Πώς η ενασχόληση με το οριγκάμι μπορεί να βελτιώσει τη ζωή σου

Διάβασα το νέο βιβλίο της origami instructor, και ξεκίνησα ήδη να φτιάχνω τα δικά μου. Μίλησα με την Μυρτώ Δημητρίου, έναν απ’ τους πιο χαμογελαστούς ανθρώπους που ξέρω, για την τέχνη του οριγκάμι αλλά και το βιβλίο της.

-Πώς πρωτοήρθες σε επαφή με το origami;

Η γνωριμία μου με αυτή την τέχνη έγινε όταν σπούδαζα στο Ithaca College, στη Νέα Υόρκη. Είχα πολλούς Ιάπωνες συμφοιτητές που με «μύησαν» στον κόσμο της ιαπωνικής χαρτοδιπλωτικής. Το πρώτο σχέδιο που έμαθα ήταν το πουλάκι γερανός, που είναι και το σύμβολο του origami -μέχρι σήμερα έχω διπλώσει αρκετές χιλιάδες!

-Και πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι πιο εντατικά με αυτό;

Το να ασχοληθώ εντατικά με το origami σίγουρα δεν το είχα σκεφτεί όταν δίπλωνα τον πρώτο μου γερανό! Στην αρχή ξεκίνησα σαν χόμπι, όμως η μαγεία του να μπορώ να μεταμορφώνω ένα μονοδιάστατο αντικείμενο σε κάτι τρισδιάστατο με έκανε να συνεχίσω. Είναι πραγματικά υπέροχο συναίσθημα να δίνεις ζωή σε ένα χαρτί μέσα από μια αλληλουχία τσακίσεων και διπλωμάτων. Και μέχρι σήμερα δε σταματάω να μαθαίνω, να δημιουργώ καινούργια σχέδια και να ανακαλύπτω- κάτι που με κάνει να θέλω να συνεχίσω το χάρτινο ταξίδι.

-Είσαι Instructor Origami. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Το σπούδασες δηλαδή;

Το origami είναι μια παραδοσιακή ιαπωνική εικαστική τέχνη. Στην Ιαπωνία διδάσκεται σαν μάθημα στα σχολεία, ενώ συνδυάζεται και με τη διδασκαλία μαθηματικών και γεωμετρίας. Θέλοντας να ασχοληθώ επαγγελματικά με το origami -όχι μόνο ως καλλιτέχνης αλλά και για την παρουσίαση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σεμιναρίων-  αποφάσισα να πάρω το δίπλωμά μου από τον Παγκόσμιο Ιαπωνικό Οργανισμό για να μπορώ να διδάξω αυτήν την τέχνη. Το origami προστέθηκε στις δράσεις μου, μιας και για πολλά χρόνια παρουσίαζα τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές, θεατρικές παραστάσεις κ εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά τελικά ήταν και αυτό που με κέρδισε!

-Πόσο εύκολο είναι για κάποιον που δεν έχει ασχοληθεί καθόλου να φτιάξει origami;

Η μαγεία αυτής της τέχνης είναι ότι μπορεί κάποιος να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο απλό σχέδιο σε 5-10 λεπτά χωρίς να έχει προηγούμενη εμπειρία. Απευθύνεται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες και δεν χρειάζεται ειδικό εξοπλισμό- μπορούμε να δημιουργήσουμε ακόμα και με χαρτί Α4, χαρτί περιτυλίγματος ή χαρτάκια σημειώσεων. Υπάρχουν σχέδια με διαφορετικό βαθμό δυσκολίας ξεκινώντας από το καραβάκι ή τη σαΐτα (που όλοι μας έχουμε διπλώσει κάποια στιγμή) μέχρι τα κινούμενα origami ή πιο πολύπλοκα κομμάτια που μπορεί να έχουν και 200-300 τσακίσεις το ένα!

