Γιατι να ζει κανείς σε μια αρχαία πόλη;

Ο Σωτήρης Καμπανέλης στα 26 του χρόνια και αφού ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στη πολιτική οικονομία αποφάσισε να φύγει στο εξωτερικό και να αφοσιωθεί στην οικονομική επιστήμη και την έρευνα. Κάπως έτσι βρέθηκε με πλήρη υποτροφία σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια της Σκωτιας αυτό του Saint Andrews. Τότε ήταν που αποφάσισε να ασχοληθεί με τις βαθύτερες αιτίες της οικονομικής ανισότητας και ανάπτυξης μεταξύ των πόλεων και των ανθρώπων που ζουν σ’ αυτές. Ο Σωτήρης παρουσιάζει στα mikropragmata την έρευνα του καθώς και την προσπάθεια του να απαντήσει στο ερώτημα «Γιατι να ζει κανείς σε μια αρχαία πόλη»;

Ο Σωτήρης Καμπανέλης στα 29 του πλέον διαπίστωσε ότι σε ένα κόσμο με τόσο μεγάλες οικονομικές ανισότητες, είναι αναγκαίο να ορίσουμε τους λόγους που έχουμε φτάσει ως εδώ. Κάπως έτσι ξεκίνησε να εξετάζει αν ο χρόνος που περνάει είναι μια επιπρόσθετη μεταβλητή που ευνοεί ή όχι τους κατοίκους μιας πόλης. Ο ίδιος ξεκίνησε να συγκρίνει μια καθημερινή ημέρα ως μεταπτυχιακός φοιτητής στην Αθήνα και ως ερευνητής στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Αυτό που έλειπε περισσότερο από την περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν εκείνες οι βόλτες στα σοκάκια κάτω από την Ακρόπολη με μια μπίρα στο χέρι θαυμάζοντας τα αρχαία μνημεία και έχοντας την αίσθηση κάποιες φορές ότι βλέπω μπροστά μου τη φιγούρα του Αριστοτέλη να περπατάει στην Αρχαία αγορά. Επισης μου έλειπαν οι διαφορετικές γειτονιές τις Αθηνας που η κάθε μια ανάλογα με την ιστορία της έχει αποκτήσει και ξεχωριστή όψη.

Άρχισε να σκέφτεται πόση κουλτούρα και πολιτισμό κρύβει η Αθήνα που ακόμα και με λίγα ευρώ μπορεί κανείς να περάσει υπέροχα κάνοντας απλώς μια βόλτα. Το επόμενο πράγμα που έκανε ήταν να συγκρίνει την Αθήνα και άλλες παρόμοιες πόλεις με μεγάλη ιστορία όπως η Ρωμη, η Κωσταντινουπολη, το Παρισι με νεότερες πόλεις σ’ όλον τον κόσμο όπως για παράδειγμα το Abu Dabbi ή το Dubbai.

Εκεινη τη στιγμή μου ήταν ακόμα πιο εύκολο να καταλάβω ότι πράγματα που προσφέρει μια αρχαία πόλη δεν μπορούν για κανένα λόγο να αντικατασταθούν από πολυτελή γραφεία στα Αραβικα Εμιρατα ακόμα και αν ο μισθός είναι τριπλάσιος.

Το δείγμα της έρευνας του

Για τους σκοπούς της έρευνας ο Σωτήρης διάλεξε 220 πόλεις της Αυστραλιας. Η Αυστραλια ως γεωγραφική περιοχή θα βοηθούσε ώστε να μπορεί να απομονώσει την επίδραση του χρόνου πάνω στην οικονομική ανάπτυξη των πόλεων, αφού είναι ίσως η μοναδική χώρα στον πλανήτη με τους λιγότερους πολέμους και πολιτικοοικονομικές αναταραχές μετά την Αγγλική αποικιοκρατία. Χρησιμοποιώντας λοιπόν το μισθό και το επίπεδο της εκπαίδευσης ανά πόλη ως δείκτες ανάπτυξης βρήκε με μαθηματικές και στατικές μεθόδους ότι ο χρόνος είναι καταλυτικός παράγοντας κοινωνικής ευημερίας. Ο Σωτήρης μας εξηγεί:

Κάθε πόλη αποτελείται από ένα δίκτυο κατοίκων, επιχειρήσεων, πολιτικών και οικονομικών οργανώσεων. Για να έρθουν όλες αυτές οι δυνάμεις σε ισορροπία απαιτείται χρόνος. Επισης για να παράγει μια πόλη κουλτούρα, θα πρέπει να περάσουν πολλές γενιές ζωγράφων, ποιητών, μαγείρων καθώς και ανθρώπων της πολιτικής, της δημοσιογραφίας, της οικονομίας ούτως ώστε να δημιουργηθεί παράδοση σε κάθε πτυχή της πόλης. Με άλλα λόγια θα έλεγα ότι κάθε πόλη είναι σαν μια δυναμική γεωγραφική οντότητα με ιστορία που παράγει έργο αλλά και μαγνητίζει κόσμο που βασίζουν την παραγωγικότητα τους σε αυτή των προηγούμενων γενεών.

Πώς ορίζεται μια αρχαία πόλη;

Σύμφωνα με τον Σωτήρη, αρχαία πόλη για κάθε γωνία του πλανήτη είναι μια ξεχωριστή έννοια. Εμεις ως Ελληνες βρισκόμαστε σε ξεχωριστή θέση να καταλαβαίνουμε την υπεράξια μιας τέτοιας πόλης όπως η Αθηνα. Τα χρόνια που περνάνε βοηθούν στην ανάπτυξη της κουλτούρας (από αρχιτεκτονική μέχρι και γαστρονομία). Βεβαια υπάρχουν και πόλεις που συνδυάζουν το παλιό με το καινούριο. Η Αθηνα είναι μια από αυτές. Στο κέντρο θα δεις το ναό του Ηφαιστου που χτίστηκε πριν 2500 χρόνια ενώ μόλις μισή ώρα θα περπατήσεις στο υπερσύγχρονο μουσείο Σταυρος Νιαρχος. Επισης ακριβώς κάτω από την Ακρόπολη θα δει κανείς το υπερσύγχρονο μουσείο παραισθήσεων, ένα από τα πιο καινοτόμα στην Ευρωπη. Κι εδώ ο χρόνος πάλι παίζει καθοριστικό ρόλο ούτως ώστε η προσφορά και η ζήτηση πολιτιστικών αγαθών να έρθουν σε ισορροπία. 

Ο Σωτήρης στην έρευνα του συμπεραίνει ότι ο χρόνος τελικά δημιουργεί κληρονομιά, πολιτισμό και ιστορία τα οποία αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα για την ευμάρεια των κατοίκων μιας πόλης. Όλα αυτά είναι ακατόρθωτο να αναδειχθούν μέσα σε λίγα χρόνια στις πιο σύγχρονες πόλεις.