Άρης Δημοκίδης
Το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας είναι ο λόγος που κάθε Σεπτέμβρη οι μικρομηκάδες (και όσοι αγαπούν το σινεμά) κατευθύνονται στην πόλη της Βόρειας Ελλάδας. Τώρα το Φεστιβάλ «κατεβαίνει» στην Αθήνα για μία εβδομάδα, κατά την οποία θα προβληθούν όλες οι ταινίες του εθνικού διαγωνιστικού προγράμματος του 44ου DISFF, καθώς και οι βραβευμένες ταινίες των υπόλοιπων διαγωνιστικών τμημάτων. Η Ταινιοθήκη είναι ο πρώτος σταθμός του Φεστιβάλ Δράμας, στο πλαίσιο του προγράμματος «Το Φεστιβάλ Δράμας ταξιδεύει». (21-27/10, Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Μεγ. Αλεξάνδρου 136, Γκάζι, είσοδος: 5 ευρώ)
Ήμουν και φέτος στη Δράμα και εν μέσω πρωτότυπων εκδηλώσεων, ωραίων ταινιών, συναντήσεων με φίλους και νυχτερινών κραιπαλών, μίλησα με τον βραβευμένο σκηνοθέτη και μοντέρ Γιάννη Σακαρίδη. Ο Σακαρίδης (σκηνοθέτης, εκτός των άλλων, των εξαιρετικών «Πλατεία Αμερικής» και «Wild Duck») είναι από πέρσι ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, διαδεχόμενος τον Αντώνη Παπαδόπουλο.
«Πώς ήταν να αναλαμβάνετε τη θέση αυτή, μετά τον πρόωρο θάνατο του προηγούμενου καλλιτεχνικού διευθυντή;» τον ρώτησα αρχικά, καθώς καθίσαμε στο καφέ του Hydrama με θέα τη λίμνη.
«Κατ’ αρχήν δεν είχα ποτέ όνειρο ή βλέψεις ή οποιαδήποτε σκέψη να αναλάβω ένα πρόγραμμα ή να γίνω καλλιτεχνικός διευθυντής ενός φεστιβάλ», μου λέει. «Κάπου παλιά, ναι, το σκεφτόμουν ότι θα μπορούσα να κάνω έναν προγραμματισμό με παλιές ταινίες σ’ ένα σινεμά στο Λονδίνο, αλλά αυτό το κομμάτι του filmmaking δεν το είχα σκεφτεί ποτέ. Έχω κάνει μοντάζ, σκηνοθεσία κτλ αλλά αυτό πραγματικά δεν το έχω κάνει. Οπότε μου ήρθε ως ευχάριστη έκπληξη και αυτό ήταν στο πρώτο lockdown κιόλας, δηλαδή μέσα σε μια πολύ μεγάλη ανασφάλεια για τα πάντα.»
«Πρώτα μελέτησα λίγο τις παραμέτρους και συνάντησα τους ανθρώπους με τους οποίους θα έπρεπε να συνεργαστώ – τον τότε γενικό γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού (νυν υφυπουργό), τον Δήμαρχο και τον πρόεδρο του Φεστιβάλ. Πραγματικά ένιωσα ότι θα μπορούσε να αλλάξει το φεστιβάλ. Εγώ το αγαπάω το φεστιβάλ για πολλά χρόνια, από το ’94, και αγαπάω πολύ και την πόλη. Μου ταίριαζε όλο αυτό. Πιστεύω πάρα πολύ στις ταινίες μικρού μήκους, έχω κάνει πάρα πολλές μικρού μήκους πριν κάνω τις μεγάλου μήκους. Οπότε είδα ότι υπήρχε εδώ κάτι που θα μπορούσε να μεταμορφωθεί και άρα ήταν μια μεγάλη, ευχάριστη πρόκληση για μένα.
Κάναμε πολύ μεγάλη ανάλυση του τι είναι το φεστιβάλ, ποιοι είναι οι στόχοι του, ποιοι είναι οι θεατές, ποιοι είναι οι νέοι θεατές που ήρθαν με την πλατφόρμα και με το σάιτ. Αυτή η νέα γενιά που κάνει ταινίες από πολύ μικρή. Πλέον είσαι πρωτοεμφανιζόμενος στα 5, έχεις κάνει ταινία στο δημοτικό και χειρίζεσαι μια κάμερα από την ηλικία των 2 ετών! Δηλαδή στα 7 σου είσαι ένας maverick σκηνοθέτης που έχει τραβήξει βίντεο, έχεις παίξει σε χιλιάδες φωτογραφίες τις οποίες έχεις δει την ίδια στιγμή που έχουν τραβηχτεί αλλά και στα βίντεο που σε έχουν τραβήξει και που έχεις εσύ τραβήξει. Είναι μια γενιά που έρχεται η οποία θα έχει πολλές ικανότητες με όλο αυτό – συν τα social media. Οπότε θέλαμε να δώσουμε αυτή την ευκαιρία σε αυτή τη γενιά τρόπους να εκφραστεί.»