-Τι σου αρέσει περισσότερο να φτιάχνεις;

Ο γερανός είναι σίγουρα ένα από τα αγαπημένα μου σχέδια. Πολλές φορές για να χαλαρώσω φτιάχνω γερανούς ή ακόμα και ασυναίσθητα όταν κρατάω ένα κομμάτι χαρτί στο χέρι -απόδειξη, εισιτήριο, χαρτάκι σημειώσεων- ξαφνικά μεταμορφώνεται σε γερανό! Κάθε φορά όμως παθιάζομαι με διαφορετικά σχέδια και διπλώνω για μήνες, μια περίοδο δίπλωνα τριαντάφυλλα σε όλα τα χρώματα και μεγέθη.

Τώρα με έχουν συνεπάρει τα χάρτινα κοσμήματα που δημιουργώ με λωρίδες χαρτιού και βασικό σχήμα τον κύκλο, στοιχείο που έδωσε και το όνομα στη συλλογή: «Οι κύκλοι της ζωής». Ο κύκλος έχει ένα ιδιαίτερο συμβολισμό: η ολοκλήρωση, η ολότητα, η σφαιρικότητα των πραγμάτων κρύβεται μέσα σε ένα σχήμα και αυτό θέλω να μεταφέρω με τα σχέδιά μου.

-Το origami είναι ιαπωνική εικαστική τέχνη. Μάλιστα στο νέο σου βιβλίο έχει γράψει τον πρόλογο ο Πρέσβης της Ιαπωνίας στην Ελλάδα. Τι είναι στ’ αλήθεια το origami για τους Ιάπωνες, και πόσο διαδεδομένο είναι στην Ελλάδα;

Είναι μεγάλη μου τιμή που το καινούργιο μου βιβλίο «Ξεδιπλώνοντας origami μυστικά» προλογίζει ο Πρέσβης της Ιαπωνίας στην Ελλάδα κος Yasuhiro Shimizu. Το origami είναι η παραδοσιακή ιαπωνική τέχνη της χαρτοδιπλωτικής (oru σημαίνει διπλώνω και kami χαρτί). Στην Ιαπωνία τα παιδιά μαθαίνουν από μικρά να διπλώνουν παραδοσιακά σχέδια (όπως ο γερανός, το kabuto δηλαδή το κράνος των σαμουράι, κουτάκια και πεταλούδες) αλλά είναι κάτι πολύ παραπάνω από παιδική απασχόληση και παιχνίδι. Τα kusudama (χάρτινες διακοσμητικές σφαίρες) προσφέρονται πολύ συχνά σαν δώρο μιας και πιστεύεται ότι είναι η σφαίρα που γιατρεύει (kusuri σημαίνει φάρμακο και tama μπάλα), ενώ σε νεόνυμφα ζευγάρια χαρίζουν 1.000 γερανούς σαν σύμβολο καλοτυχίας και μακροζωίας.

Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ασχολούνται όλο και περισσότερο, τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες που ψάχνουν τρόπους να χαλαρώσουν, να διώξουν την ένταση και το στρες. Ακόμα και εν μέσω καραντίνας, σύμφωνα με έρευνα που έγινε, το origami ήταν ένα από τα ενδιαφέροντα που ανέβηκε στις προτιμήσεις των ερωτηθέντων, που βρήκαν διέξοδο διπλώνοντας και τσακίζοντας!

-Είσαι κάτοχος δύο ρεκόρ Γκίνες. Μίλησέ μας για αυτά…

Δύο πολύ μεγάλες προσπάθειες που οδήγησαν στην κατάκτηση δύο Ρεκόρ το 2012 στη Θεσσαλονίκη και το 2014 στην Αθήνα, για τη δημιουργία των μεγαλύτερων χάρτινων μωσαϊκών origami.

