Δημήτρης Καβατζικλής
«Κατάλαβα ότι έπιασα πάτο όταν έπιασα τον εαυτό μου σε ένα επίσημο δείπνο, να κοιτάει επίμονα το τηλέφωνό κάτω από το τραπέζι. Άνοιγα την εφαρμογή του smartwatch κοιτάζοντας εάν οι αριθμοί που είχε στο «training status» είχαν βελτιωθεί από τότε που τελείωσα το τρέξιμο, μία ώρα πριν. Οι αριθμοί δεν είχαν αλλάξει, οπότε έκλεισα την εφαρμογή και έκανα refresh συνοφρυωμένη. Χάλασε; Ο σύντροφός μου με ρώτησε τι έκανα. «Τίποτα» του απάντησα. Είπα ψέματα»: γράφει η Lindsay Crouse στους New York Times.
«Στην αρχή, μου άρεσε το smartwatch. Συνήθιζα να το παίρνω μαζί μου σε αγώνες μαραθωνίου. Ξαφνικά, μπορούσα να μετρήσω πράγματα που δεν είχα καν συνειδητοποιήσει ότι έκανε το σώμα μου. Κάθε απόγευμα είχα μια πλήρη αναφορά μαζί με τη γνώμη της συσκευής για την απόδοσή μου.»
«Σύντομα δεν μπορούσα να σταματήσω να σκέφτομαι τους αριθμούς στο ρολόι. Ήμουν εθισμένη.»
«Τον τελευταίο καιρό, οι εταιρείες πουλούν αυτές τις συσκευές λιγότερο ως προϊόντα πολυτελείας και περισσότερο ως ιατρικές συσκευές, απαραίτητες για όποιον ενδιαφέρεται για την υγεία του. Εν μέσω της πανδημίας, αυτό φαίνεται να λειτουργεί.»
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Η ποσοτικοποίηση του εαυτού μας δεν είναι πλέον απλώς φιλόδοξη, είναι απαραίτητη. Η Coros φτιάχνει ένα ρολόι για τον κάτοχο του παγκόσμιου ρεκόρ του Μαραθωνίου, Eliud Kipchoge. Η Jennifer Aniston λέει ότι είναι «εθισμένη» στο Oura ring της, το οποίο παρακολουθεί τα πάντα, από τις φάσεις της αναπνοής μέχρι το οξυγόνο του αίματος και τον ύπνο. Το 2017 η Gwyneth Paltrow προώθησε το έξυπνο ρολόι Frédérique Constant Horological με το μότο ότι οι γυναίκες «Κινούνται περισσότερο, κοιμούνται καλύτερα, βελτιώνονται».
«Αλλά μας κάνει πιο υγιείς αυτή η συνεχής παρακολούθηση των ζωτικών μας σημείων; Δεν υπάρχει ακόμη ξεκάθαρη απάντηση. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που προσπαθούσαν να χάσουν βάρος και χρησιμοποίησαν φορητή τεχνολογία έχασαν λιγότερο βάρος από αυτούς που δεν χρησιμοποιούσαν. Ένα άρθρο του American Journal of Medicine βρήκε «λίγες ενδείξεις ότι οι φορητές συσκευές παρέχουν πραγματικό όφελος». Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι οι μετρητικές τους ικανότητες είναι ατελείς για ορισμένες μετρήσεις.»
σμα
«Υπάρχει επίσης ένα σημαντικό μειονέκτημα σε όλη αυτή την ποσοτικοποίηση: Μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά μας να γνωρίζουμε το σώμα μας. Μόλις αναθέσεις την υγεία σου σε μια συσκευή και τη μετατρέψεις σε αριθμό, θα σταματήσει να είναι δική σου. Τα δεδομένα αντιπροσωπεύουν την αυτογνωσία. Αφήνουμε ένα gadget να μας λέει πότε και πώς να κινηθούμε, πότε είμαστε κουρασμένοι, πότε πεινάμε.»
«Μερικές φορές ξυπνούσα το πρωί και έλεγχα την εφαρμογή για να δω πώς κοιμήθηκα αντί να αφιερώνω λίγο χρόνο για να συνειδητοποιήσω ότι ήμουν ακόμα κουρασμένη. Όταν ανακάλυψα ότι το ρολόι μου μπορούσε να μετρήσει τα επίπεδα άγχους μου, ήταν σαν να είχα αρχίσει να κουβαλάω στον καρπό μου μια ψυχολόγο. Όσο περισσότερο χρησιμοποιούσα το ρολόι για να παρακολουθώ το άγχος μου, τόσο περισσότερο ανέβαιναν τα επίπεδα άγχους μου.»
«Είναι μια επέκταση της κουλτούρας μας, λέει ο προπονητής Brad Stulberg, συγγραφέας του «The Practice of Groundedness». «Η κουλτούρα μας προωθεί την πεποίθηση ότι το μετρήσιμο επίτευγμα είναι ο βασικό κριτής της επιτυχίας και οι συσκευές αυτές παίζουν ακριβώς αυτό το ρόλο. Είναι σαν να προσπαθείς να κερδίσεις σε αυτό το παιχνίδι αντί να ζεις τη ζωή σου».