-Θέλετε να μας μιλήσετε για τις καινοτομίες που κάνατε από φέτος και ίσως τις συνεχίσετε;
Ξεκινήσαμε με τον κανονισμό, ο οποίος είχε να αλλάξει πάρα πολλά χρόνια. Δημιουργήσαμε τα τρία νέα προγράμματα: Το διεθνές διαγωνιστικό του Animation όπου φέτος καλέσαμε τον Βασίλη Καραμητσάνη του Animasyros, το Short and Green με τις ταινίες για το περιβάλλον, το οποίο το τρέχει ο Βασίλης Τερζόπουλος, και το Cinematherapy, η κινηματογραφοθεραπεία, με την ψυχολόγο Ντενίζ Νικολάκου.
– Πώς προέκυψε το Cinematherapy;
Μια μέρα ήμασταν παρέα με τον σκηνοθέτη Πάβελ Παβλικόφσκι και την Ντενιζ Νικολάκου και μιλούσαμε για κινηματογράφο και ψυχολογία. Τους είπα ότι αυτήν την κουβέντα θα ήθελα να την ακούσω κάπου δημόσια, αξίζει τον κόπο. Η κινηματογραφοθεραπεία είναι κάτι που είχε αρχίσει ήδη απ’ τα ’90ς στην Αγγλία και είναι κάτι πέρα από μια απλή συζήτηση που κάνεις για ψυχολογία και κινηματογράφο. Είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας.
Εδώ στη Δράμα λοιπόν, δείχνουμε πώς μπορεί να είναι μια συνεδρία της κινηματογραφοθεραπείας. Δηλαδή αν είσαι ο ψυχολόγος μου και έχω υψοφοβία, ένας απ’ τους τρόπους με τους οποίους θα με θεράπευες μπορεί να ήταν το να μου συστήσεις δυο-τρεις ταινίες που έχουν να κάνουν με το θέμα, και μετά θα τα συζητούσαμε. Φέτος το κάναμε πιο οργανωμένα. Η Ντενίζ διάλεξε τρεις ταινίες μικρού μήκους τις οποίες παίζουμε και μετά συζητάει με τους συμμετέχοντες. Έχουμε κι ένα καινούργιο πρόγραμμα που λέγεται «κινηματογραφοθεραπεία στα σχολεία» για παιδιά και εφήβους.
Παράλληλα βρήκαμε και πόρους για να κάνουμε εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις ηλικίες αλλά και πρόγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης. Με τη Βαρβάρα Δούκα αναπτύσσουμε ένα πρόγραμμα το οποίο θα είναι για επαγγελματίες. θα υπάρχει μια πλατφόρμα στην οποία θα έχουμε όλο αυτό το υλικό και θα δουλεύουμε όλη τη χρονιά με εργαστήρια τα οποία αρχίσαμε φέτος για επαγγελματίες, για ανθρώπους οι οποίοι είναι απλά σινεφίλ και για παιδιά. Αυτό ελπίζουμε να το κάνουμε και δια ζώσης, δηλαδή να μην είναι μόνο στο Zoom.
-Στο ελληνικό διαγωνιστικό έχετε μειώσει τις ταινίες, ανεβάζοντας έτσι το επίπεδο. Πώς το αποφασίσατε; Ήταν μικρότερη η προσφορά ταινιών;
Όχι, αντιθέτως, υπήρξε ρεκόρ συμμετοχών. Κοίτα, έχω υπάρξει σε κριτική επιτροπή. Πιστεύω ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο να βλέπεις ταινίες ως θεατής και να πεις αυτό δεν μ’ άρεσε, εκείνο δε μ’ άρεσε, αυτό είναι ωραίο, αυτό γιατί μπήκε ή γιατί είναι τόσο πολλές. Επίσης είναι τελείως διαφορετικό να είσαι κριτική επιτροπή και τελείως διαφορετικό να κάνεις προγραμματισμό.
Επιλέγοντας τα φιλμ πρέπει να εντοπίσεις τις διαφορετικές τάσεις της κάθε χρονιάς. Αν μια χρονιά οι μισές που μας έστειλαν είναι για τη μετανάστευση, ε, δεν μπορείς να τις βάλεις όλες. Φέτος, πχ, υπήρχαν πολλές ταινίες που έπαιζαν με τα social media. Επιλέξαμε δύο πολύ χαρακτηριστικές, τις πιο δυνατές. Σίγουρα πιστεύω ότι ο μικρότερος αριθμός – πήγαμε απ’ τις 75 στις 34 πέρσι και φέτος στις 30 – βοηθά πολύ και στην προβολή αυτών των ταινιών. Υπήρχαν εξαιρετικές ταινίες που χανόντουσαν, γιατί κουραζόσουν μέσα σε δύο δίωρα που ήταν γεμάτα με λιγότερο καλές ταινίες.
