Άρης Δημοκίδης
Πρώτη δημοσίευση 2 Απριλίου 2016
Είναι κάτι που ήθελα να κάνω [την άνοιξη του 2016] αλλά δεν το πρόλαβα στην Αθήνα. Χαίρομαι όμως που κάποιος που το έκανε μας περιγράφει την εμπειρία και το πώς βίωσε τη μέθοδο και όσα ακολούθησαν.
Ευχαριστώ θερμά την Ιωάννα Παυλάκη για την αφήγηση.
Το βαλς των ΧΕΡΙΩΝ
Κυριακή πρωί, κατηφορίζω προς Πειραιώς, δεύτερη προσπάθεια για να επισκεφτώ το μουσείο Μπενάκη, για να δοκιμάσω την μέθοδο Abramovic, για να πάρω μέρος στο As One. Δεν ξέρω και πολλά για το έργο της Marina Abramovic, ό,τι διάβασα τις προηγούμενες μέρες στον τύπο και μια γρήγορη συζήτηση για το «φαινόμενο Abramovic» που είχα στο παρελθόν με τον παιδικό μου φίλο, που δουλεύει στο χώρο της τέχνης. Για την τεχνική της μεθόδου είχα καταλάβει ότι θα βάλω κάτι ακουστικά και θα έχω δίπλα μου κάποιον να μου λέει τι θα κάνω… αλλά δεν ήξερα τι!
Ο καιρός συννεφιασμένος, όπως και η διάθεση μου, αποφασισμένη όμως να αφεθώ στο άγνωστο, να δοκιμάσω κάτι καινούργιο, να πάρω ό,τι μου δοθεί, να πάρω ό,τι μπορώ από τη μέθοδο.
Από το καλωσόρισμα και τις πρώτες κατευθυντήριες γραμμές που μας δίνονται, καταλαβαίνω ότι αυτό που θα ακολουθήσει δεν είναι τυχαίο, αντίθετα όλα είναι επιμελώς σχεδιασμένα – ακολουθείται ένα συγκεκριμένο τελετουργικό. Ένα τελετουργικό που έχει ως απώτερο σκοπό να σε προετοιμάσει να μεταβείς ομαλά από τον εξωτερικό κόσμο στον μικρόκοσμο της μεθόδου Abramovic, από το «φαίνεσθαι» στο «είναι», από τον εξωτερικό εαυτό στον εσωτερικό εαυτό.
Ανοίγω τα μάτια μου, σκοτάδι, πανικός, δεν μου αρέσει το σκοτάδι, ο ρυθμός της αναπνοής μου όλο και ανεβαίνει, το οξυγόνο λιγοστεύει, ψάχνω αριστερά και δεξιά με τα χέρια μου, είμαι έτοιμη να βγάλω την κορδέλα
Αφήνω το κινητό, το δερμάτινο και το ρολόι μου σε ένα ντουλάπι και μαζί με αυτά αφήνω και την κριτική, αφού είμαι εδώ λέω, απλά θα αφεθώ… Ένας άνδρας γύρω στα 30 μου λέει χαμηλόφωνα ότι θα ακολουθήσουν κάποιες ασκήσεις που έχουν στόχο να ενεργοποιήσουν – ξυπνήσουν το σώμα και τις αισθήσεις.
Ανοίγει η 1η κουρτίνα: Ασκήσεις για το κεφάλι.
Ανοίγει η 2η κουρτίνα: Ασκήσεις για το σώμα.
Ανοίγει η 3η κουρτίνα: Ασκήσεις αναπνοής.