Στις 31 Μαΐου 2012, σε συνεργασία με το Δήμο Θεσσαλονίκης, την Αντιδημαρχία Νεότητας, Αθλητισμού και Εθελοντών, κάτω από την αιγίδα της Ιαπωνικής Πρεσβείας δημιουργήσαμε στην πλατεία Αριστοτέλους, την εικόνα του Λευκού Πύργου με 40.000 χάρτινα νούφαρα σε 403 τ.μ.! Συμμετείχαν πάνω από 10.000 άτομα που είχαν παρακολουθήσει σεμινάρια και δίπλωσαν τα χάρτινα νουφαράκια τους μέσα σε έξι ώρες!

Το δεύτερο Ρεκόρ πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων, τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α.), κάτω από την αιγίδα της Ιαπωνικής Πρεσβείας, της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς, του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, του Υπουργείου Τουρισμού με την υποστήριξη της Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών-Αττικής, στις 18 Μαρτίου 2014 στο Γήπεδο του Μετς. Με τη συμμετοχή περίπου 20.000 ατόμων δημιουργήσαμε την εικόνα μιας πελώριας κουκουβάγιας –ως σύμβολο σοφίας και έμβλημα της Αθήνας-  χρησιμοποιώντας ως μονάδα χάρτινα λουλούδια, σε 512 τ.μ. Ένα γήπεδο μπάσκετ γέμισε από άκρη σε άκρη με χάρτινα νούφαρα σε άσπρο, καφέ, κίτρινο, γαλάζιο και το εγχείρημα που στην αρχή φάνταζε σχεδόν ακατόρθωτο έγινε πραγματικότητα!

-Διαβάζω πως ως κοινωνική ανθρωπολόγος έχεις «μπλέξει» στοιχεία της επιστήμης σου στην τέχνη σου. Δηλαδή;

Ως κοινωνική ανθρωπολόγος, έχω συνδυάσει την ελληνική παράδοση με την ιαπωνική τέχνη, αναπαριστώντας μοτίβα κεντημάτων με χαρτί, από τη συλλογή κεντημάτων της Αμαλίας Μεγαπάνου, του Μουσείου Μπενάκη. Μία συλλογή έργων μου είναι εμπνευσμένη από τα ψηφιδωτά του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης που δημιούργησα με χάρτινες ψηφίδες. Επίσης δουλεύω πάνω σε θέματα της αρχαίας Ελλάδας και της ελληνικής μυθολογίας, αναπαριστώντας τη Μέδουσα, τη Λερναία Ύδρα αλλά και αρχαία μουσικά όργανα καθώς και τα στεφάνια της Βεργίνας.

Πιστεύω πως μέσα από την τέχνη μπορούμε να βρούμε κοινά σημεία αναφοράς και στοιχεία για να ενώσουμε τους πολιτισμούς και τους λαούς, και αυτή ήταν μια από τις βασικές θέσεις που παρουσίασα στο Meisei University στο Τόκυο όπου πραγματοποίησα μια σειρά σεμιναρίων και διαλέξεων.

-Πώς ήταν η εμπειρία της συνεργασίας σου με την ελληνική συμμετοχή στη Biennale της Βενετίας;

Ήταν μια πολύ ιδιαίτερη εμπειρία μιας και μου ζητήθηκε να δημιουργήσω σχέδια origami από χαρτονομίσματα των 50€, 100€, 200€ και 500€! Τα αντικείμενα χρησιμοποιήθηκαν στην ταινία του Στέφανου Τσιβόπουλου «Ιστορία μηδέν-History zero», την επίσημη ελληνική συμμετοχή στην 55η Biennale της Βενετίας.  Μπορεί για το δίπλωμα να μη χρησιμοποίησα πραγματικά χαρτονομίσματα αλλά και πάλι πριν κάνω κάποια τσάκιση κοίταζα δυο-τρεις φορές παραπάνω το χαρτί να βεβαιωθώ τι τσακίζω! Νομίζω ότι δε θα διπλώσω ξανά μονόκερο από 500ευρο!

