Το πρόβλημα με τα πεύκα (και πώς το λύνουμε)

Βλέποντας όλες αυτές τις τραγικές εικόνες από την καταστροφή στο Μάτι, ο νους μου πήγε σε μια συζήτηση πριν καμιά δεκαριά χρόνια στο γραφείο μου με την βιολόγο κ. Αλίκη Πάνου, της ΜΚΟ “Αρχιπέλαγος”. Το νησί που ζω (Κεφαλονιά) έχει πολλές περιοχές Natura αλλά και πολλές, δυστυχώς, φωτιές…

Τί έμαθα από εκείνη τη συζήτηση; Ότι η αναδάσωση με πεύκα (στην οποία λίγο πολύ όλοι έχουμε συμμετάσχει) είναι πολύ μεγάλο λάθος. Γιατί;

• Γιατί το πεύκο (λόγω της ρητίνης) ευνοεί ιδιαίτερα την εξάπλωση της φωτιάς. Το είδαμε να συμβαίνει και στο Μάτι. Ο κορμός, οι πευκοβελόνες, τόσο πάνω στο δέντρο όσο και στο έδαφος, αλλά και τα “κουκουνάρια” του πεύκου, μπορούν να γιγαντώσουν τη φωτιά και να την εξαπλώσουν σε μεγάλη έκταση. Γι’ αυτό, όσοι έχετε εξοχικά, προς θεού, μη φυτεύετε εκεί πεύκα, και μην αφήνετε κλαδιά οποιουδήποτε δέντρου να έχουν μεγάλη επαφή με το σπίτι. (Βέβαια, στο Μάτι τα πεύκα προϋπήρχαν, όπως είναι ολοφάνερο από τις εικόνες πριν την καταστροφή, αλλά αυτό είναι δυστυχώς μια άλλη, σοβαρότατη, ιστορία).
• Γιατί το πεύκο εξαπλώνεται πολύ γρήγορα και καταλαμβάνει μεγάλη έκταση. Δείτε πευκόφυτες περιοχές πριν από 20 χρόνια και σήμερα και θα δείτε τη διαφορά. Αυτό μπορεί να δίνει γρήγορα μια εικόνα αποκατάστασης του πράσινου, αλλά στην πραγματικότητα δεν βοηθά και τόσο την αποκατάσταση της ισορροπίας. Γιατί;
• Το πεύκο δεν αφήνει σχεδόν τίποτε άλλο να αναπτυχθεί κοντά του. Οι πευκοβελόνες που καλύπτουν το έδαφος δεν επιτρέπουν σε άλλα φυτά να φυτρώσουν. (Σκουπίστε τις πευκοβελόνες κάτω από ένα πεύκο και θα δείτε χώμα, χωρίς βλάστηση). Αυτό σημαίνει ότι ούτε άλλα φυτά μπορούν να φυτρώσουν  ούτε ζώα μπορούν να κατοικήσουν στην περιοχή εύκολα, αφού δεν έχουν κάτι για να φάνε. Αυτό διαταράσσει την τροφική αλυσίδα, και ουσιαστικά οδηγεί σε μια “μονοκαλλιέργεια” πεύκου. Κι αυτό δεν είναι δάσος.

Το δάσος χρειάζεται ποικιλία ειδών για να μπορέσει να ξαναζήσει. Πολλά διαφορετικά δέντρα και φυτά, και, κυρίως, ζώα. Που κι αυτά χρειάζονται φυτά για να τραφούν (και, φευ, να γίνουν και τα ίδια τροφή για άλλα ζώα, σαρκοφάγα). Με μόνο πεύκα, δάσος δε γίνεται.

Τι κάνουμε λοιπόν;

Μία λύση είναι να αφήσουμε το δάσος να “ξαναγίνει” μόνο του. Σιγά θα μου πείτε μην το αφήσουν οι οικοπεδοφάγοι. Αλλά γι’ αυτό (πρέπει να) υπάρχει το κράτος (άλλη συζήτηση αυτή). Εδώ βέβαια υπάρχει ο κίνδυνος οι βροχές να παρασύρουν το χώμα και να απογυμνωθεί η περιοχή…

Η άλλη λύση είναι η αναδάσωση να γίνεται με ποικιλία φυτών και δέντρων, που δεν θα εξαπλώνονται τόσο επιθετικά όπως το πεύκο, ώστε να δημιουργηθεί ξανά ένα ισορροπημένο οικοσύστημα. Τα λέει πολύ ωραία και ο Ν. Μάργαρης εδώ (από το 1999!!!! Αλλά ποιος τον άκουσε;)

Οπότε… μην φυτεύεις πεύκα όταν κάνεις αναδάσωση.

Και… μην “φυτεύεις” σπίτια μέσα στο πευκοδάσος… Είναι σαν να κατοικείς δίπλα σε μια βόμβα έτοιμη να εκραγεί.

Καθάριζε πευκοβελόνες που τυχόν φέρνει ο άνεμος στην αυλή, στη σκεπή ή στα μπαλκόνια σου.

Καθάριζε τα ξερόχορτα στο δρόμο έξω από το σπίτι σου, ακόμα και στο εγκατελειμμένο διπλανό σου οικόπεδο. Αυτό κάνουμε χρόνια εδώ, μαζί με την προσευχή μας να μη φτάσει η φωτιά στο σπίτι μας…  Αν περιμένουμε από το κράτος, καήκαμε στην κυριολεξία.

Και προπαντός: μην τρέξεις να αγοράσεις χωράφι ή οικόπεδο μέσα στα καμμένα. Σκέψου τους ανθρώπους που χάθηκαν τόσο άδικα από την ανικανότητα ΟΛΩΝ να τους προστατεύσουν…