Και μετά έρχεται η ώρα της απώλειας… της ακοής. Μια χαμογελαστή δεσποινίδα μου δίνει ένα ζευγάρι ακουστικά, ξέρετε αυτά που φοράνε οι τύποι με τα κομπρεσέρ, μου εξηγεί ότι πρέπει να τα φοράω κατά την διάρκεια που θα είμαι στο χώρο και μου δείχνει να συνεχίσω ευθεία…
Βάζω τα ακουστικά. Μμμ περίεργη αίσθηση… δεν ακούς και ακούς και κάτι… περίεργο… αρχίζω να περπατάω προς την κατεύθυνση που μου δείχνει. Περπατάω σε ένα ξύλινο, λίγο ανηφορικό διάδρομο, με χωρίζουν 20-30 μέτρα από τους εκπαιδευόμενους – οδηγούς που θα μας παραλάβουν για να αρχίσουμε – τι ακριβώς ακόμα δεν έχω καταλάβει. Και καθώς περπατάω, αυτά τα λίγα μέτρα με τα ακουστικά στο κεφάλι, μαζί και με άλλα άτομα φυσικά, παρατηρώ ότι έχω αρχίσει να άγχομαι για το ποιος από τους εκπαιδευόμενους – οδηγούς θα μου πέσει, έχω την αγωνία να είναι κάποιος καλός, να μου «πάει»… και προτού ολοκληρωθεί η σκέψη μου, μία κυρία ντυμένη στα μαύρα γύρω στα 50 μου προσφέρει το ΧΕΡΙ της, της δίνω διστακτικά το δικό μου, με πιάνει από το ΧΕΡΙ και αρχίζουμε να περπατάμε…
Το πρώτο ταρακούνημα έχει επέλθει καθώς δεν είμαι τύπος στενών επαφών (ΧΕΡΙ ΧΕΡΙ με έναν άνθρωπο που δεν γνωρίζω, που δεν μπορώ να του μιλήσω). Συνειδητοποιώ ότι η απώλεια της ακοής σιωπηλά εξουδετερώνει και την ομιλία – σε κλάσματα δευτερολέπτου η πρώτη μου σκέψη είναι να το αφήσω, αυτό το ΧΕΡΙ όμως με πιάνει σφιχτά, όχι καταπιεστικά, με ένα τρόπο σταθερό, δυναμικό, σίγουρο, σαν να μου λέει εμπιστεύσου με, θα σε οδηγήσω εγώ και έτσι απλά αφήνομαι στο ΧΕΡΙ.
Δεν προλαβαίνουμε να κάνουμε δύο βήματα, σηκώνω το βλέμμα μου προς την αίθουσα και μένω έκπληκτη με αυτό που αντικρίζω! Η κριτική, σαν να της έχω ζητήσει βοήθεια, βγαίνει από το ντουλάπακι και έρχεται κατευθείαν δίπλα μου να μου ψιθυρίσει, oh my god τι είναι εδώ, δεν είμαστε για τέτοια! Νομίζω ότι αντικρίζω σκηνικό χολιγουντιανής ταινίας επιστημονικής φαντασίας, ένα εργαστήρι που γίνονται πειράματα, οι άνθρωποι μοιάζουν με robot, κινούνται μηχανικά σε slow motion, φαίνονται ιδρυματοποιημένοι Δεύτερη φορά λέω στον εαυτό μου πάμεεεεε, αφέσου, εμπιστεύσου το ΧΕΡΙ, μπορεί να έχει και πλάκα. Συνεχίζουμε να περπατάμε κατά μήκος της αίθουσας, νιώθω λίγο καλύτερα, αρχίζω να παρατηρώ αριστερά και δεξιά, μέχρι που το ΧΕΡΙ με παραδίδει σε μία άλλη κυρία με γυαλιά και μαύρα ρούχα.
Η κύρια με τα γυαλιά μου κάνει νόημα να βγάλω τα ακουστικά και μου λέει να κλείσω τα μάτια με τη μαύρη κορδέλα που μου δίνει, να ξαναβάλω μετά τα ακουστικά, θα με οδηγήσει εκείνη στο χώρο, στη συνέχεια θα μου αφήσει το ΧΕΡΙ και όταν θέλω να βγω, θα σηκώσω απλά το ΧΕΡΙ μου για να έρθει κάποιος να με παραλάβει και να με οδηγήσει και πάλι στην έξοδο. Δεν έχω το περιθώριο να το πολυσκεφτώ, ακολουθώ τις οδηγίες και αμέσως ένα αίσθημα φόβου αναδύεται από μέσα μου, κρύος ιδρώτας, το νέο ΧΕΡΙ με πιάνει και αρχίζει να με οδηγεί στο άγνωστο … το μόνο που ακούω είναι ένα ελαφρύ τρίξιμο από τα ξύλα στο πάτωμα … αυτή την φορά εγώ «κρέμομαι» από το ΧΕΡΙ, το κρατάω σφιχτά, δεν θέλω να με αφήσει, είναι το μόνο σημείο αναφοράς που έχω. Δεν ακούω, δεν βλέπω, δεν ξέρω που πάω.
Ο πρώτος «εχθρός» έρχεται, με ακουμπάει μαλακά, ευγενικά, με ψηλαφίζει και εγώ σαν τείχος μένω άκαμπτη, σαν μην με έχει αγγίξει τίποτα. Αρχίζω να αναρωτιέμαι: ήταν άνδρας ή γυναίκα;
Και το ΧΕΡΙ μετά από μερικά βήματα με αφήνει… Ανοίγω τα μάτια μου, σκοτάδι, πανικός, δεν μου αρέσει το σκοτάδι, ο ρυθμός της αναπνοής μου όλο και ανεβαίνει, το οξυγόνο λιγοστεύει, ψάχνω αριστερά και δεξιά με τα ΧΕΡΙΑ μου, είμαι έτοιμη να βγάλω την κορδέλα, και ακριβώς σε εκείνη τι στιγμή λέω στον εαυτό μου, δώσε χρόνο, πάρε αναπνοή, δεν είναι τόσο τρομακτικό… μπορείς …όσο μπορείς.