-Ξεκίνησες από μικρή την ενασχόλησή σου με τις δημιουργικές δραστηριότητες. Σε θυμάμαι παιδάκι στην τηλεόραση, να είσαι ντυμένη πεταλούδα και να παρουσιάζεις όμορφα προγράμματα. Πώς ήταν τότε η ζωή σου;

Ξεκίνησα να παρουσιάζω τηλεοπτικές εκπομπές στα 11 μου, όταν πήγαινα δηλαδή Ε΄ Δημοτικού! Η πρώτη εκπομπή ήταν «Το πέταγμα της πεταλούδας» όπου ήμουν ντυμένη πεταλούδα και κράτησε πέντε χρόνια ενώ τα επόμενα χρόνια παρουσίασα διαφορετικές εκπομπές που είχαν σαν κεντρικό τους άξονα το παιδί, τον πολιτισμό, τα βιβλία και την τέχνη.

Το πρόγραμμά μου ήταν αρκετά πιεσμένο μιας και συνδύαζα σχολείο, εξωσχολικές δραστηριότητες και τηλεοπτικά γυρίσματα, ενώ συμμετείχα και σε θεατρικές παραστάσεις και τηλεταινίες. Ήταν μια πολύ ιδιαίτερη περίοδος γιατί έπρεπε να συνδυάσω αρκετά πράγματα και ήθελα να είμαι πολύ καλή σε όλα!

-Το γεγονός πως ήσουν, με κάποιο τρόπο, από παιδί στη δημοσιότητα θεωρείς πως σε επηρέασε μεγαλώνοντας, είτε θετικά ή αρνητικά;

Όλα τα πράγματα που ζούμε μας επηρεάζουν και μας διαμορφώνουν. Σίγουρα δεν ήταν συνηθισμένο, τότε το έβλεπα και σαν παιχνίδι, το βάρος αυτών των χρόνων το συνειδητοποίησα αρκετά αργότερα.

Σαν παιδί, αλλά και μεγαλώνοντας, ήμουν αρκετά κλειστή και έκανα δύσκολα φίλους, ενώ πίεζα πολλές φορές τον εαυτό μου, γεμίζοντας το πρόγραμμά μου και θέλοντας ταυτόχρονα να έχω το καλύτερο αποτέλεσμα σε όλα.

Από την άλλη αγαπούσα πολύ το θέατρο και κάθε στιγμή είτε στις πρόβες είτε την ώρα της παράστασης είχε για μένα κάτι μαγικό. Μέσα από τις τηλεοπτικές εκπομπές είχα τη δυνατότητα να γνωρίσω πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους: συγγραφείς που διάβαζα τα βιβλία τους και τους έβλεπα μπροστά μου έχοντας τη δυνατότητα να τους ρωτήσω ό,τι ήθελα, καλλιτέχνες που θαύμαζα και αγαπούσα, αλλά και κάποιους που γνώρισα το έργο τους για να τους συναντήσω. Ο Νότης Μαυρουδής, η Άλκη Ζέη, η Ζωρζ Σαρή, ο Ευγένιος Τριβιζάς, αλλά και η Αλίκη Βουγιουκλάκη, ο Κωνσταντίνος Καζάκος, η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Εμίρ Κουστουρίτσα, ήταν άνθρωποι που συνάντησα στο τηλεοπτικό πλατό και είχα την τύχη να μου εμπιστευτούν πράγματα για τον εαυτό τους και τη ζωή τους που μπορεί να μην είχαν πει σε άλλες συνεντεύξεις- μιλούσαν σε ένα παιδί που ήθελε να μάθει και να καταλάβει.

Δεν μπορώ να τα βάλω όλα σε μια ζυγαριά για να δω αν τελικά έχει θετικό ή αρνητικό πρόσημο. Είναι ένα μείγμα στιγμών, συναισθημάτων, ανθρώπων, εμπειριών που διαμόρφωσε ένα κομμάτι του εαυτού μου.

