Δημήτρης Καβατζικλής
Για χρόνια, όταν οι λάτρεις του Bitcoin δέχονταν ερωτήσεις για την αξία του κρυπτονομίσματος απαντούσαν λέγοντας: «περιμένετε και θα δείτε». Περιμένετε μέχρι να ανέβει ο πληθωρισμός και ο κόσμος θα προσπαθεί να βάλει τις αποταμιεύσεις του σε ένα σταθερό ψηφιακό πορτοφόλι που δεν θα χάνει την αξία του. Περιμένετε μέχρι να ξεσπάσει ο πόλεμος και οι δικτάτορες αρχίσουν να αρπάζουν περιουσιακά στοιχεία και να επιβάλλουν ελέγχους κεφαλαίων στους πολίτες τους. Περιμένετε μέχρι οι μεγάλες τράπεζες και οι εταιρείες τεχνολογίας αρχίσουν να λογοκρίνουν τους αντιφρονούντες για τις πολιτικές τους απόψεις. Τότε θα δείτε γιατί χρειαζόμαστε ένα διεθνές, αποκεντρωμένο, ανώνυμο, ψηφιακό νόμισμα, διαβάζουμε στους New York Times.
Σε αντίθεση με τα άλλα κρυπτονομίσματα, το Bitcoin θεωρήθηκε από πολλούς από τους φιλελεύθερους θαυμαστές του ως ένα είδος ασφάλειας για την «ημέρας της κρίσης», μια μορφή «ψηφιακού χρυσού» που θα αποτελούσε πηγή σταθερότητας καθώς ο κόσμος γινόταν πιο χαοτικός και απρόβλεπτος.
E λοιπόν, το χάος έφτασε. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο πληθωρισμός αυξάνεται με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων δεκαετιών και ο VIX – «ο δείκτης του φόβου» που χρησιμοποιεί η Wall Street για τη μέτρηση της αστάθειας στο χρηματιστήριο – έχει αυξηθεί περισσότερο από 80%. Τον περασμένο μήνα, η κυβέρνηση του Καναδά απάντησε στην απειλή ενός κομβόι διαμαρτυρίας φορτηγατζήδων κατά των εμβολίων απειλώντας να παγώσει τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Η Ρωσία δέχτηκε βάναυσες κυρώσεις για την εισβολή στην Ουκρανία, που έπληξαν το ρούβλι και κατέστρεψαν τη ρωσική οικονομία, ενώ πολλές αμερικανικές εταιρείες αποχώρησαν από τη χώρα, καθιστώντας σχεδόν αδύνατο για τους πολίτες της να έχουν πρόσβαση στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς, να χρησιμοποιούν πιστωτικές κάρτες ή ακόμα και να δημοσιεύουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Με άλλα λόγια, πρόκειται για τη τέλεια καταιγίδα οικονομικών και γεωπολιτικών εξελίξεων που θα ήταν, θεωρητικά, εξαιρετική ευκαιρία για το Bitcoin. Αλλά το Bitcoin δεν ανεβαίνει. Αντίθετα, ακόμη και όταν οι αναλυτές της Wall Street μιλούν για την πιθανότητα πυρηνικού Αρμαγεδδώνα, οι τιμές των κρυπτονομισμάτων μειώνονται σταθερά. Οι τιμές του Bitcoin μειώθηκαν κατά 10% τον περασμένο μήνα και το Ether, το δεύτερο πιο δημοφιλές κρυπτονόμισμα, υποχώρησε περίπου 15%.
Ούτε η καθημερινή χρήση κρυπτονομισμάτων δεν εξελίσσεται με τον τρόπο που θα περιμέναμε. Ο όγκος συναλλαγών Bitcoin αυξήθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά έκτοτε παραμένει σχετικά σταθερός, υποδηλώνοντας ότι οι χρήστες δεν βιάζονται να ανταλλάξουν τα ρούβλια και τα hryvnia (το νόμισμα της Ουκρανίας) τους με ψηφιακά νομίσματα, ενώ ούτε οι Ρώσοι ολιγάρχες φαίνεται να χρησιμοποιούν κρυπτονομίσματα για να αποφύγουν τις κυρώσεις.
Ομολογουμένως, το crypto δεν έλειψε εντελώς από τις εξελίξεις. Στον Καναδά, ορισμένοι φορτηγατζήδες συγκέντρωσαν χρήματα μέσω δωρεών σε κρυπτονόμισμα και η κυβέρνηση της Ουκρανίας φέρεται να έχει συγκεντρώσει σχεδόν 100 εκατομμύρια δολάρια σε δωρεές crypto.
