Ευθύμης Κάλφας
Το Ασκληπιείο της Κω αποτελεί, ίσως, το πιο φημισμένο νοσοκομείο της αρχαιότητας το οποίο για περίπου οκτώ αιώνες λειτούργησε ως ένα πανελλήνιο κέντρο ίασης και διδασκαλίας της ιατρικής. Τη μεγαλύτερη του ακμή την γνώρισε κατά τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους και η σημερινή όψη του χρονολογείται από τον 2ο αιώνα π.Χ.
Griechenland Insel Kos – Asklípion von Kos – Ασκληπιείο Κω
Ein visueller Rundgang durch das Asklípion Heiligtum. Βίντεο παραπάνω: μια εικονική περιήγηση του ιερού Ασκληπιείου. Das Asklípion – Ασκληπιείο befindet sich auf einem pinienbewachsenen Hügel ca. 5 km südwestlich der Inselhauptstadt. Das Asklipion ist einen Besuch wert. 8 Euro Eintritt pro Person (2017). . Das Asklipion galt während der Antike als “Krankenhaus”, Erholungszentrum und Heiligtum zugleich.
Φέτος συμπληρώνονται 116 χρόνια από την ανακάλυψη του και παρακάτω έχουμε συγκεντρώσει ενδιαφέροντα τρίβια, που ίσως να αγνοούσατε, για το σπουδαιότερο αρχαιολογικό μνημείο της Κω.
1. Που κτίστηκε;
Το Ασκληπιείο της Κω κτίστηκε σε απόσταση περίπου 4. χλμ από την πόλη μέσα, πάνω σε ένα λόφο σε ένα άλσος κυπαρισσιών. Κύριος του Άλσους ήταν ο Κυπαρίσσιος Απόλλων, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο κορινθιακού ρυθμού ναός. Στο χώρο του Ασκληπιείου εκτός από τον Απόλλωνα οι Κώοι λάτρευαν και άλλους Θεούς, όπως το Δία Ικέσιο, το Δία Πατρώο, το Δία Μηχανέα, την Αθηνά Φατρία, τον Απόλλωνα Κάρνειο και τις Μοίρες.
2. Τα ιερά κυπαρίσσια
Καθότι ιερό, στο Ασκληπιείο της Κω απαγορευόταν η κοπή των δέντρων. Το 32 π.Χ. ο Τυρούλλιος, ναύαρχος του Αντωνίου, έκοψε κυπαρίσσια του ιερού άλσους, για να ναυπηγήσει πλοία, και το επόμενο έτος, μετά την ήττα του Αντωνίου στο Άκτιο, θανατώθηκε στο Ασκληπιείο κατ’ εντολή του Οκτάβιου ως ιερόσυλος.
3. Πότε χτίστηκε;
Ευρήματα φανερώνουν ότι η οικοδομική δραστηριότητα στο χώρο του Ασκληπιείου άρχισε από τη μυκηναϊκή εποχή, με τα ερείπια του ανεσκαμμένου συγκροτήματος να μην είναι παλαιότερα του 4ου π.Χ. αιώνα. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι δεν έχει ανευρεθεί τίποτα απολύτως από το Ασκληπιείο του 5ου αιώνα, τότε δηλαδή που γεννήθηκε και διδάχθηκε την ιατρική ο Ιπποκράτης.
4. Τα σημαντικότερα ευρήματα
Τα σημαντικότερα ευρήματα στο Ασκληπιείο της Κω είναι δεκαεπτά επιγραφές οι οποίες δίνουν ιστορικές πληροφορίες, είκοσι – τέσσερα χειρουργικά εργαλεία, τα οποία περιγράφονται στα έργα της Ιπποκρατικής Συλλογής, μερικά μαρμάρινα αναθηματικά μέλη (ένα αυτί, ένα νοσηρό πέος και δύο γυναικεία στήθη) και σύνολο νομισμάτων του 4ου αιώνα μ.Χ.
5. Το δικαίωμα της ασυλίας
Η φήμη του Ασκληπιείου της Κω στην αρχαιότητα επισκίασε τη φήμη του Ασκληπιείου της Επιδαύρου λόγω του Ιπποκράτη αλλά και των διαδόχων του. Η Ιατρική, μάλιστα, Σχολή της Κω ξεχώρισε ανάμεσα σε όλες τις άλλες γι’ αυτό και κατά την περίοδο της βασιλείας των Πτολεμαίων, το 260 π.Χ, αναγνωρίστηκε το δικαίωμα της ασυλίας του ιερού χώρου του Ασκληπιού. Με την παραχώρηση ασύλου από τους κατοίκους της Κω σε κάθε καταδιωγμένο που ζήταγε προστασία στο Ασκληπιείο διαπιστώνεται πόσο περήφανοι ένιωθαν οι Κείοι για την ύπαρξή του.
6. Η αποκάλυψη
Ο χώρος του Ασκληπιείου αποκαλύφθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα από το Γερμανό αρχαιολόγο Χέρτσογκ, ύστερα από υπόδειξη του Κώου ιστοριοδίφη Ιάκωβου Ζαρράφτη. Αφορμή για να να εντατικοποιηθούν οι έρευνες για την ανεύρεσή του ήταν ο τέταρτος μίμος του Ηρώνδα «Γυναίκες με τάματα και θυσίες στο Ασκληπιείο», στον οποίο ο συγγραφέας αφήνει να φανούν ο θαυμασμός και η λατρεία του προς την Κω, αλλά και περιγράφει τις εικόνες και τα αγάλματα από το Ασκληπιείο. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν από τους Ιταλούς αρχαιολόγους Laurenzi (1930) και Morricone (1937-38), μαζί με εργασίες αναστήλωσης και αποκατάστασης και πλέον είναι διαμορφωμένος σε τρία επίπεδα (άνδηρα), που συνδέονται με κλίμακες.
7. Χώρος Θεραπείας
Εκτός από χώρο λατρείας του θεού Ασκληπιού, λειτουργούσε και ως χώρος θεραπείας αλλά και διδασκαλίας της Ιατρικής. Εκεί δίδαξε ο Ιπποκράτης ο Κώος, ο μέγιστος των ιατρών της αρχαιότητας και πατέρας της επιστημονικής ιατρικής, ο οποίος είχε καταφέρει να συστηματοποιήσει τις παρατηρήσεις και τις έρευνες σχετικά με τον ανθρώπινο οργανισμό. Διέθετε λουτήρες για την υδροθεραπεία και κρήνες με πόσιμο και ιαματικό ύδωρ. Μάλιστα, μέσω αγωγών τα ύδατα από διάφορες πηγές κατέληγαν στο υδραγωγείο.
8. Τα υπόλοιπα Ασκληπιεία
Σε όλη την Ελλάδα υπήρχαν εκατοντάδες ασκληπιεία. Εκείνα όμως που έγιναν διάσημα για την αποτελεσματικότητά τους, εκτός από της Κω, ήταν της Τρίκκης, της Περγάμου και της Αθήνας.