Σταματάω να κουνιέμαι, φέρνω τα ΧΕΡΙΑ μου μπροστά στο στήθος και με απαλές κινήσεις σπρώχνω τις παλάμες μου προς το πάτωμα και συγχρόνως ξεφυσάω, το επαναλαμβάνω 2-3 φορές. Μένω ακίνητη, παίρνω αναπνοές μέχρι να ξαναβρώ τον έλεγχο του εαυτού μου. Και καθώς περνάει ο χρόνος νιώθω και πάλι το κορμί μου δυνατό, στιβαρό σαν να μην μπορεί τίποτα να το κουνήσει, νιώθω τείχος. Τείχος με «ει» και όχι με «οι», είμαι έτοιμη να προστατεύσω το εαυτό μου από κάθε εξωτερικό «εχθρό». Και ο πρώτος «εχθρός» έρχεται, με ακουμπάει μαλακά, ευγενικά, με ψηλαφίζει και εγώ σαν τείχος μένω άκαμπτη, σαν μην με έχει αγγίξει τίποτα. Αρχίζω να αναρωτιέμαι: ήταν άνδρας ή γυναίκα; Δεν κατάλαβα. Και συνεχίζω να μένω εκεί άκαμπτη… Νιώθω καλά σαν τείχος, έχω τον απόλυτο έλεγχο, έχω αρχίσει να το διασκεδάζω, ανυπομονώ να έρθει ο επόμενος εχθρός. Και να ο επόμενος «εχθρός» έρχεται, ίσα που με ακουμπάει, τρομάζει και φεύγει … και δεν περνάνε λίγα δευτερόλεπτα – λεπτά και έρχεται και άλλος εχθρός, αυτός είναι άνδρας, το καταλαβαίνω από την κολόνια του, με ακουμπάει λίγο στο μπράτσο, απλώνω και εγώ διστακτικά το ΧΕΡΙ μου για να επιβεβαιώσω ότι είναι άνδρας αλλά δεν προλαβαίνω… έφυγε ήδη.
Ήρθε η στιγμή όμως να «φύγω» και εγώ, να κάνω τα πρώτα βήματα μόνη μου και ας μην βλέπω και ας μην ακούω! Δειλά δειλά αρχίζω να περπατάω προς κάπου, δεν ξέρω πού. Περπατάω με το κορμί μου στα ¾ για να μην χτυπήσω πουθενά, το αριστερό μου πόδι και το αριστερό μου ΧΕΡΙ, η δυνατή μου πλευρά, γίνονται οδηγοί και σιγά σιγά προχωράω. Αρχίζω να εξερευνώ το εδώ και τώρα. Μυρίζω γυναικείο άρωμα, λουλουδάτο, δεν μου αρέσουν τα λουλουδάτα, απομακρύνομαι με οδηγό αυτή την φορά την όσφρηση… ούπς πέφτω πάνω σε μια κυρία, έναν κύριο, τι σημασία έχει, απλά αγγιζόμαστε, μια σύντομη, κοφτή επαφή, δεν μου φαίνεται ξένο, δεν νιώθω ότι πρέπει να προστατευτώ, ίσα ίσα μου αρέσει… Δεν είμαι μόνη.
