Δημήτρης Καβατζικλής
Αρκετοί καλλιτέχνες χρησιμοποιούν ψυχοδραστικές ουσίες για να φτάσουν σε υψηλότερες καταστάσεις συνείδησης. Τις πρώτες μέρες μετά την ανακάλυψη του LSD, ο ψυχίατρος Oscar Janiger έδινε ποσότητες LSD σε εθελοντές και τους ζητούσε να ζωγραφίσουν τις εμπειρίες τους. Ήθελε να φτιάξει ένα «χάπι δημιουργικότητας», αναφέρει το openculture.
Ο Πολωνός καλλιτέχνης, συγγραφέας, φιλόσοφος, μυθιστοριογράφος και φωτογράφος Stanisław Ignacy Witkiewicz γεννήθηκε στη Βαρσοβία το 1885 και πέθανε το 1939, τη χρονιά που ο Ελβετός χημικός Albert Hoffman ανακάλυψε κατά λάθος το acid. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ο Witkacy πειραματίστηκε σχεδόν με όλες τις ψυχοδραστικές ουσίες.
Ο Witkacy μιλούσε ανοιχτά για τη χρήση ναρκωτικών: «Υπό την επήρεια κοκαΐνης, μεσκαλίνης, αλκοόλ και άλλων κοκτέιλ ναρκωτικών», γράφει το Public Domain Review, «ο Witkacy ζωγράφισε πολλά πορτρέτα πελατών και φίλων του για την εταιρεία του, που ιδρύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1920». Οι ουσίες προκαλούσαν «διαφορετικές προσεγγίσεις στο χρώμα, την τεχνική και τη σύνθεση. Οι εικόνες που προκύπτουν είναι σουρεαλιστικές και, κάποιες φορές, τρομακτικές».
Κάποιες φορές έκανε μόνο χρήση καφεΐνης, ενώ άλλες απείχε από εθιστικές ουσίες όπως η νικοτίνη και το αλκοόλ. Οι σημειώσεις του, γραμμένες σε ένα είδος κώδικα, δείχνουν πιο έντονη χρήση. Ζωγράφισε το πορτρέτο της Nina Starchurska, το 1929 ενώ βρισκόταν υπό την επήρεια «ναρκωτικών ανώτερης ποιότητας». Ένα άλλο πορτρέτο της Starchurska που έγινε την ίδια χρονιά έγινε μετά από πολλές μεγάλες δόσεις πεγιότ, μεταξύ άλλων.
Οι έρευνες του ήταν και λογοτεχνικές, με αποκορύφωμα ένα βιβλίο με δοκίμια με τίτλο Narcotics: Nicotine, Alcohol, Cocaine, Peyote, Morphone, Ether + Appendices που εκδόθηκε το 1932 και στο οποίο επικαλείται τον παρακμιακό ηθικισμό του Thomas De Quincey και του Baudelaire, και εξυμνεί την ουτοπική, ψυχεδελική πεζογραφία του Aldous Huxley και του Carlos Castaneda.
Ο Witkacy κατέγραφε με ενθουσιασμό τα θετικά αποτελέσματα των ουσιών στη δημιουργική του διαδικασία. Το κεφάλαιο «Peyote» ξεκινά με τον Witkiewicz να παίρνει την πρώτη από τις επτά δόσεις στις έξι το βράδυ και την τελευταία στις οκτώ το επόμενο πρωί. Ο Witkiewicz καταγράφει όλα τα οράματα του και οι παραισθήσεις αποδίδονται σε σουρεαλιστική γλώσσα: «Τα απόκοσμα γρυλίσματα των ιπτάμενων δράκων και η γέννηση μιας διαμαντένιας καρδερίνας». Σε άλλο σημείο γράφει για «ξωτικά που κάνουν τραμπάλα και μια μάχη κενταύρων που μετατράπηκε σε μάχη φανταστικών γεννητικών οργάνων», που τον οδήγησε στο συμπέρασμα ότι «Ο Goya πρέπει να ήξερε για το πεγιότ».
Στα ημερολόγια του περιλαμβάνει μια «Λίστα συμβόλων» για την αποκωδικοποίηση των γραπτών του. Αυτοκτόνησε το 1939 όταν ο Κόκκινος Στρατός εισέβαλε στην Πολωνία. Αν ζούσε για να δει την ψυχεδελική επανάσταση, ίσως θα ήταν ο καλλιτέχνης που έκανε τη χρήση ψυχοτρόπων ουσιών ένα είδος καλής τέχνης.
