Ευθύμης Κάλφας
Ο Φίλιπ Ροθ, ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας, πέθανε την Τρίτη σε ηλικία 85 ετών. Ο ίδιος θεωρήθηκε ανατόμος του Αμερικανικού ονείρου. Μίλησε μέσα από τα μυθιστορήματά του για τις αντιφάσεις της Αμερικής αλλά και της εποχής που ζούμε, το γήρας, αλλά και για θέματα ταυτότητας και ηθικής.
Ο Φίλιπ Ροθ έγραψε δεκάδες αριστουργήματα τα οποία διαμόρφωσαν τη σύγχρονη λογοτεχνία και κατάφεραν να συνδυάσουν με τον καλύτερο τρόπο όλες τις αρετές ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς στον κόσμο. Παρακάτω σας προτείνουμε 5 απ’ αυτά που θεωρούμε ότι όλοι θα ήταν καλό αν τα έχουμε διαβάσει:
1. Αντίο Κολόμπους (1959)
Το Αντίο Κολόμπους, είναι η πρώτη νουβέλα του Φίλιπ Ροθ, η οποία εξιστορεί το χρονικό ενός νεανικού έρωτα. Ο Νιλ Κλούγκμαν από το ταπεινό Νιούαρκ και η Μπρέντα Πάτιμκιν από το προάστιο Σορτ Χιλς συναντήθηκαν και ερωτεύτηκαν με πάθος ένα καλοκαίρι στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Οι δυο τους δόθηκαν ολοκληρωτικά σε αυτή τη σχέση, η καταγωγή του Νιλ όμως δεν ταίριαζε με το περιβάλλον της Μπρέντα, κι έτσι σχέση τους ήταν καταδικασμένη εξαρχής. Το Αντίο Κολόμπους σατιρίζει με χιούμορ την αμερικανοεβραϊκή αστική τάξη, τον συντριπτικό ρόλο της οικογένειας και το όνειρο της κοινωνικής επιτυχίας.
Όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:
Η νουβέλα συνοδεύεται από πέντε διηγήματα που ποικίλουν σε ύφος, περνώντας από την απόλυτη άρνηση έως την εκπληκτική τρυφερότητα και φωτίζοντας τις υπόγειες συγκρούσεις που υπάρχουν στις οικογενειακές, κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις της αμερικανικής εβραϊκής διασποράς.
2. Το σύνδρομο του Πόρτνοϊ (1969)
Το σύνδρομο του Πόρτνοϊ είναι ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα το οποίο αναδεικνύει τη σχέση των σαρκικών απολαύσεων με τη διαμόρφωση της ταυτότητας. Ο Άλεξ Πόρτνοϊ είναι ένα Εβραίος, μεγαλωμένος σε μια τυπική εβραϊκή οικογένεια της Αμερικής ο οποίος από μικρός σημαδεύεται από την καταλυτική παρουσία της μητέρας του, που τον φορτώνει με όλα τα απαραίτητα πρέπει και τα μη ώστε να μπορέσει να επιβιώσει σ’ ένα κόσμο γεμάτο μικρόβια και shikse (μη Εβραία γυναίκα) όπου καραδοκεί η καταστροφή και ο θάνατος.
Ο Ροθ είχε ορίσει το σύνδρομο Πόρτνοϊ
Διαταραχή κατά την οποία έντονες ηθικές και αλτρουιστικές ορμές συγκρούονται αδιαλείπτως με ακραίες σεξουαλικές επιθυμίες, συχνάκις διεστραμμένης φύσεως.