-Πιστεύεις πως μεγαλώνουμε ποτέ πραγματικά ή παραμένουμε κατά βάθος παιδιά;

Πάντα υπάρχει μέσα μας το παιδί των τριών, πέντε, εφτά χρόνων που έβλεπε τον κόσμο σαν ένα πελώριο παιχνίδι, που κοίταζε και εξερευνούσε, που ήταν αυθόρμητο και καθετί μπορούσε να μεταμορφωθεί με τη δύναμη της φαντασίας, που δεν είχε μάθει τι σημαίνει δεν μπορώ/πρέπει/δεν γίνεται/δεν είσαι αρκετός/ και πίστευε με όλη του τη δύναμη ότι τα πάντα είναι δυνατά.

Πολλές φορές το ξεχνάμε το παιδί μέσα μας ή το φορτώνουμε με τόσα πρέπει και μη που σβήνει ο ενθουσιασμός του λίγο-λίγο. Αν παρατηρήσουμε τα παιδιά θα δούμε ότι γελάνε πολύ, εκφράζονται -φωνάζουν, μαλώνουν, αγκαλιάζονται, κλαίνε- χωρίς περιορισμούς χωρίς να φιλτράρουν αντιδράσεις,  Είναι αληθινά, η φαντασία τους δεν έχει όρια, δημιουργούν σε δευτερόλεπτα ένα δικό τους κόσμο και χρησιμοποιούν ό,τι κι αν βρουν γύρω τους.

Πιστεύω ότι αν ακούγαμε λίγο παραπάνω το παιδί και βλέπαμε τη ζωή σαν παιχνίδι και όχι σαν δοκιμασία θα ερχόμασταν ένα βήμα πιο κοντά στην ευτυχία- ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για τον καθένα.

-Στο βιβλίο σου διαβάζω πως υπάρχει σχέση των origami με τα μαθηματικά, την ιατρική και το διάστημα!

Το origami έχει εφαρμογές σε πολλούς τομείς από τα μαθηματικά, την ιατρική, την αρχιτεκτονική, τη διαστημική μέχρι και την νανοτεχνολογία! Στην ιατρική χρησιμοποιείται τόσο ως μέσο πρόληψης και θεραπείας αλλά και για τη δημιουργία εργαλείων και μοντέλων που βοηθούν τη ρομποτική χειρουργική. Βοηθά την ενίσχυση της λεπτής κινητικότητας στα παιδιά, τη συγκέντρωση και τη χαλάρωση, ενώ μελέτες έχουν δείξει ότι η ενασχόληση με το origami βοηθάει στην πρόληψη και καταπολέμηση του Alzheimer. Τα stent (ένας μικροσκοπικός σωλήνας από ανοξείδωτο ατσάλι που λειτουργεί ως ένα είδος ικριώματος με σκοπό να κρατήσει ανοιχτή μια αρτηρία) δημιουργήθηκαν χρησιμοποιώντας τις αρχές του origami και μελετώντας πως μπορεί να διπλωθεί και να ξεδιπλωθεί ένα κομμάτι χαρτί. Οι δυνατότητες που δίνει η χρήση του origami και για την ανάπτυξη της έρευνας του διαστήματος είναι πάρα πολλές, μιας και η δημιουργία αντικειμένων που μπορούν να διπλωθούν για να αποκτήσουν μια επίπεδη μορφή και να ξεδιπλωθούν σε μια τρισδιάστατη είναι ένα από τα βασικά προβλήματα των επιστημόνων. Και αν θέλετε να μάθετε περισσότερα δεν έχετε παρά να διαβάσετε το καινούργιο μου βιβλίο και είμαι σίγουρη ότι δε θα δείτε ξανά μια κόλλα χαρτί με τον ίδιο τρόπο!