Θέλουμε να εκπροσωπούνται όλα τα καλά. Πχ. Το background μου είναι πειραματικές ταινίες – έχω ξεκινήσει από το London College και από τους London Filmmaking Corporate. Οπότε μπορώ και καταλαβαίνω ποιο φιλμ είναι ντεμέκ πειραματικό και ποιο προχωράει μπροστά. Ε, λοιπόν φέτος χάρηκα που είδαμε κάποιες ταινίες που ήταν πραγματικά πειραματικές. Μου αρέσανε επειδή ήτανε τίμιες και είχαν μια απλότητα την οποία εγώ χάρηκα. Υπάρχουν επίσης κάποιες ταινίες οι οποίες είναι αυτοχρηματοδοτούμενες, πχ. δύο άνθρωποι που πήγανε και κάνανε μια ταινία και δεν έχουν παραγωγή από πίσω, δεν έχουν το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Αυτοί θέλουνε μια ενθάρρυνση. Υπάρχει και μια ταινία που έχει γίνει στην επαρχία από ανθρώπους οι οποίοι δεν έχουν ούτε τα μέσα, (μέσα εννοώ τον καλό παραγωγό, τον καλό ηθοποιό, το catchy attitude). Εγώ αυτές τις ταινίες τις περιμένω – και θα τις ενισχύσω. Δηλαδή μια ομάδα παιδιών που είναι στο Ρέθυμνο ή στη Λαμία και έχουνε φτιάξει κάτι δικό τους, εγώ δεν θέλω να το κόψω.
-Εμένα θα μου άρεσε το διαγωνιστικό να είναι όντως τόσο «μικρό» όσο τώρα, αλλά να υπήρχε και ένα πανόραμα. Επίσης, τώρα που είναι όλες από ένα επίπεδο και πάνω, μου λείπει να είναι και καμιά ταινία απαίσια, να διαφωνούμε, να την συζητάμε…
Το Πανόραμα το σκεφτόμαστε πολύ σοβαρά να το κάνουμε, ίσως εδώ στη Δράμα, κι οι υπόλοιπες να υπάρχουν ονλάιν.
(Το φετινό τρέιλερ απ’ τον σκηνοθέτη Βασίλη Κεκάτο)
-Κλείνοντας ήθελα να πω, πολύ ωραία τα online, αλλά η καλύτερη εμπειρία είναι να έρθει κάποιος στη Δράμα τον επόμενο Σεπτέμβριο. Φέτος ειδικά -και παρά την πανδημία- κάνατε τέλεια πράγματα. Εκδηλώσεις και πάρτι κάθε μέρα σε διαφορετικά μέρη, εμπλέκοντας και την πόλη παραπάνω, – νοιάζεστε δηλαδή και για την εμπειρία αυτών που θα έρθουν εδώ…
Χτες χάρηκα γιατί ήταν γεμάτο το drive-in, το οποίο σημαίνει ότι ήρθαν αρκετοί οι οποίοι είχαν αυτοκίνητο. Αυτό σημαίνει ότι είναι οι άνθρωποι που ήρθαν από κοντά ή είναι Δραμινοί. Το Φεστιβάλ είναι συναντήσεις ανθρώπων και σχέσεις μακροχρόνιες, είναι γνωριμίες, είναι συζητήσεις και είναι ουσιαστικά η ανακάλυψη ενός καινούργιου τόπου. Συν πολιτισμός μέσα σε ένα περιβάλλον το οποίο δεν είναι η καθημερινότητα μας.
Από τα πρώτα ζητήματα που έθεσα ήταν το θερινό, το οποίο υπήρχε από τα ’60ς και ήταν εγκαταλελειμμένο. Το καθαρίσαμε και παίζουμε ταινίες. Χρειάζεται μια μεγάλη ανανέωση έχει όμως μια φυσική ομορφιά την οποία κρατήσαμε. Πάντα βλέπουμε πώς θα συναντηθούν οι άνθρωποι σε διαφορετικούς χώρους. Αυτό που είπες για τα πάρτι ήτανε μια ιδέα που παίχτηκε τελευταία στιγμή, και χαίρομαι που το κάναμε. Είναι και η ανακάλυψη, κάναμε και δύο περιπάτους με ξεναγήσεις και θα κάνουμε περισσότερα τέτοια. Του χρόνου π.χ θα εντάξουμε και τις performances, που έγιναν και φέτος πριν το φεστιβάλ. Έγιναν σε χώρους αναπάντεχους και περίεργες ώρες στις οποίες κανονικά δεν θα έκανες βόλτα. Π.χ υπήρχε ένα νυχτερινό performance μέσα στο πάρκο που μας οδήγησε μέσα απ’ τα νερά. Κι έβλεπες ξαφνικά ένα μπουλούκι από 30 ανθρώπους να ακολουθούν την γυναίκα που έκανε αυτό το performance, και μετά μπήκε στο νερό… Ήταν μια εμπειρία την οποία θα ήθελα να δουν οι νέοι κινηματογραφιστές και που συνέβη live. Ναι, καλό το ίντερνετ, αλλά η ζωντάνια του δια ζώσης φεστιβάλ δε συγκρίνεται με τίποτα.
*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Φεστιβάλ Δράμας: Οι ελληνικές ταινίες που ξεχωρίσαμε | LiFO
Η καρδιά του ελληνικού (και όχι μόνο) σινεμά χτυπά αυτές τις μέρες στη Δράμα, όπου διεξάγεται το 44ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας.