3. Ο Καθηγητής του πόθου (1977)
O Ντέιβιντ Κέπες, νεαρός καθηγητής συγκριτικής λογοτεχνίας, έχει παραμείνει σπουδαστής του συγκριτικού ερωτισμού. Η επισταμένη του σπουδή τού πόθου περνάει πρώτα από σκαμπρόζικα παιχνίδια με την Μπέταν και την Μπιργκίτα, δύο πεταχτούλες Σουηδέζες, κι ύστερα τον βυθίζει στον εξωτισμό και το πάθος με την Έλεν: ωραία, μυστηριώδη, ατίθαση. Παντρεύεται την ηρωίδα του, αλλά βρίσκεται χαμένος στην έρημο του έρωτα. O Φίλιπ Ροθ, ακολουθώντας τον Κέπες από την οικογενειακή θαλπωρή των παιδικών χρόνων ως τις αχανείς εκτάσεις της ερωτικής προοπτικής, από ένα menage a trois στο Λονδίνο ως τις ωδίνες της μοναξιάς στη Νέα Υόρκη, δημιουργεί ένα εξόχως ευφυές, συγκινητικό και συχνά ξεκαρδιστικό μυθιστόρημα με θέμα το δίλημμα της ηδονής: πού την αναζητούμε· γιατί την αποφεύγουμε· και πώς πασχίζουμε να κηρύξουμε μια ανακωχή ανάμεσα στην αξιοπρέπεια και τον πόθο.
4. Το θέατρο του Σάμπαθ (1995)
Το «Θέατρο του Σάμπαθ» αποτελεί το εικοστό πέμπτο βιβλίο του Φίλιπ Ροθ το οποίο για πολλούς θεωρείται και ένα από τα πιο ώριμα της καριέρας του. Κεντρικός ήρωας ο Μίκι Σάμπαθ, ένας πρώην κουκλοπαίκτης, ένας κοντός και βαρύς άντρας με άσπρα γένια, εντυπωσιακά πράσινα μάτια και πονεμένα από την αρθρίτιδα δάχτυλα. Ο θάνατος της ερωμένης του θα ταράξει τον ήρωα και και θα τον κάνει να ξεδιπλώσει παραληρηματικά το παρελθόν του. Πολιορκημένος από τα φαντάσματα εκείνων που πολύ τον αγάπησαν και πολύ τον μίσησαν, θα φθάσει στο χείλος της τρέλας και της εξόντωσης, έπειτα από διάφορες κωμικοτραγικές περιπέτειες.
Η κυκλοφορία του συγκεκριμένου βιβλίου στις ΗΠΑ, το 1995, είχε πυροδοτήσει μια σειρά αντιφατικών κριτικών αφού ο Ροθ με το το βιβλίο αυτό εισήλθε σε μια νέα φάση της πεζογραφικής του παραγωγής.
Ο ίδιος ο συγγραφέας είχε πει:
Έχω ιδιαίτερη αδυναμία σ’ ένα βιβλίο που λέγεται “Θέατρο του Σάμπαθ”, το οποίο μισούν πολλοί. Δεν είναι βέβαια αυτός ο λόγος που μου αρέσει. Αλλά πιστεύω ότι έχει πολλή ελευθερία μέσα του. Αυτό αναζητάς ως συγγραφέας, όταν δουλεύεις: να χάνεις τις αναστολές σου, να σκαλίζεις βαθιά μέσα στη μνήμη σου και τις εμπειρίες και τη ζωή, και μετά να βρίσκεις την πρόζα που θα πείσει τον αναγνώστη.
5. Το ζώο που ξεψυχά (2001)
Σ’ αυτήν την ερωτική ιστορία, ο Ροθ μιλάει για τα γηρατειά και το θάνατο συνδέοντας για ακόμη μια φορά την ατομική μοίρα των ηρώων του με την κοινωνική και πολιτιστική ιστορία της εποχής. Η ιστορία αναφέρεται στον Ντέιβιντ Κέπες, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Νέα Υόρκης και διάσημο παρουσιαστή πολιτιστικής εκπομπής στην τηλεόραση, ο οποίος έχει περάσει τα εξήντα και ζει ως «χειραφετημένος άνδρας», ελεύθερος από τα δεσμά της οικογένειας ή της μόνιμης συντρόφου, αφιερώνοντας τη ζωή του στο σεξ και την αισθητική. Μια εικοσιτετράχρονη φοιτήτριά του θα φέρει όμως τα πάνω κάτω στην ερωτική του ζωή. Η νιότη και η ομορφιά της, αυτό το «αριστούργημα λαγνείας», τον οδηγούν σε καταστάσεις πρωτόγνωρης και ακραίας ζηλοτυπίας.