Ωστόσο, το Bitcoin δεν φαίνεται να παίζει κεντρικό ρόλο στις παγκόσμιες εξελίξεις μέχρι στιγμής. Γεγονός που εγείρει το προφανές ερώτημα: Γιατί όχι;
Μια πιθανότητα είναι ότι εξακολουθεί να είναι πολύ μπερδεμένη και πολύ δύσκολη υπόθεση για τους απλούς ανθρώπους, ειδικά κατά τη διάρκεια ενός πολέμου. Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο είναι ανεπαρκής σε πολλά μέρη της Ουκρανίας με αποτέλεσμα ακόμη και οι ελίτ της χώρας να αγωνίζονται να μετατρέψουν τα περιουσιακά τους στοιχεία σε κρυπτονόμισμα. Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι το Bitcoin εξακολουθεί να είναι πολύ ασταθές για να χρησιμεύσει ως αντίβαρο στην οικονομική και πολιτική αστάθεια.
«Οι κοινότητες του Bitcoin και των κρυπτονομισμάτων πουλούσαν μια ψευδή αφήγηση όλα αυτά τα χρόνια ότι το Bitcoin είναι ένα ασφαλές καταφύγιο από τις παραδοσιακές χρηματοπιστωτικές αγορές», δήλωσε ο Jimmy Nguyen, πρόεδρος του Bitcoin Association. Το Bitcoin είναι καταδικασμένο, υποστηρίζει ο κ. Nguyen, «επειδή είναι αργό, δαπανηρό και δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για αγορές».
Ο Kevin Werbach, καθηγητής νομικής στο Wharton School του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, διατύπωσε μια διαφορετική θεωρία: Οι πρώτοι και πιο έντονοι υποστηρικτές του Bitcoin έτειναν να βλέπουν τα κρυπτονομίσματα ως ένα είδος ασφάλειας έναντι του υπερπληθωρισμού και της κυβερνητικής διαφθοράς. Αλλά οι πιο πρόσφατες διακυμάνσεις των τιμών στις αγορές κρυπτονομισμάτων προσέλκυσαν ένα κύμα κερδοσκόπων που θεωρούσαν το Bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα επενδύσεις με αποτέλεσμα να νοιάζονται λιγότερο για τις πολιτικές επιπτώσεις.
Μια άλλη πιθανή εξήγηση, την οποία επικαλέστηκε ο Joe Weisenthal στο Bloomberg, είναι ότι το χάος λειτουργεί αμφίδρομα και ότι τα ίδια γεγονότα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν «καλά για το Bitcoin» βραχυπρόθεσμα – πληθωρισμός, κυρώσεις, γεωπολιτικές συγκρούσεις – θα μπορούσαν να αποβούν αρνητικά για το Bitcoin μακροπρόθεσμα, καθώς θα μπορούσαν να τραβήξουν την προσοχή των ρυθμιστικών αρχών.
Υπάρχουν κι άλλες εξηγήσεις. Ο Sam Bankman-Fried, διευθύνων σύμβουλος του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων FTX, δήλωσε στο Twitter ότι ενώ πίστευε ότι το Bitcoin θα «τα πήγαινε καλύτερα» σε ένα λιγότερο σταθερό πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, προέβλεψε ότι η διαφορά σχετιζόταν εν μέρει με την αρνητική κάλυψη των κρυπτονομισμάτων από τα μέσα ενημέρωσης.
Αλλά, ίσως η πιο ενδιαφέρουσα άποψη για τη χρησιμότητα των κρυπτονομισμάτων σε εποχές κρίσης έρχεται κατευθείαν από την κυβέρνηση της Ουκρανίας. Μετά τη ρωσική εισβολή, ο αναπληρωτής υπουργός ψηφιακού μετασχηματισμού της Ουκρανίας, κ. Alex Bornyakov, και η ομάδα του, με επικεφαλής τον υπουργό ψηφιοποίησης της χώρας, Mykhailo Fedorov, προσπαθούν να συντονίσουν τις δωρεές για τον στρατό της Ουκρανίας. Bitcoin, Ether και άλλα κρυπτονομίσματα αξίας δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων έχουν σταλεί για αυτό το σκοπό και τα χρήματα έχουν χρησιμοποιηθεί για την αγορά στρατιωτικού υλικού, συμπεριλαμβανομένων αλεξίσφαιρων γιλέκων και γυαλιών νυχτερινής όρασης.
Ο κ. Bornyakov, είπε ότι βασικό πλεονέκτημα ήταν το πόσο γρήγορα μπορούσαν να εκταμιευθούν τα κεφάλαια: «Σε μια κατάσταση όπως αυτή, όπου η εθνική τράπεζα δεν λειτουργεί πλήρως, με το κρυπτονόμισμα οι μεταφορές πολύ γρήγορα και να έχουν άμεσα αποτελέσματα», είπε.
Αλλά φάνηκε επιφυλακτικός για το ρόλο των κρυπτονομισμάτων στην περίπτωση της Ουκρανίας. «Δεν νομίζω ότι το crypto παίζει σημαντικό ρόλο», είπε. «Ο ρόλος του είναι ουσιαστικός μόνο όσον αφορά τη στρατιωτική βοήθεια».