«Προσθέστε και το κοινωνικό ή ανταγωνιστικό στοιχείο, όπως στην εφαρμογή γυμναστικής Strava ή τις λειτουργίες community του Peloton, και τα συναισθήματα ελέγχου και ενδυνάμωσης που μπορεί να καλλιεργήσει η γυμναστική μετατρέπονται γρήγορα στο αντίθετο. Στα μισά της προπόνησης για το μαραθώνιο ανακάλυψα ένα νέο κόλπο: το ρολόι μου μπορούσε να μετρήσει το συνολικό επίπεδο φυσικής κατάστασης, να του δώσει έναν αριθμό, να προβλέψει πώς αλλάζει με την πάροδο του χρόνου και να μου πει τα επίπεδά μου σε σύγκριση με άλλους, ταξινομημένα ανά φύλο και ηλικία. Λαχταρούσα την έγκρισή του.»
«Εάν ακούγεται σαν εθισμός, αυτό οφείλεται στο ότι λειτουργεί παρόμοια με το smartphone και άλλους ψηφιακούς εθισμούς. Οι συσκευές αυτές έχουν σχεδιαστεί για να ενθαρρύνουν την εξάρτηση.»
s
«Αυτές οι συσκευές είναι ναρκωτικό», λέει η Anna Lembke, καθηγήτρια ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και συγγραφέας του «Dopamine Nation: Finding Balance in the Age of Indulgence», το οποίο διερευνά την εθιστική συμπεριφορά. «Σκέφτεστε ότι μια φορητή συσκευή που παρακολουθεί τις ενέργειές σας δεν θα μπορούσε να είναι κακή επειδή είναι απλώς ένα ρολόι, και απλώς παρακολουθώ, για παράδειγμα, τον καρδιακό μου ρυθμό. Στην πραγματικότητα όμως προσηλωνόμαστε καταναγκαστικά σε αυτές τις φορητές συσκευές — με τρόπο που μοιάζει με εθισμό».
«Αυτές οι συσκευές δεν καταγράφουν απλώς τη συμπεριφορά σας, την επηρεάζουν. Γινόμαστε εξαρτημένοι στην επικύρωση. Αυτό από μόνο του δεν είναι κάτι καινούργιο: Όπως και με το να ζυγίζεσαι στη ζυγαριά, να υπολογίζεις τον δείκτη μάζας σώματος ή να μετράς τους στόχους σου, είναι πιο εύκολο να διαβάσεις έναν αριθμό παρά να ξέρεις ενστικτωδώς αν είσαι υγιής. Αλλά δεν μπορείς να ποσοτικοποιήσεις το δρόμο σου προς την καλή υγεία. Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο δύσκολη.»
«Για λίγο καιρό, το smartwatch μάλλον με βοήθησε να γίνω πιο υγιής. Ξέρω ότι έγινα καλύτερα. Αλλά άρχισα να νιώθω ότι η υγεία μου δεν ήταν πια μέσα στο ίδιο μου το σώμα, ούτε καν στο μυαλό μου. Δεν ήξερα πώς είχε πάει η προπόνησή μου μέχρι που άνοιγα την εφαρμογή.
Χρησιμοποιούσα τους αριθμούς ως τρόπο για να νιώσω καλύτερα. Η άσκηση δεν με βοηθούσε πλέον να ξεφύγω από την πίεση.»
smartwatch
«Φυσικά, αυτά τα ρολόγια μπορούν να είναι χρήσιμα για δεδομένα υγείας, υπενθυμίζοντάς μας να ασκούμαστε ή ίσως ακόμη και για κλήσεις έκτακτης ανάγκης. Πολλοί από εμάς κάνουμε καλύτερες επιλογές όταν γνωρίζουμε ότι μας παρακολουθούν.
Αλλά αν πιστεύετε ότι είναι καιρός για ένα διάλειμμα από τους αριθμούς, προτείνω μια πρόκληση για τη νέα χρονιά: Δοκιμάστε να πάρετε τα στοιχεία σας από το σώμα σας αντί από μια συσκευή. Αυτό έκανα εγώ. Κάποια στιγμή μέσα στην πανδημία έβγαλα το ρολόι μου. Άφησε μια λευκή λωρίδα δέρματος στον καρπό μου. Μετά το παράτησα και δεν μπήκα ποτέ στον κόπο να το ξαναβρώ.»
«Η προσαρμογή δεν είναι πάντα φυσική. Μόλις αναθέσετε την εμπιστοσύνη σας σε κάτι άλλο, χρειάζεται λίγος χρόνος για να επιστρέψετε στο φυσιολογικό. Αλλά τελικά, σταμάτησα να μετράω, σταμάτησα να παρακολουθώ.
Τώρα, μερικές φορές επιστρέφω από το τρέξιμο μέσα στη θλίψη της πανδημίας και νιώθω υπέροχα, όπως ο Πίτερ Παν στο «Hook», «μαθαίνοντας ξανά πώς να πετάω». Τα μίλια εξαφανίζονται όταν τελειώσουν. Και ο μόνος που ξέρει ότι έγιναν είμαι εγώ.»