Προχωράω, σταματάω, παίρνω δυο βαθιές αναπνοές, περπατάω, πιάνω τοίχο. Τον ακολουθώ να δω που θα με βγάλει, ξανά άγγιγμα με κάποιον / κάποια, τώρα ο τοίχος γίνεται ύφασμα, διαχωριστικό λογικά, ακολουθώ το ύφασμα, αφήνω το ύφασμα, θέλω λίγο περιπέτεια, περπατάω ξανά χωρίς σημείο αναφοράς, το κορμί δεν είναι πια 3/4, περπατάω en face, μπουμ πέφτω πάνω σε κάποιον/ κάποια, τρομάζω αλλάζω κατεύθυνση, πάλι τοίχος, σταματάω, ο τοίχος τώρα είναι το μαξιλάρι μου, ακουμπάω για να ξεκουραστώ, είμαι εμπόδιο, κάποιος πέφτει πάνω μου, απομακρύνομαι από τον τοίχο, το ΧΕΡΙ μου έχει αρχίσει να ψάχνει εκείνο για επαφή, το ΧΕΡΙ αναζητά να κάνει εκείνο την πρώτη κίνηση, το ΧΕΡΙ ψάχνει αριστερά-δεξιά, ξανά το λουλουδάτο άρωμα, απομακρύνομαι, αγγίζω μια γυναίκα, δεν τρομάζει, απλώνει και εκείνη το ΧΕΡΙ της και με αγγίζει, λίγα δευτερόλεπτα επαφής και απομακρυνόμαστε, πάλι ύφασμα, το ακολουθώ και σκέφτομαι τα όρια…
Ο τοίχος πριν από λίγα δευτερόλεπτα – λεπτά μου έδωσε κατεύθυνση, ασφάλεια, μου πήρε το αίσθημα της αβεβαιότητας, καθώς όρισε τα όρια στο άγνωστο, το ύφασμα μου έδωσε τα ίδια ακριβώς την πρώτη φορά που το ακούμπησα, τώρα όμως μου βγάζει και κάτι άλλο, είναι απαλό, έχει ελαστικότητα, μπορώ να περάσω μέσα του… έχω την επιθυμία να πάρω φόρα και να σπάσω το ύφασμα, να πάω πέρα από τα όρια, να ανακαλύψω τι κρύβεται! Απομακρύνω την τρελή ιδέα από το μυαλό μου, εγκαταλείπω το ύφασμα και περπατάω ξανά χωρίς σημείο αναφοράς, σταματάω, παίρνω δύο τρεις βαθιές ανάσες, αφουγκράζομαι τον εαυτό μου, θέλω να βγω, ήρθε η ώρα να βγω. Αλλά δεν σηκώνω το ΧΕΡΙ μου. Θέλω να προσπαθήσω να βγω μόνη μου.
Συγκεντρώνομαι, και ενεργοποιώ όλες τις αισθήσεις μου στο full, το λουλουδάτο άρωμα είναι κάπου κοντά, σκέφτομαι ότι το τρίξιμο από το ξύλινο πάτωμα θα μου δείξει το δρόμο, από εκεί που θα ακούγονται τα περισσότερα τριξίματα θα είναι η έξοδος / είσοδος αφού θα έχει την περισσότερη κίνηση, εστιάζω στην ακοή, παίρνουν τα δευτερόλεπτα – λεπτά, τζίφος το σχέδιο… απλά το τρίξιμο γίνεται πιο έντονο, ενοχλητικό στα αυτιά μου. Δεν πειράζει θα σηκώσω το ΧΕΡΙ, περπατάω λίγο μπας και, και να που, ξαφνικά νιώθω στο πρόσωπο μου τον αέρα διαφορετικό, είναι φρέσκος, δροσερός, περπατάω προς τον φρέσκο αέρα, περπατάω, περπατάω αλλά δεν φτάνω κάπου, σταματάω, σηκώνω το ΧΕΡΙ, περιμένω.
Ένα νέο ΧΕΡΙ μου πιάνει το ΧΕΡΙ, το πιάνω με προσμονή, αφήνομαι απόλυτα σε αυτό, θέλω να βγω. Περπατάμε μαζί, μετράω τα βήματα μας, ένα, δύο, τρία…. έντεκα, δώδεκα, ααα καλά πολύ μακριά από την έξοδο, στο 15 φτάνουμε, βλέπω ξανά. Γυρίζω στο αγόρι και τον ρωτάω, «από πού με πήρατε;» και μου απαντάει «σχεδόν από την μέση». Κοιτάω πίσω μου, βλέπω ότι ο χώρος είναι ορθογώνιος παραλληλόγραμμος, μακρόστενος, χαμογελάω με ένα μικρό μειδίαμα. Κατά πάσα πιθανότητα έκανα τόσα δευτερόλεπτα – λεπτά κύκλους, όπως κάνει και η ζωή.
Ένα νέο ΧΕΡΙ έρχεται να με πάρει για να συνεχίσουμε…
Αντί Επιλόγου
Η μέθοδος Abramovic είναι μία πρόκληση-κάλεσμα να έρθεις κοντά στον ίδιο σου τον εαυτό, για μένα εμπειρία ζωής που δεν πρέπει να χάσεις. Η συμβουλή που θα σου δώσω, εάν θέλεις να τη δοκιμάσεις, είναι να πας μόνος σου. Είναι ένα οδοιπορικό που ο καθένας θα το γευτεί με τον δικό του τρόπο και στον δικό του χρόνο. Μην βάλεις εξωτερικά εμπόδια, πήγαινε ανοιχτός, μόνος σου, ΧΕΡΙ ΧΕΡΙ με τον εαυτό σου και η μέθοδος Abramovic θα είναι εκεί για να σε οδηγήσει στα άδυτα μονοπάτια του πολλαπλού εαυτού σου, να ξεδιπλώσει την παλέτα των συναισθημάτων σου, να αφυπνίσει τις αισθήσεις σου. Καλές βουτιές!
ΥΓ. Φοράω ανδρική κολόνια και είμαι γυναίκα!
