισκαν την έντονη αντίδραση της αμερικανικής Γερουσίας. Το 1947 31 άτομα που είχαν προσαχθεί σε δίκη, τα οποία συμμετείχαν σε λιντσάρισμα στην πόλη Γκρίνσβιλ της Νότιας Καρολίνας, αθωώθηκαν, παρότι κάποια από αυτά είχαν ομολογήσει τη συμμετοχή τους.
Η εξέλιξη του νόμου
Στην αρχή λιντσάρισμα σήμαινε η συγκέντρωση των πολιτών μιας κοινότητας για να ενημερωθούν για την υπόθεση και να απονέμουν δικαιοσύνη και σπάνια επρόκειτο για θανατική ποινή. Προς τα τέλη του 19ου αιώνα όμως, το λιντσάρισμα είχε την έννοια της πρακτικής του όχλου. Και της θανάτωσης με κρέμασμα ή ακόμα και το κάψιμο με το λιντσάρισμα να επεκτείνεται σε όλη τη χώρα, εκτός από την περιοχή της «Νέας Αγγλίας». Ο νόμος χρησιμοποιήθηκε στις αρχές εγκαθίδρυσης του Αμερικανικού κράτους ως ένας τρόπος επιβολής της τάξης και της εξουσίας, προτού εμφανιστούν δηλαδή οι σερίφηδες και τα δικαστήρια στη χώρα.
Ο Νόμος του Λιντς σήμερα
Σήμερα με τον όρο λιντσάρισμα εννοούμε μια δολοφονία ενός εγκληματία από πλήθος παριστάμενων συγγενών του θύματος ή άλλων οικείων προσώπων, πριν ακόμη επιληφθεί η δικαιοσύνη, δηλαδή προτού ολοκληρωθεί η δίκη. Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά τις μεταγωγές εγκληματιών απόλυτη ευθύνη προστασίας τους από πιθανό λυντσάρισμα φέρουν οι κατά τόπο και καθ΄ ύλη αρμόδιες διωκτικές αρχές που έχουν επιληφθεί και τους κρατούν.
Βρήκαμε ένα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ με περισσότερες πληροφορίες για τον Νόμο του Λιντς
The Origins of Lynching Culture in the United States
How did the practice of lynching begin and evolve in American history? How did Ida B. Wells, a black female investigative journalist, start to challenge some of the entrenched practices of the South? Watch Paula Giddings, professor of Afro-American Studies at Smith College, explore one of the most challenging topics in U.S.
